რა არის ღვიძლის კიბოს განვითარების წინაპირობები
ღვიძლის დაზოგვის შესახებ კითხვები რეგულარულად ჩნდება, განსაკუთრებით ძირითადი გამომწვევი მიზეზების შემდეგ, როგორიცაა საშობაო და სააღდგომო დასვენებები, რომლებიც დაკავშირებულია ჭარბ ჭამასთან და სასმელთან. დანარჩენ დროს ხშირად ვივიწყებთ ამ შრომისმოყვარე ორგანოს, რომელიც თავსაც კი სწირავს სხეულის სიკეთისთვის. გასაგებია - ალკოჰოლი და გემრიელი, მაგრამ არც თუ ისე ჯანსაღი საკვები ზიანს აყენებს ჩვენს ბევრ ორგანოს და მყარად არის დაკავშირებული ღვიძლის დაზიანებასთან.
თუმცა, მხოლოდ დღესასწაულები არ შეიძლება იყოს საშიში ღვიძლის ავთვისებიანი სიმსივნისა და მათი განვითარების მიზეზების ფონზე.
უნდა ითქვას, რომ „ღვიძლის კიბო“ საკმაოდ ზოგადი ცნებაა, ვინაიდან ამ ორგანოზე შეიძლება განვითარდეს სხვადასხვა სიმსივნე, რომელთა უმეტესობა არის... მეტასტაზები სხვა ორგანოების სიმსივნეებიდან. ამრიგად, მსხვილი ნაწლავის კიბო, ფილტვის კიბო, ძუძუს კიბო, პანკრეასის კიბო, კუჭის კიბო და მელანომა (და შესაძლოა ყველაზე ხშირად, ქოროიდული მელანომა, მაგრამ საბედნიეროდ, ეს თავისთავად ძალიან იშვიათი დაავადებაა) საკმაოდ ხშირად იძლევა მეტასტაზებს ღვიძლში.
მაგრამ ტერმინი "ღვიძლის კიბო" ძირითადად ეხება მის პირველად სიმსივნეებს. და თუ არ ვსაუბრობთ მისი დაავადებების იშვიათ და ატიპიურ ვარიანტებზე, ისევე როგორც ბავშვობის პათოლოგიებზე, მაშინ უნდა განვასხვავოთ კიბოს ორი ტიპი: ჰეპატოცელულარული კიბო (ანუ თავად ღვიძლის პარენქიმის უჯრედების კიბო) და ქოლანგიოცელულარული კიბო (სანაღვლე გზების ლორწოვანი გარსის კიბო).
მიზეზები:
ჰეპატოცელულარული (ან ღვიძლის უჯრედის) კიბო საკმაოდ გავრცელებული დაავადებაა, რომლის სიხშირე მნიშვნელოვნად განსხვავდება რეგიონის მიხედვით.
უმეტეს შემთხვევაში, ეს დაავადება ვითარდება უკვე არსებული ღვიძლის ციროზის ფონზე, ამიტომ პირველადი დაავადებები, რომლებიც იწვევს მის განვითარებას შემთხვევების თითქმის 90%-ში, არის ქრონიკული ვირუსული B და C ჰეპატიტები. ამიტომ, ქვეყნებში, სადაც ასეთი ჰეპატიტის პრევენცია, გამოვლენა და მკურნალობა კარგად არის დამკვიდრებული, ამ დაავადების პრობლემა ნაკლებად მწვავეა და პირიქით.
ასევე, ამ ტიპის კიბოს განვითარების მიზეზი შეიძლება იყოს ღვიძლის პარაზიტული ინფექცია, მაგალითად, შისტოსომიაზი, ასე ვთქვათ, ტროპიკული დაავადება. ასევე არსებობს მრავალი კანცეროგენი, როგორიცაა აფლატოქსინები, რომლებიც შეიძლება ასოცირებული იყოს HCC-ის განვითარების უფრო მაღალ რისკთან ხანგრძლივი ზემოქმედების დროს. ეს არის ტოქსინები ასპერგილუსის სოკოების გარკვეული სახეობებიდან, რომლებიც იზრდება მარცვლეულზე, თესლზე და ხილზე მაღალი ზეთის შემცველობით, როგორიცაა არაქისი, არასწორად შენახული ჩაი და ზოგიერთი მწვანილი. ეს ტოქსინები ასევე შეიძლება შევიდეს ადამიანის სხეულში იმ ცხოველების რძით, რომლებმაც მიირთვეს სოკოთი დაბინძურებული საკვები. ასე რომ, აქ არის ღვიძლის კიბოს „გეოგრაფიული უპირატესობის“ კიდევ ერთი მიზეზი: სოკოს გავრცელება, რომელიც უპირატესობას ანიჭებს ცხელ და ნოტიო კლიმატს და ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ მიღებული უსაფრთხოების ზომები, კერძოდ, ამით დაბინძურებული საკვები პროდუქტების განადგურების მიზნით.
ასევე საშიშია პოლიქლორირებული ბიფენილები (ძირითადად გამოიყენება როგორც დიელექტრიკული სითხეები ელექტროტექნიკაში, PVC-ის სტაბილიზირებულ დანამატებში, პესტიციდულ დანამატებში, ასევე საპოხი მასალაში, ჰიდრავლიკურ სითხეში, წებოში, მასტიკაში, საღებავებში).
ქოლანგიოცელულარული კარცინომა (ქოლანგიოკარცინომა) ზუსტად არ არის ღვიძლის კიბო. ის ვითარდება სანაღვლე გზების ლორწოვანი გარსის უჯრედებიდან და, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი მნიშვნელოვნად არიან ღვიძლში, შეიძლება ლოკალიზებული იყოს მის გარეთაც - ნაღვლის საერთო სადინარში და ნაღვლის ბუშტში. თუმცა, არსებითად, ეს ყველაფერი არის ერთიანი და განუყოფელი სისტემა, ამიტომ ეს დაავადებაც მიეკუთვნება ჰეპატობილიარული სისტემის დაავადებათა უფრო ფართო ჯგუფს. რა თქმა უნდა, ამ დაავადებას აქვს სხვადასხვა მიზეზი და განვითარების მექანიზმი, ვიდრე HCC, მაგრამ, სხვათა შორის, მას ასევე აქვს გარკვეული გეოგრაფიული ჰეტეროგენულობა. ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში ქოლანგიოკარცინომის ყველაზე გავრცელებული მიზეზია სკლეროზული ქოლანგიტი (ხშირად ასოცირდება წყლულოვან კოლიტთან), მაგრამ ქოლანგიოკარცინომა ასევე შეიძლება გამოწვეული იყოს კაროლის დაავადებით (მემკვიდრეობითი დაავადება, რომელიც იწვევს ნაღვლის სადინრების კისტოზურ გაფართოებას), კისტები, ადენომა, ნაღვლის სადინრის მრავლობითი პაპილომატოზით, ბილიოდიგესტინალური ანასტომოზით. სტატისტიკურად ნაკლებად მნიშვნელოვანი მიზეზებია ლინჩის სინდრომი, კრონის დაავადება, მოწევა და ალფა-1 ანტიტრიფსინის დეფიციტი. ასევე არსებობს მოსაზრება ქოლანგიოცელულარული კიბოს განვითარების მაღალი რისკის შესახებ ქრონიკული B და C ჰეპატიტის ვირუსებითა და აივ-ით დაავადებულ პაციენტებში.