გულის კუნთის დაავადებათა მკურნალობის ქირურგიული მეთოდები
გულის პროგრესირებადი რეფრაქტერიული უკმარისობა და რიტმის დარღვევები.
ამ დაავადებათა მკურნალობის ქირურგიულ მეთოდებზე კრიტიკული კარდიოლოგიისა და პერიოპერაციული მართვის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, მედიცინის დოქტორი ილია გოგიჩაიშვილი გვესაუბრება.
- გულის კუნთის რომელი დაავადებების დროს არის საჭირო ქირურგიული ჩარევა?
- გულის კუნთის დაავადებები ძალზე მრავალფეროვანია. მათგან ყველაზე მეტად კორონარული არტერიების დაავადებებია გავრცელებული.
კორონარული არტერიების დაავადება ნიშნავს გულის კუნთის იშემიურ დაავადებას და ის მდგომარეობაა, როდესაც გულის კუნთს გამუდმებით აკლია ჟანგბადი, ანუ გამუდმებით ჰიპოქსიურ მდგომარეობაში იმყოფება. ამას მივყავართ გულ-სისხლძარღვთა მძიმე პათოლოგიამდე - მიოკარდიუმის ინფარქტამდე, რომელიც გადაუდებელ მკურნალობას მოითხოვს. აორტოკორონარული შუნტირება ამ დაავადების მკურნალობის ქირურგიული გზაა. დღესდღეობით საქართველოში ეს პროცედურა საკმაოდ ხშირად ტარდება, როგორც ხელოვნური სისხლის მიმოქცევის პირობებში, ასევე მის გარეშე - მომუშავე გულზე. ორივე მეთოდს აქვს როგორც ღირსებები, ასევე ნაკლოვანებებიც, თუმცა ისინი ძალზე ინდივიდუალური და ზედმიწევნით სუბიექტურია, ამიტომ ყოველ ცალკეულ შემთხვევაში ქირურგი წყვეტს, რომელი მეთოდით ჯობს ოპერაციის ჩატარება.
- თუ ხდება ქირურგიული ჩარევა კარდიომიოპათიის დროს?
- რა თქმა უნდა, კარდიომიოპათიის დროსაც მიმართავენ ქირურგიულ ჩარევას, უპირველეს ყოვლისა - მარცხენა პარკუჭის რედუქციას. კარდიომიოპათიის დროს უწინარესად ზიანდება გულის მთავარი ნაწილი - მარცხენა პარკუჭი, რაც გამოიხატება მისი გადიდებით, დილატაციით. ამ დროს პარკუჭის კუმშვის უნარი საგრძნობლად მცირდება. ქირურგიული მკურნალობის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ მარცხენა პარკუჭი მაქსიმალურად იქნეს რედუცირებული ანუ შემცირებული, ოღონდ ისე, რომ გულის დარტყმითი მოცულობა არ შემცირდეს. დარტყმითი მოცულობა არის სისხლის ის ოდენობა, რომელსაც მარცხენა პარკუჭი ერთი შეკუმშვის დროს გადაისვრის აორტაში. ეს მაჩვენებელი ისეთი უნდა იყოს, რომ გულის ინდექსი ანუ მის მიერ წარმოებული სამუშაო საკმარისი იყოს მთელი ორგანიზმის ნორმალური ფუნქციობისთვის. რედუცირება იმისთვისაც არის საჭირო, რომ დაავადების პროგრესირება შეწყდეს.
აქვე გეტყვით, რომ არსებობს კარდიომიოპათიის სამკურნალო მედიკამენტთა ფართო არსენალი. ქირურგიული ჩარევა ხდება უკიდურეს შემთხვევაში, როდესაც ყველა საშუალება მოსინჯული და უშედეგოა.
რედუქციის მეთოდიც მრავალგვარია. ერთ-ერთი სახეობაა, მაგალითად, რედუქცია დორის მეთოდით, რომელსაც წინათ ყველაზე ხშირად იყენებდნენ. დროთა განმავლობაში მოხდა ამ პროცედურის სხვადასხვაგვარი მოდიფიკაცია. შეიძლება ითქვას, რომ თითქმის ყველა ქირურგმა, რომელიც კი ტექნიკურად ფლობდა ამ მეთოდს, თავისი მოდიფიკაცია გააკეთა. არსებობს პაპილარული კუნთების რედუქციის მეთოდი. ის შედარებით ნაკლებტრავმულია, მაგრამ ნაკლებეფექტურიც.
საზოგადოდ, რედუქციული პროცედურები საკმაოდ ტრავმულია. არც შედეგია ყოველთვის სრულყოფილი. სარგებლისა და რისკის შეფარდების გაანალიზებისას შეიძლება ითქვას, რომ ეს პროცედურები საკმაოდ სარისკო და ნაკლებეფექტიანია. იმ ქვეყნებში, სადაც მოხერხდა გულის გადანერგვის იდეის სისტემური და პროგრამული განხორციელება, რედუქციამ აზრი დაკარგა, თავი ამოწურა. პროგრესირებადი, მედიკამენტების მიმართ რეფრაქტერული გულის უკმარისობის დროს მკურნალობის ყველაზე პერსპექტიულ მეთოდად ამჟამად გულის გადანერგვა მიიჩნევა. ამ უკანასკნელის წარმატება იმუნოდეპრესანტებით მკურნალობის სრულყოფამაც განაპირობა.
- საქართველოში თუ ტარდება რედუქციული პროცედურები?
- იშვიათად, თუმცა კარდიომიოპათიის ქირურგიული მკურნალობა მარცხენა პარკუჭის რედუქციით არ შემოიფარგლება. აქ აუცილებლად უნდა ვახსენოთ რესინქრონიზაციის თერაპია. საქმე ის არის, რომ კარდიომიოპათიის დროს დარღვეულია არა მარტო გულის კუნთის კუმშვადობის, არამედ რიტმის გამტარებელი კარდიომიოციტების ფუნქციაც. ამ დროს წინაგულები და პარკუჭები ასინქრონულად მუშაობს, რაც ხშირად ვლინდება ისეთი გართულებით, როგორიც არის მოციმციმე არითმია (ის კარდიომიოპათიის ათიდან 7-8 შემთხვევას ახლავს თან). ამ დროს რესინქრონიზაცია გულისხმობს სპეციალური ელექტროდებით რიტმის ხელოვნურად, ისეთი თანამიმდევრობითა და სინქრონულობით მიწოდებას, რომელიც ამ მომენტში გულს შვებას მოჰგვრის და მის მუშაობას სინქრონულს გახდის. საზოგადოდ, ტერმინ "თერაპიას" მედიცინაში კონსერვატიული მკურნალობის აღსანიშნავად იყენებენ, მაგრამ ეს პროცედურა წმინდა წყლის ქირურგიულ ჩარევას წარმოადგენს.
- გამოიყენება თუ არა აბლაცია კარდიომიოპათიის დროს აღმოცენებული არითმიის სამკურნალოდ?
- ფაქტობრივად არა. ამ მეთოდს მიმართავენ არაკარდიომიოპათიური გენეზის ტაქიარითმიების დროს. აბლაცია პათოლოგიური გამტარი გზების დახშობას, ინაქტივირებას გულისხმობს. რესინქრონიზაციის თერაპიის დროს დახშობა ხდება მხოლოდ ნორმალური, ნატურალური გამტარი გზის, დაახლოებით AV-კვანძის მიდამოში - ეს ნატურალური გამტარი გზა იწვევს ასინქრონიზაციას, ამიტომ მას ახშობენ და გულის კუნთს ელექტრული იმპულსით ასტიმულირებენ. აპარატი იდგმება კანქვეშ, დაახლოებით ლავიწქვეშა მიდამოში. ის ისეთივე ზომისაა, როგორიც კარგად ცნობილი პეისმეიკერი - გულის რიტმის მატარებელი.
არსებობს სხვადასხვა ტიპისა და რეჟიმის აპარატები: მარტივიც, რომელიც იძლევა მხოლოდ ერთ იმპულსს დროის გარკვეულ მონაკვეთში, და საკმაოდ რთულიც. მაგალითად, ზემოხსენებული რესინქრონიზაციის თერაპიის დროს აპარატმა ცალკე უნდა მისცეს იმპულსი წინაგულებს და ცალკე - პარკუჭებს, თანაც მათ შორის ინტერვალი უნდა იყოს ზუსტად ისეთი, როგორიც კონკრეტულ პაციენტს სჭირდება. ამ შემთხვევაში გამოიყენება უფრო რთული და ტექნოლოგიურად მეტად დახვეწილი რეჟიმის მქონე პეისმეიკერები.
- აპარატის კვების ბლოკის განახლება პაციენტს თავადაც შეუძლია?
- არა, პაციენტი დამოუკიდებლად ამას ვერ გააკეთებს. მან უნდა მიმართოს იმ სამედიცინო დაწესებულებას, სადაც ჩაუტარდა ეს პროცედურა და სპეციალისტები დაეხმარებიან.
