როგორ დავეხმაროთ ორგანიზმს ნაწლავებში აირების დაგროვების დროს - მკურნალი.გე

ლალი ჩხიკვაძე

მეტეორიზმის განვითარების მიზეზებზე, კვლევის მეთოდებსა და მკურნალობის საშუალებებზე გვესაუბრება პირველი საუნივერსიტეტო კლინიკის თერაპიული მიმართულების ხელმძღვანელი, თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, თამარ ყანდაშვილი.

_ ქალბატონო თამარ, რა არის მეტეორიზმი?

_ მეტეორიზმი კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში გაზების ჭარბად დაგროვებაა. მეტეორიზმის მიზეზი გაძლიერებული გაზწარმოქმნა ან ორგანიზმიდან გაზის გამოყოფასთან დაკავშირებული პრობლემებია. მეტეორიზმი გავრცელებული სიმპტომია და გვხვდება გასტროდუოდენიტის, პანკრეატიტის, ქოლეცისტიტის, ნაღველკენჭოვანი დაავადების, ჰეპატიტისა და სხვა დაავადებების დროს.

_ რამ შეიძლება გამოიწვიოს მეტეორიზმი და როგორია მისი განვითარების მექანიზმი?

_ მეტეორიზმი ჩნდება კვებისა და ნაწლავების სეკრეტული ან მოტორული დარღვევების შედეგად, აგრეთვე დისბაქტერიოზის გამო. გაზები ძირითადად გროვდება კუჭში, აღმავალ ან დაღმავალ კოლინჯში. გაზი კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში შესაძლოა კვების პროცესში მოხვდეს პირის გზით.

მეტეორიზმის დიაგნოზი დაისმება იმ შემთხვევაში, თუ კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში დაგროვებული გაზების რაოდენობის გამო ადამიანი განიცდის დისკომფორტს. კერძოდ, პაციენტი უჩივის მუცლის შებერვას, შესაძლოა მუცლის არეში აღინიშნოს ასევე ტკივილი, ზოგჯერ მწვავე, მსერავი ან მჭრელი ხასიათისა. ტკივილის შეგრძნება ქრება ან მცირდება გაზების გამოყოფის შემდეგ.

მეტეორიზმის გამომწვევი მიზეზები შეიძლება დავყოთ შემდეგი სახით:

ნ ალიმენტარული მეტეორიზმი – წარმოიქმნება საკვებად ისეთი პროდუქტების გამოყენებით, როგორებიცაა: კარტოფილი, ლობიო, მუხუდო, კომბოსტო, მსხალი, ყურძენი, ნიორი, რძე და ა. შ., ასევე გაზიანი სასმელებისგან.

ნ მონელების დარღვევით განპირობებული მეტეორიზმი – დისბაქტერიოზით და ფერმენტული უკმარისობით განპირობებული მეტეორიზმი, როდესაც აქტივირდება დუღილისა და ლპობის პროცესები.

ნ კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში მექანიკური გამავლობის დარღვევით განპირობებული მეტეორიზმი – მაგალითად, სიმსივნის შემთხვევაში.

ნ დინამიური მეტეორიზმი – განპირობებული კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის მოტორიკის დარღვევით. მაგალითად, ნაწლავზე ოპერაციის შემდგომ მწვავე ინფექციის ან ინტოქსიკაციის გამო.

ნ ცირკულარული მეტეორიზმი – განპირობებული ნაწლავში სისხლის მიმოქცევის დარღვევით.

ნ ფსიქოგენური მეტეორიზმი – ნერვული გადაძაბვა ან სტრესი იწვევს ნაწლავის მოტორიკის დარღვევას, რაც განაპირობებს მეტეორიზმს.

_ როგორია მეტეორიზმის კლინიკური ნიშნები?

ნ სწრაფი დანაყრების შეგრძნება;

ნ გულისრევა;

ნ პირიდან არასასიამოვნო სუნი;

ნ მადის დაქვეითება;

ნ ბოყინი;

ნ შეკრულობისა და ფაღარათის მონაცვლეობა;

ნ გაზებით ნაწლავის გადაწელვის შედეგად განვითარებული ინტენსიური ტკივილი;

ნ მუცლის ღრუში მჭრელი, მსერავი ტკივილი;

ნ სიმძიმის შეგრძნება ეპიგასტრიუმის არეში;

ნ ყურყური.

_ დიაგნოსტიკისთვის კვლევის რომელი ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული მეთოდებია საჭირო?

_ დიაგნოსტიკისთვის გამოიყენება კლინიკური და ბიოქიმიური ლაბორატორიული კვლევები: სისხლის, შარდის, განავლის საერთო ანალიზი, გლუკოზა სისხლში, ცილის, ბილირუბინის, შარდოვანას, კრეატინინის, ამილაზას, ონკოლოგიური მარკერების განსაზღვრა, ღვიძლის ფუნქციური სინჯების ჩატარება.

ინსტრუმენტული კვლევებიდან ჩვენების მიხედვით გამოიყენება ენდოსკოპიური დიაგნოსტიკის მთელი სპექტრი, ულტრაბგერითი კვლევა, კომპიუტერული ტომოგრაფია და მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია.

_ როგორია მკურნალობის მეთოდები?

_ როგორც აღვნიშნეთ, მეტეორიზმი სხვადასხვა სერიოზული დაავადების ერთ-ერთი გამოვლინებაა. შესაბამისი მკურნალობის ჩასატარებლად აუცილებელია დადგინდეს მეტეორიზმის მიზეზი. მკურნალობა ითვალისწინებს დიეტას და სათანადო სამკურნალწამლო საშუალებების გამოყენებას, კერძოდ, ნაწლავის მოტორული აქტივობის მასტიმულირებელ, ნაწლავის მიკროფლორის ბალანსის აღმდგენ საშუალებებს. პაციენტის მკურნალობა უნდა აწარმოოს გასტროენტეროლოგმა ან თერაპევტმა.

_ როგორი დიეტა უნდა დავიცვათ მეტეორიზმის პროფილაქტიკისათვის?

_ საკვებად მოწოდებულია ისეთი პროდუქტების გამოყენება, რომლებიც ამცირებენ გაზის გამოყოფას. პაციენტს ურჩევენ წიწიბურას, ქერს, ბრინჯს, მოხარშულ და მოთუშულ ბოსტნეულს, ჩირს, წყლის მიღებას.

ნ მიზანშეწონილია კვება მცირე ულუფებით დღეში 5-ჯერ მაინც;

ნ კვება ერთსა და იმავე დროს;

ნ აუჩქარებლად კვება, საკვების კარგად დაღეჭვა;

ნ ნაწლავის მუშაობის გასაადვილებლად თბილი საკვების მიღება;

ნ საკვების მიღებისას პროდუქტების თავსებადობის გათვალისწინება;

ნ კვების დროს სითხეების მიღება არ არის მიზანშეწონილი, უმჯობესია სითხის მიღება კვებათა შორის პერიოდში.

_ გარდა დიეტისა, კიდევ რა საშუალებებითაა შესაძლებელია მეტეორიზმის პროფილაქტიკა?

_ მიზანშეწონილია დილის გამამხნევებელი ვარჯიშები, ფიზიკური აქტივობა, მსუბუქი გაწელვითი ვარჯიში, იოგა, ცურვა, ველოსიპედით სარგებლობა, ძუნძულით სირბილი, კიბეზე ასვლა, სუნთქვითი ვარჯიშების ჩატარება. მიჩნეულია, რომ ფიზიკური დატვირთვიდან 10-15 წუთში პაციენტის შეგრძნებები უკვე საგრძნობლად გაუმჯობესდება.