რა ხდება საქართველოში
გვესაუბრება დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის გენერალური დირექტორის მოადგილე, მედიცინის დოქტორი, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი შოთა ცანავა:
- 2009 წლის აპრილის ბოლოს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ განგაში ატეხა გრიპის ახალი ვირუსის გამო. H1N1 შტამი ადამიანებში ადრე არ ცირკულირებდა. ეს არის აბსოლუტურად ახალი ვირუსი. ის ადვილად გადაედება ერთი ადამიანისგან მეორეს, ადვილად ვრცელდება ერთი ქვეყნიდან მეორეში და პანდემიის სახეს იღებს. პანდემიათა თვისება მთელ მსოფლიოში სწრაფი გავრცელებაა. გასულ საუკუნეში, როცა საერთაშორისო მიმოსვლები გემითა და რკინიგზით ხორციელდებოდა, მსოფლიოს მასშტაბით დაავადებათა გავრცელებას 6-9 თვე სჭირდებოდა, დღეს კი გაცილებით ნაკლები ხანი სჭირდება.
სადღეისოდ არსებულ მტკიცებულებათა თანახმად, პაციენტთა უმრავლესობას აქვს მსუბუქი სიმპტომები და დაავადება ხშირად ყოველგვარი სამედიცინო ჩარევის გარეშე, სრული და სწრაფი გაჯანსაღებით მთავრდება. გარდაცვლილთა რიცხვი მთელ მსოფლიოში ძალიან მცირეა, თუმცა, რა თქმა უნდა, თითოეულის გარდაცვალება ტრაგედიაა და მსგავსი შემთხვევების განმეორების შესაძლებლობას ვერავინ გამორიცხავს.
ახალი H1N1 უმთავრესად ახალგაზრდებს აინფიცირებს. დაავადების აფეთქების ყველა არეალში შემთხვევათა უმრავლესობა 25 წელზე უმცროსი ასაკის მოსახლეობას შეეხო. ზოგიერთ ქვეყანაში დაავადებულთა 2%-ს განუვითარდა დაავადების მძიმე ფორმა, ხშირად - სიცოცხლისთვის საშიში პნევმონიით. მძიმე და ფატალური შემთხვევების უმრავლესობა 30-დან 50 წლამდე ასაკის ავადმყოფებს შორის არის რეგისტრირებული, მძიმე შემთხვევების უმრავლესობა - ქრონიკული დაავადების მქონე პირებს შორის. ამავე დროს მნიშვნელოვანია, რომ მძიმე და ფატალური შემთხვევების 1/3 მანამდე ჯანმრთელ ახალგაზრდა და საშუალო ასაკის პირებს შორის აღინიშნა.
მაღალი რისკის ქვეშ იმყოფებიან ორსულები და ქრონიკულად მოავადე პირები. რამდენადაც ვირუსი უმეტესად ახალგაზრდებს ასნებოვნებს, რისკი ორსულთათვის კიდევ უფრო იმატებს.
სადღეისოდ საქართველოში ლაბორატორიულად დადასტურებულია პანდემიური გრიპი A(H1N1)-ის 1125 შემთხვევა, რომელთაგანაც 15 ლეტალურად დასრულდა. გარდაცვლილთაგან 6 ორსული იყო, დანარჩენი კი ქრონიკული ავადმყოფი - შაქრიანი დიაბეტით, გულ-სისხლძარღვთა და სასუნთქი სისტემების დაავადებების მქონე პირი. აღსანიშნავია, რომ ხშირი იყო სამედიცინო დაწესებულებაში დაგვიანებული მიმართვა. ამჟამად არსებული მონაცემებით, დაავადების შემთხვევები შედარებით ნაკლებია, თუმცა ეს არ გვაძლევს დამშვიდებისა და ყურადღების მოდუნების საფუძველს.
- შეიძლება თუ არა, ადამიანი დაინფიცირდეს ღორის ხორცის დამუშავების ან საკვებად გამოყენების დროს?
- H1N1 ვირუსია, რომელსაც ღორებში გრიპის გამოწვევა შეუძლია, მაგრამ არ არსებობს მტკიცებულება, რომ ამჟამად ღორები H1N1 ვირუსით არიან ინფიცირებულნი. ჩვეულებრივ პირობებში ღორებისგან ამ ვირუსით ადამიანი არ ინფიცირდება, თუმცა გრიპის ვირუსი შეიძლება გადაედოს როგორც ღორისგან ადამიანს, ასევე ადამიანისგან ღორს.
დადგენილია, რომ ღორის ხორცის დამუშავების ან საკვებად გამოყენების დროს ვირუსი არ გადაეცემა. სათანადოდ დამუშავებული ღორის ხორცი და მისი პროდუქტები აბსოლუტურად უსაფრთხოა.
- საშიშია თუ არა ვირუსის გავრცელების თვალსაზრისით სასმელი წყალი? შესაძლებელია თუ არა დაავადების გავრცელება აკვაპარკებში, შადრევნებში, საცურაო აუზებში?
- ონკანის წყალი, რომელიც სათანადო დამუშავებას გადის, არ არის პანდემიური გრიპი A(H1N1)-ის გადამტანი. კონტამინირებული (ვირუსებით დაბინძურებული) წყლის გამოყენების შედეგად ადამიანის დაავადების შემთხვევები უცნობია.
- გამოვიყენოთ თუ არა ნიღაბი? რას გვირჩევს ამ თვალსაზრისით ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია?
- თუ ავადმყოფს უვლით, რეკომენდებულია, მჭიდრო კონტაქტის დროს ცხვირ-პირზე ნიღაბი აიფაროთ. ამ მიზნით შეგიძლიათ გამოიყენოთ როგორც მზა, ასევე შინ დამზადებული ნიღაბი. გამოყენების შემდეგ ნიღაბი უნდა გადააგდოთ ან კარგად გარეცხოთ და გააუთოოთ. ნიღაბი მოიხსენით, როგორც კი დაამთავრებთ მოვლის პროცედურებს და ხელები საფუძვლიანად დაიბანეთ საპნითა და წყლით ან გაიწმინდეთ სპირტის შემცველი ანტისეპტიკური საშუალებით.
თუ ავად ხართ და მგზავრობა გიწევთ, ცხვირ-პირზე ნიღაბი აიფარეთ. ნიღბის სწორი გამოყენება ყოველთვის იძლევა დადებით შედეგს, ხოლო არასწორი გამოყენება რეალურად ზრდის დაავადების გავრცელების რისკს. თუ ავად არ ხართ და გრიპით დაავადებულს არ უვლით, ნიღბის გამოყენება საჭირო არ არის.
- როგორ მოვიქცეთ ახლობლების გრიპისაგან დასაცავად, როცა ვეჭვობთ, რომ თავად უკვე ავად ვართ?
- ამ შემთხვევაში აუცილებელია მარტივი წესების დაცვა:
. ხველებისა და ცემინების დროს ცხვირ-პირზე აიფარეთ ერთჯერადი ხელსახოცი. გამოყენების შემდეგ ხელსახოცი გადააგდეთ.
. შემდეგ ხელები საფუძვლიანად დაიბანეთ საპნითა და წყლით.
. თუ ხელსახოცი ხელთ არ გაქვთ, ხველებისა და ცემინების დროს სახეზე აიფარეთ წინამხრის ზედა მესამედი.
. თავშეყრის ადგილას მოხვედრისას ცხვირ-პირზე აიფარეთ ნიღაბი, რათა ჰაერში არ გააფრქვიოთ ინფიცირებული წვეთები, რომლებსაც გამოყოფთ ხველების, ცემინებისა და ლაპარაკის დროს.
. აცნობეთ ოჯახის წევრებსა და მეგობრებს თქვენი მდგომარეობის შესახებ და მოერიდეთ ადამიანებთან უშუალო კონტაქტს.
. თუ შესაძლებელია, დაუკავშირდით თქვენს ექიმს და შეასრულეთ მისი რეკომენდაციები.
. დარჩით სახლში სიმპტომების სრულ გაქრობამდე.