გულის ფრიალის ენდოკრინოლოგიური მიზეზები
- ქალბატონო ლია, თქვენი, ექიმი ენდოკრინოლოგის, პრაქტიკაში როდის უჩივიან პაციენტები გახშირებულ გულისცემას ან გულის ფრიალს?
- გულის ფრიალი სუბიექტური სიმპტომია, რომელსაც შესაძლოა უჩიოდეს როგორც სავსებით ჯანმრთელი ადამიანი, ისე ავადმყოფიც. იმ დაავადებათა სია, რომლებსაც გულის ფრიალი ახლავს თან, საკმაოდ ვრცელია.
ენდოკრინოლოგიური კუთხით, ეს სიმპტომი შესაძლოა შეინიშნებოდეს ფარისებრი და თირკმელზედა ჯირკვლების პათოლოგიის დროს, კლიმაქტერიულ და მენსტრუაციამდელ პერიოდში, მოზარდ ასაკში, შაქრიანი დიაბეტის დროს და სხვა.
გულისცემის გახშირებას და გულის ფრიალს თითქმის ყოველთვის ახლავს თან სხვა არასასიამოვნო სიმპტომებიც: თავბრუხვევა, ქოშინი, სუნთქვის უკმარისობა, გულის რევა, ღებინება, გულის წასვლა.
- ბრძანეთ, რომ გულის ფრიალი მოზარდ ასაკშიც შინიშნება. რისი ბრალია ეს?
- მოზარდ ასაკში ეს ფუნქციური მდგომარეობა ვლინდება ზრდის ტემპის, სხეულისა და გულ-სისხლძარღვათა სისტემის განვითარებას შორის კოორდინაციის დარღვევისას, ასევე - ნერვული და ჰორმონული რეგულაციის ცვლილებისას. ასეთი პაციენტების კლინიკური და ინსტრუმენტული გამოკვლევისას პათოლოგიის გამოვლენა ხშირად ვერ ხერხდება.
- ფარისებრი და თირკმელზედა ჯირკვლის რომელი პათოლოგიების დროს შეინიშნება გულის ფრიალი?
- ფარისებრი ჯირკვლის პათოლოგიებიდან გულისცემის გაძლიერება თან ახლავს თირეოტოქსიკოზს.
მსუბუქი თირეოტოქსიკოზის დროს გულისცემის სიხშირე წუთში 100-ს შეადგენს, ხოლო საშუალო სიმძიმის ფორმების დროს - დაახლოებით 120-ს. უკანასკნელ შემთხვევაში აღინიშნება რეგულარული ტაქიკარდია.
თირეოტოქსიკოზის დროს ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონები ჭარბად ხვდება სისხლში და ძლიერდება მათი ნორმალური ეფექტი - რამდენიმეჯერ იმატებს ორგანიზმში ნივთიერებათა ცვლის ინტენსივობა.
თირკმელზედა ჯირკვლის პათოლოგიებიდან გულისცემის გახშირება ახასიათებს ფეოქრომოციტომას. მას თან ახლავს ორთოსტატიკური ტაქიკარდია: გულისცემის სიხშირე წუთში 20 დარტყმით და მეტით იმატებს სხეულის ჰორიზონტალურიდან ვერტიკალურ მდგომარეობაში გადასვლისას.
- შაქრიანი დიაბეტის დროს რა იწვევს გულის ფრიალს?
- გულის ფრიალი და, საზოგადოდ, გულის რიტმის დარღვევა შაქრიანი დიაბეტის დროს შესაძლოა გამოწვეული იყოს როგორც თავად დიაბეტით, ისე მისი თანმხლები დაავადებებითაც. ამ დარღვევების ხასიათიც სხვადასხვაა.
ახალგაზრდებთან შაქრიანი დიაბეტის ხანგრძლივი მიმდინარეობისას გულის ფრიალი ხშირად დიაბეტური ავტონომიური ნეიროპათიითაა განპირობებული. ეს არის დიაბეტის გართულება, რომლის დროსაც სისხლში შაქრის ხანგრძლივი მომატების შედეგად ზიანდება გულის სისხლძარღვები და ნერვები. სწორედ ამ ნერვების დაზიანებას უკავშირდება გულის რიტმის დარღვევა, რომელიც სინუსური ტაქიკარდიით მჟღავნდება. მოსვენების დროსაც კი გულისცემის სიხშირე წუთში 90-100-ს, ზოგჯერ 130-საც კი აღწევს.
ეს მდგომარეობა მოითხოვს სპეციალურ კვლევას ფუნქციური სინჯებით გულის ნერვული რეგულაციის შესაფასებლად.
შაქრიანი დიაბეტის დროს გულის ფრიალის მიზეზი ასევე შეიძლება იყოს დიაბეტური მიოკარდიოდისტროფია. ის განპირობებულია ნივთიერებათა ცვლის დარღვევით, რომელსაც, თავის მხრივ, ინსულინის დეფიციტი და უჯრედის მემბრანიდან გულის კუნთის უჯრედებში გლუკოზის მიწოდების მოშლა განაპირობებს.
მიოკარდიოდისტროფია შესაძლოა იქცეს რიტმის კეროვანი დაზიანების (ექსტრასისტოლიის, პარასისტოლიის), გამტარობის დარღვევის, მოციმციმე არითმიის და სხვათა მიზეზად. ამ შემთხვევაში მკურნალობის შესაბამისი ტაქტიკა უნდა შეირჩეს.
- გულის ფრიალს ხშირად უჩივიან სხვადასხვა ასაკის ქალები...
- ქალებს გულის ფრიალი აწუხებთ კრიტიკული დღეების წინა პერიოდში და კლიმაქსის დროს.
გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მუშაობის ცვლილებები, სპონტანური ტაქიკარდია, გულის ფრიალი, გულმკერდის არეში, ზოგჯერ - უშუალოდ გულის მიდამოში სიმძიმის შეგრძნება, არტერიული წნევის დაქვეითება ვეგეტატიური ნერვული სისტემის ჰორმონული სტიმულაციის შედეგია.
მენოპაუზა ქალის სიცოცხლის ბუნებრივი ეტაპია, როდესაც მენსტრუალური ფუნქცია სრულდება. ეს ეტაპი გენეტიკურადაა დაპროგრამებული, თუმცა მისი დაწყების დრო და ხანგრძლივობა მრავალი ფაქტორით განისაზღვრება. მენოპაუზა გამოწვეულია საკვერცხეების აქტივობის დაქვეითებით. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ესაა სიცოცხლის რეპროდუქციულიდან არარეპროდუქციულ ფაზაში გადასვლა, რის შემდეგაც ბავშვის ბუნებრივად ჩასახვა და გაჩენა შეუძლებელია.
მენოპაუზა არ არის პათოლოგია, მაგრამ მისი ზოგი სიმპტომი ძლიერ დისკომფორტს იწვევს. მენოპაუზის დროს ჰორმონული ფონის ცლილების საკვანძო მომენტია საკვერცხეების ჰორმონული ფუნქციის მოშლა, ამიტომ ჰორმონული ფონის ადეკვატური კორექცია ერთგვარად არეგულირებს მდგომარეობას, ასუსტებს მენოპაუზის სიმპტომებს და თავიდან გვაცილებს გართულებებს.
კრიტიკული დღეების წინ გულის ფრიალს პერიოდულად პრაქტიკულად ყველა ქალი უჩივის. ზოგჯერ ეს შრომის უნარის დაქვეითებასაც კი იწვევს. ამის მიზეზი შესაძლოა ჰორმონული ფაქტორი ან ფსიქოემოციური დარღვევა იყოს.
სადღეისოდ დამტკიცებულია, რომ მენსტრუაციამდელი სინდრომი დაკავშირებულია ჰორმონულ დარღვევებთან, რომელთა გამოხატულება სტრესულ სიტუაციებში მძაფრდება. მენსტრუაციის წინ იცვლება ქალის ჰორმონების დონე, რაც გულის მუშაობასაც ცვლის.
მენსტრუაციამდელი სინდრომი ყველაზე ხშირია 25-დან 30 წლამდე, ყველა ქალს თავისებურად აქვს გამოხატული და სხვადასხვა ფაქტორის ზემოქმედებით ძლიერდება.
- როგორ მკურნალობენ ამ მდგომარეობას?
- მენსტრუაციამდელი სინდრომის სამკურნალოდ იყენებენ დიეტას, ფიზიკურ ვარჯიშს, ფიტოთერაპიას, ანტიდეპრესანტებს და ჰორმონულ პრეპარატებს.
- როგორ ხდება გულის ფრიალის გამომწვევი დაავადებების დიაგნოსტიკა?
- დიაგნოზის დასასმელად საჭიროა გამოკვლევების მთელი წყება. უპირველესად, უნდა ჩატარდეს ეკგ, აუცილებლობის შემთხვევაში - ლაბორატორიული კვლევები და ჰოლტერის ეკგ-მონიტორირება. აუცილებელია კარდიოლოგის, ენდოკრინოლოგის, გინეკოლოგის, ფსიქოთერაპევტისა და სხვა სპეციალისტების კონსულტაცია.
- როგორ იმართება ეს მდგომარეობა?
- გულის ფრიალისა და გულისცემის გაძლიერების მკურნალობა იმ ფაქტორებზეა დამოკიდებული, რომლებმაც ამგვარი მდგომარეობა გამოიწვია.
გულის ფრიალის მკურნალობის რამდენიმე მეთოდი არსებობს. ერთი მათგანია მედიკამენტური თერაპია, რომელიც ამ მდგომარეობის გამომწვევი მიზეზის მიხედვით ირჩევა. მეორეა მცენარეული საშუალებებით მკურნალობა. ეს მეთოდი შეიძლება გამოვიყენოთ მაშინ, როდესაც გულის ფრიალი გამოწვეულია სტრესით, უძილობით ან ნერვული გადაძაბვით. ამ დროს კარგია კატაბალახას, კვლიავის, შავბალახას ან ფენხელის თესლის ნაყენი.
გულის ფრიალისთვის თავის დაღწევის საუკეთესო გზა კი სტრესისთვის თავის არიდება და ცხოვრების ჯანსაღი წესია.