ლალი ჩხიკვაძე

• ქალბატონო ქეთევან, კვლევის რა მეთოდია ჰოლტერის მონიტორინგი?

- ჰოლტერის მონიტორინგი კვლევის ფართოდ გავრცელებული და მაღალინფორმაციული მეთოდია. ის წარმოადგენს ელექტროკარდიოგრამის (ეკგ) ხანგრძლივ რეგისტრაციას. ნახევარ საუკუნეზე მეტი გავიდა მას შემდეგ, რაც ნორმან ჰოლტერმა პირველად გამოიყენა პორტატიული მოწყობილობა ეკგ-ის ხანგრძლივი რეგისტრაციისთვის და მიუხედავად იმისა, რომ ამ მეთოდის შემდგომი დახვეწის ფონზე შექმნილი აპარატურით ჩატარებულ გამოკვლევას სხვა სახელწოდებებიც აქვს:

ეკგ-ის ამბულატორული მონიტორინგი, დინამიკური ელექტროკარდიოგრაფია, ეკგ-ის სადღეღამისო მონიტორინგი, ოცდაოთხსაათიანი ეკგ-მონიტორინგი, - ფართო გავრცელება პოვა ტერმინმა “ჰოლტერის მონიტორინგი” ამ მეთოდის აღმომჩენის პატივსაცემად. კომპიუტერული ტექნოლოგიების განვითარების ფონზე შესაძლებელი გახდა აპარატურის ზომების მინიმალიზაცია, მეხსიერების გაზრდა და ეკგ-ის 12 განხრამდე უწყვეტი ხანგრძლივი რეგისტრაცია რეალური ცხოვრების რეჟიმში, პაციენტისთვის მინიმალური დისკომფორტით.

ყოველივე ზემოაღნიშნულმა და, ამასთან ერთად, მეთოდის არაინვაზიურობამ განაპირობა ის, რომ ჰოლტერის მონიტორინგი კარდიოლოგიაში დიაგნოსტიკის მეთოდების განუყოფელი ნაწილი გახდა.

• რას წარმოადგენს აპარატურა და რამდენ ხანს შეიძლება გაგრძელდეს მონიტორინგი?

- არსებობს აპარატურის სხვადასხვა მოდელი, მაგრამ ყველა მათგანი ორი ნაწილისგან შედგება: პორტატიული რეგისტრატორისა (მონიტორისა) და დეშიფრატორისგან. თანამედროვე რეგისტრატორები მცირე ზომისაა და ჰოლტერის მონიტორინგის პაციენტისთვის მაქსიმალური კომფორტით ჩატარების საშუალებას იძლევა.

რეგისტრატორი პაციენტს ერთჯერადი ელექტროდების საშუალებით უმაგრდება გულმკერდზე და ეკგ-ს იწერს. პაციენტი მონიტორინგის პერიოდში აწარმოებს დღიურს, რომელშიც აღნიშნავს ფიზიკური აქტივობის, ძილის, საკვებისა და მედიკამენტის მიღების პერიოდებს, აღრიცხავს ჩივილებს და მათი აღმოცენების დროს, აღნიშნულ მოვლენებს აფიქსირებს მონიტორზე არსებული ღილაკით. ჩანაწერის ანალიზი კეთდება დეშიფრატორის (კომპიუტერი ეკგ-ის დამუშავების სპეციალური პროგრამით) მეშვეობით. მონიტორინგი, კვლევის მიზნიდან გამომდინარე, შესაძლოა 72 საათამდე გაგრძელდეს.

- როდის არის საჭირო ჰოლტერის მონიტორინგი?

- ამერიკელი კარდიოლოგებისა და ელექტროფიზიოლოგების რეკომენდაციები ჰოლტერის მონიტორინგის გამოყენების თაობაზე გამოკვლევის ჩვენებათა საკმაოდ რთულ სქემას წარმოადგენს. ჰოლტერის მონიტორინგის ძირითადი ჩვენებაა მისი გამოყენება დიაგნოსტიკისთვის, მკურნალობის შესარჩევად და მისი ეფექტურობის შესაფასებლად.

პაციენტის ჩივილები მნიშვნელოვანწილად განსაზღვრავს ჰოლტერის მონიტორინგის ჩვენებას, კერძოდ, ჰოლტერის მონიტორინგი ნაჩვენებია ყველა პაციენტისთვის, ვისაც ანამნეზში გულის რიტმის ან გამტარობის დარღვევა აქვს.

გასათვალისწინებელია, რომ პაციენტების ჩივილები ხშირად არაინფორმაციულია. მაგალითად, ზოგჯერ პაციენტი უჩივის “გულის ფრიალის” უეცარი დაწყებისა და ნელ-ნელა დასრულების შეგრძნებას, ჰოლტერის მონიტორინგით კი მხოლოდ სინუსური ტაქიკარდიის გამოხატული ტენდენცია ან სინუსური არითმიის ეპიზოდები ფიქსირდება. ზოგ შემთხვევაში მკვეთრი სინუსური ტაქიკარდია ან პაროქსიზმული ტაქიკარდიის დაწყება, ხშირი ჯგუფური ექსტრასისტოლია შესაძლოა გამოვლინდეს სტენოკარდიის მსგავსი სიმპტომებით, სიმძიმის ან ტკივილის შეგრძნებით გულის არეში.

ხშირად არითმიის შეგრძნებას აღნიშნავენ მოზარდები და ახალგაზრდები, მიზეზი კი სინუსური ან სუნთქვითი არითმიაა. გამტარობის დარღვევები უფრო იშვიათია, ვიდრე რიტმის დარღვევები, თუმცა გაურკვეველი გენეზის სინკოპური მდგომარეობების (გონების დაკარგვა) მნიშვნელოვანი წილი სწორედ გამტარობის დარღვევებითაა განპირობებული. როგორც ცნობილია, გამტარობის დარღვევების მქონე პაციენტები ხშირად დიდხანს არაფერს უჩივიან. ამ შემთხვევაში სინკოპური მდგომარეობების აღმოცენება პირველი ჩვენებაა ჰოლტერის მონიტორინგის ჩასატარებლად.

ეკგ-ის სადღეღამისო რეგისტრაციისას შესაძლოა გამოვავლინოთ გამტარობის ის დარღვევებიც, რომლებიც მხოლოდ ღამით აღმოცენდება. გარდამავალი და სიხშირედამოკიდებული ბლოკადები, ადრე დიაგნოსტირებული ბლოკადის ხარისხის ცვლილება - ეს ის ჩამონათვალია, რომლის გამოვლენა მხოლოდ ეკგ-ის ხანგრძლივი სადღეღამისო მონიტორინგითაა შესაძლებელი.

მიუხედავად იმისა, რომ ჰოლტერის მონიტორინგი არ წარმოადგენს გულის იშემიური დაავადების სადიაგნოსტიკო უმთავრეს მეთოდს, მისი როლი მიოკარდიუმის იშემიის გამოვლენაში უდავოა, განსაკუთრებით - იმ კატეგორიის პაციენტებისთვის, რომელთათვისაც წინააღმდეგნაჩვენებია სტრეს-ტესტი, ასევე - მუნჯი (ტკივილის გარეშე მიმდინარე) იშემიის, პრინცმეტალისა და ღამის სტენოკარდიის გამოსავლენად.

სწორედ პაციენტის ჩივილები: ღამის საათებში გულის არეში ტკივილი ან დისკომფორტი, ტკივილი ეპიგასტრიუმის ან მარცხენა ხელისა და ბეჭის არეში, ქვედა ყბის არეში, ჰაერის უკმარისობა და მოხრჩობის შეგრძნება, - წარმოადგენს მონიტორინგის ჩატარების ჩვენებას მიოკარდიუმის იშემიის გამოსარიცხად, ასევე - სტრესს ტესტის შესრულებამდე იმ მაღალი რისკის პაციენტების საწყისი გამოკვლევისთვის, რომლებიც გულმკერდის არეში ტკივილს (ან ატიპურ ტკივილს) უჩივიან. ამ კატეგორიის პაციენტებისთვის მიზანშეწონილია თორმეტარხიანი რეგისტრატორის გამოყენება. ხშირად ამ გამოკვლევის შედეგები მნიშვნელოვანწილად განსაზღვრავს მძიმე პაციენტის შემდგომი მკურნალობის ტაქტიკას.

უდავოდ მნიშვნელოვანია ეკგ დარღვევების გამოვლენა პაციენტის ჩივილებისა და ანამნეზური მონაცემების ფონზე, ელექტროკარდიოგრამის ხანგრძლივი ხარისხიანი რეგისტრაცია პაციენტის რეალური ცხოვრების რეჟიმში ექიმს საშუალებას აძლევს, სხვადასხვა სახის ჩივილები (გულის არეში ტკივილი, თავბრუხვევა, “გულის ფრიალი”, გონის დაკარგვა და სხვ.) დააკავშიროს რიტმისა და გამტარობის გამოვლენილ დარღვევებთან და სხვა ეკგ ცვლილებებთან.

ჰოლტერის მონიტორინგის საშუალებით ასევე დგინდება რიტმისა და გამტარობის დარღვევათა კავშირი საკვებისა და მედიკამენტების მიღებასთან, ფიზიკურ დატვირთვასთან და სხვ.

შესაძლებელია ჰოლტერის მონიტორინგისა და არტერიული წნევის სადღეღამისო მონიტორინგის ერთდროული ჩატარება, რაც ჰიპერტენზიის ეპიზოდების ფონზე განვითარებული ეკგ ცვლილებების აღნუსხვის საშუალებას იძლევა. ამრიგად, იმ მდგომარეობათა ნუსხა, რომელთა დროსაც ნაჩვენებია ჰოლტერის მონიტორინგის ჩატარება, საკმაოდ მრავალფეროვანია და მისი გამოყენება წარმატებული დიაგნოსტიკის და ეფექტური მკურნალობის წინაპირობაა არა მარტო კარდიოლოგიური, არამედ ნევროლოგიური და ქირურგიული პროფილის პაციენტებისთვისაც პერიოპერაციულ პერიოდში.