ღვიძლის ცისტა - სიმპტომები და რატომაა საყურადღებო ეს მდგომარეობა
დაავადება აღენიშნება ადამიანთა 5%-ზე მეტს, წარმონაქმნები კი შეიძლება იყოს ერთჯერადი ან მრავლობითი. ისინი განლაგებულია ორგანოს სხვადასხვა ნაწილში და შეიძლება ჰქონდეს მინიმალური ზომა – 1-3 სმ, ან იყოს გიგანტური – 10-20 სმ დიამეტრის. დაავადება შეიძლება იყოს ასიმპტომური და გამოვლინდეს შემთხვევით, ულტრაბგერითი ან ჩთ კვლევისას. ჩვენ დეტალურად განვიხილავთ, თუ როგორ
უნდა განიკურნოს ცისტა ღვიძლზე, რა არის დაავადების მიზეზები
და შესაძლო შედეგები, გვესაუბრება მედიცინის დოქტორი, პროფესორი, ქირურგი ალექსანდრე გორდელაძე.
– ბატონო ალექსანდრე, რა შეიძლება გახდეს ღვიძლის ცისტის განვითარების მიზეზი?
– განარჩევენ ჭეშმარიტ, ცრუ, პარაზიტულ და არაპარაზიტულ ცისტებს. ღვიძლში ცისტები ყველაზე ხშირად დიაგნოსტირდება 30-50 წლის პაციენტებს შორის და უფრო ხშირად ქალებთან, ვიდრე მამაკაცებთან.
- ჭეშმარიტი ცისტა – თანდაყოლილი, წარმოიქმნება ნაყოფის განვითარებისას ნაღვლის სადინარებში პათოლოგიური ცვლილებების გამო. მათ მიეკუთვნება ცისტოფიბროზი, პოლიცისტოზური და სოლიტარული ცისტა. მათი შიდა ზედაპირი შედგება ეპითელური უჯრედებისგან.
- ცრუ ცისტა – ჩნდება დაზიანებების, სხვადასხვა ანთებითი დაავადების შედეგად, შიდა ზედაპირი ამოფენილია ფიბროზული ქსოვილებით.
- პარაზიტული ცისტა – წარმოიქმნება პროტოზოული ინფექციის ან ჰელმინთური ინვაზიის შედეგად. არსებობს ექინოკოკური და ალვეოკოკური.
- არაპარაზიტული ცისტა – წარმოიქმნება სხვადასხვა მიზეზის გამო, მათ შორის ტრავმისა და ჰორმონული პრეპარატების მიღების შედეგად, რომელთა უმეტესობა შემთხვევით აღმოჩნდება.
– როგორია ღვიძლის ცისტის სიმპტომები?
– სიმპტომების არსებობა დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად სწრაფად იზრდება ღვიძლის ცისტა და რას უკავშირდება. საწყის ეტაპზე დაავადება ასიმპტომურია, მაგრამ ცისტის ზრდასთან ერთად უფრო ხშირად ვლინდება შემდეგი სიმპტომები:
- ხშირი ბოყინი;
- გულისრევა;
- დამახასიათებელი ასიმეტრია მუცლის არეში;
- ტკივილი ღვიძლის მიდამოში, რომელიც ირადირდება მარჯვენა ნეკნქვეშა არეში;
- მეტეორიზმი;
- დისპეფსია;
- მომატებული ოფლიანობა;
- დისკომფორტი მუცლის არეში, რომელიც ძლიერდება ჭამის შემდეგ;
- მადის დაკარგვა;
- ზოგადი სისუსტე და დაღლილობა;
- ჰაერის უკმარისობა;
- საღამოობით სუბფებრილური ტემპერატურა;
- კანის გაყვითლება (მექანიკური სიყვითლე) გამოწვეული ნაღვლის გადასვლის დარღვევით ნაღვლის სადინარის წარმონაქმნით ბლოკირების გამო.
სიმპტომების ხასიათი და ინტენსივობა განსხვავდება ცისტების ზომის, რაოდენობისა და ადგილმდებარეობის მიხედვით. გაფართოებული წარმონაქმნები აწვებიან ქსოვილებს, ღვიძლის სისხლძარღვებს და მეზობელ ორგანოებს, მათ შორის დიაფრაგმას, კუჭსა და თორმეტგოჯა ნაწლავს. ამის გამო აღინიშნება ტკივილი, მადის დაქვეითება, სიმძიმე მუცლის არეში და ძლიერი სისუსტე.
– რატომაა საშიში ღვიძლის ცისტა?
– მცირე სუბკაფსულური ცისტა არ არის საფრთხე ჯანმრთელობისთვის და არ იწვევს დისკომფორტს, თუმცა ზომის მატებასთან ერთად უსიამოვნო შედეგების რისკი მნიშვნელოვნად იზრდება. შესაძლო გართულებებიდან აღსანიშნავია:
- ქოლეცისტიტი;
- კუჭსა და ნაწლავებზე ზეწოლა და შედეგად – საჭმლის მონელების დარღვევა, თირკმლისა და ღვიძლის ჭვალი;
- სანაღვლე გზების ანთება და მექანიკური სიყვითლე;
- ცისტის ანთება და დაჩირქება მისი შემდგომი გასკდომით (პერიტონიტი);
- შინაგანი სისხლდენა და სისხლჩაქცევა;
- ცისტის შემოგრეხა;
- გადაგვარება ავთვისებიან სიმსივნედ;
- სხეულის დასნებოვნება ჰელმინთებით, როდესაც პარაზიტული ცისტა სკდება და პარაზიტები მეზობელ ორგანოებზე ვრცელდება;
- ლეტალური გამოსავალი.
– რა სიმპტომები შეიძლება აღინიშნებოდეს გართულებებისას?
- მწვავე ტკივილი მარჯვენა ნეკნთაშუა არეში;
- სხეულის ტემპერატურის მომატება, რომელსაც თან ახლავს სისუსტე და შემცივნება;
- ძილისა და მადის დარღვევა;
- მუქი შარდი;
- კანისა და თვალის სკლერის გაყვითლება;
- ღებინება და გულისრევა;
- ღვიძლის მნიშვნელოვანი გადიდება.
– როგორია მკურნალობის საშუალებები?
– მცირე ზომის ცისტის შემთხვევაში (3 სმ-მდე დიამეტრი) თერაპია არ ინიშნება, მაგრამ ნაჩვენებია რეგულარული მონიტორინგი ულტრაბგერითი დიაგნოსტიკის გამოყენებით. ცისტის ზრდა 7 სმ-მდე ან მეტამდე არის ქირურგიული ჩარევის ჩვენება. ოპერაცია ნაჩვენებია მცირე ზომის ცისტების დროსაც, როდესაც მათ თან ახლავს სიმპტომები, რომლებიც აქვეითებს შრომის უნარს და ცხოვრების ხარისხს.
– შესაძლებელია თუ არა დაავადების პროფილაქტიკა?
– იმის გამო, რომ არაპარაზიტული ცისტების განვითარების ზუსტი მიზეზები დადგენილი არ არის, არ არსებობს დაავადების პრევენციის კონკრეტული ღონისძიებები. თუმცა ღვიძლზე წარმონაქმნების ქირურგიულად მოშორების შემდეგ კისტების განვითარებისა და დაავადების მოსალოდნელი განმეორების შესამცირებლად საჭიროა:
- სწორი კვება და მუდმივად დიეტის დაცვა;
- ალკოჰოლზე უარის თქმა;
- საკმარისი ფიზიკური აქტივობა;
- მუცლის ღრუს ორგანოების რეგულარული სამედიცინო გამოკვლევები და ულტრაბგერითი დიაგნოსტიკა;
- იმ დაავადებების დროული მკურნალობა, რომლებსაც შეუძლიათ ახალწარმონაქმნის განვითარების პროვოცირება.