ღვიძლის გაცხიმოვნება ბავშვებში - რა იწვევს მას და რა სიმპტომებით ვლინდება
შეაფერხოს, მათ შორის ღვიძლის გაცხიმოვნებამ, რომელიც შესაძლოა ბავშვებშიც შეგვხვდეს.
სიმსუქნის გავრცელებას თან სდევს მისი თანმხლები დაავადებების გახშირებაც. ერთ-ერთი მათგანია სტეატოზი – ღვიძლის გაცხიმოვნება. ეს არის ნივთიერებათა ცვლის დარღვევით განპირობებული პათოლოგიური მდგომარეობა, როდესაც ღვიძლის უჯრედებში (ჰეპატოციტებში) გროვდება ცხიმი.
მსუბუქი სტეატოზის დროს ღვიძლის უჯრედების მხოლოდ 5% განიცდის ცხიმოვან ინფილტრაციას.
როდესაც ღვიძლის უჯრედებში ცხიმის დაგროვებასთან ერთად ანთებითი პროცესიც მიმდინარეობს, მდგომარეობას სტეატოჰეპატიტს უწოდებენ, ხოლო როდესაც სახეზეა მხოლოდ მსუბუქი, საშუალო სიმძიმის გაცხიმოვნება (რაშიც ალკოჰოლის მოხმარება არ მონაწილეობს), ამას ღვიძლის არაალკოჰოლური ცხიმოვაი დაავადება– არაალკოჰოლური სტეატოზი ეწოდება.
ღვიძლის არაალკოჰოლური ცხიმოვანი დაავადება მულტიფაქტორული დაავადებაა. მისი განვითარებისთვის საჭიროა რამდენიმე ფაქტორის ერთობლიობა. შინაგან ფაქტორებს მიეკუთვნება: ჭარბი წონა, სიმსუქნე, ინსულინრეზისტენტობა, არაჯანსაღი ცხიმების (ტრიგლიცერიდების) ჭარბი მიღება საკვებიდან, არასაკმარისი ფიზიკური აქტივობა.
ღვიძლის არაალკოჰოლური ცხიმოვანი დაავადების განვითარება მჭიდროდ უკავშირდება სიმსუქნეს და მეტაბოლურ სინდრომს, რომელიც სხვადასხვა ქრონიკულ სამედიცინო პრობლემას აერთიანებს. ეს პრობლემებია:
- სისხლში გლუკოზის დონის მომატება – ინსულინისადმი მგრძნობელობის დაქვეითება ან დიაბეტი ტიპი 2;
- დისლიპიდემია – ორგანიზმში სხვადასხვა ტიპის ცხიმების ბალანსის დარღვევა;
- ცხიმოვანი ქსოვილის განაწილება მუცლის არეში;
- ჰიპერტენზია – მაღალი არტერიული წნევა;
- პოლიცისტური საკვერცხის სინდრომი;
- ძილის ობსტრუქციული აპნოე
თუმცა აღსანიშნავია, რომ ღვიძლის არაალკოჰოლური ცხიმოვანი დაავადება არათუ ნორმალური წონის, არამედ ისეთ ბავშვებთანაც კი შეიძლება შეგვხვდეს, რომლებსაც აღენიშნებათ დისლიპიდემია ან ლიპოდისტროფიული სინდრომი - ცხიმოვანი ქსოვილის უქონლობა ან დეფიციტი.
ღვიძლის გაცხიმოვნების სხვა მიზეზებია:
- ცელიაკია (მარცვლეულ კულტურებში არსებული ცილა გლუტენის აუტანლობით გამოწვეული ნაწლავის ანთებითი დაავადება);
- მალნუტრიცია (არასაკმარისი ან დაუბალანსებელი კვებით გამოწვეული მდგომარეობა);
- ზოგიერთი მენტალური დარღვევა;
- იშვიათი გენეტიკური დაავადებები
პაციენტების უმრავლესობა თავდაპირველად უსიმპტომოა. ბავშვების მხოლოდ მცირე ნაწილს აღენიშნება მუცლის ტკივილი ზედა მარჯვენა კუთხეში ან ისეთი ზოგადი ჩივილები, როგორიცაა დისკომფორტი მუცლის არეში, სწრაფად დაღლა, შებერილობა, კუნთების ტკივილი, გულისრევის შეგრძნება, კანის გამუქება კიდურების მომხრელ ზედაპირებზე. იშვიათია ღვიძლის ძლიერი დაზიანება ბავშვებსა და მოზარდებთან, ამის გამოხატულება: სიყვითლე, ხელისგულების სიწითლე, კანზე სისხლჩაქცევების მსგავსი ცვლილებები, მუცლის გარშემოწერილობის მატება სითხის დაგროვების გამო (ასციტი).
თუ დიაგნოზი დროულად დაისვა, შესაძლებელია ღვიძლის გაცხიმოვნების მართვა და უკუგანვითარებაც კი. დაავადების პროგრესირება და ღვიძლის ფიბროზის (დანაწიბურება) ან ციროზის განვითარება იშვიათია.
თუ ბავშვს აქვს თირკმლის ქრონიკული დაავადება, შაქრიანი დიაბეტი ტიპი 2 ან ჰიპერტენზია, მნიშვნელოვანია, მისი მდგომარეობა საწყის სტადიაშივე ყურადღებით შეფასდეს.
ბავშვებთან ღვიძლის არაალკოჰოლური ცხიმოვანი დაავადების სპეციფიკური მკურნალობა არ არსებობს. პრობლემის მართვა, პირველ რიგში, ცხოვრების ჯანსაღი წესის დაცვას გულისხმობს. ბავშვი, ასაკის შესაბამისად, ფიზიკურად დატვირთული უნდა იყოს, უნდა შედგეს კვების დაბალანსებული რაციონი, ჭარბი წონის ან სიმსუქნის შემთხვევაში ეტაპობრივად უნდა მოხდეს წონის მოწესრიგება. უნდა მოვარიდოთ დამტკბარ სასმელებს, შაქრით, სახამებლითა და ცხიმით მდიდარ პროდუქტებს, უნდა შემცირდეს ულუფები, უნდა ეძინოს საკმარისად და სრულფასოვნად
აუცილებელია იმ დაავადებებისა და მდგომარეობების მკურნალობა, რომლებთანაც ასოცირებულია ჰეპატოსტეატოზი(მაგალითად, ინსულინრეზისტენტობის, დისლიპიდემიის, მეორე ტიპის შაქრიანი დიაბეტის, ჰიპერტენზიის)
მდგომარეობის პრევენციის გზა ცხოვრების ჯანსაღი წესია, რაც გულისხმობს წონის კონტროლს, მუდმივ ფიზიკურ აქტიურობას, სრულფასოვან ძილს. თუ ოჯახის სხვა წევრს მეტაბოლური სინდრომი აქვს დადასტურებული, ბავშვს დროულად უნდა ჩაუტარდეს დიაგნოსტიკა, რათა აღნიშნული დიაგნოზი გამოირიცხოს ან საწყის ეტაპზევე დადასტურდეს.