დიაბეტი, ამჯერად უშაქრო
ანტიდიურეზული ჰორმონის შემცირება შარდის გამოყოფის გაძლიერებას, პლაზმის ოსმოლარობის ზრდას და, შესაბამისად, სითხისა და ელექტროლიტების დისბალანსს იწვევს. გამომწვევი მიზეზების მიხედვით, უშაქრო დიაბეტი შეიძლება იყოს გარდამავალი ან ქრონიკული მდგომარეობა. უმთავრესი მახასიათებელი არის ძალიან დიდი რაოდენობით შარდის გამოყოფა, ხოლო სისხლში ჰიპონატრემია(ნატრიუმის კონცენტრაციის შემცირება).
არსებობს უშაქრო დიაბეტის შემდეგი ფორმები:
ცენტრალური (ნეიროგენული) უშაქრო დიაბეტი
განპირობებულია ანტიდიურეზული ჰორმონის სინთეზის, ტრანსპორტის ან გამოთავისუფლების დარღვევით. ამ დარღვევების მაპროვოცირებელი კი შესაძლოა გახდეს:
- თავის ტვინის სიმსივნე;
- ქალა-ტვინის ტრავმა;
- თავის ტვინზე ქირურგიული ჩარევა;
- ცენტრალური ნერვული სისტემის ინფექციები
ნეფროგენული უშაქრო დიაბეტი
განპირობებულია ანტიდიურეზული ჰორმონის ნორმალური რაოდენობის მიუხედავად, მასზე თირკმლის რეაქციის დაქვეითებით. მაგალითად:
- მედიკამენტოზური მკურნალობა (განსაკუთრებით ლითიუმით);
- თირკმლის დაზიანება;
- თირკმლის მემკვიდრული დაავადება
პირველადი უშაქრო დიაბეტი
განპირობებულია წყლის ჭარბი მიღებით. მაგალითად:
- წყურვილის ცენტრის სტრუქტურული დაზიანება;
- ფსიქოლოგიური დარღვევა
პაციენტების უმრავლესობა სითხის დანაკარგის კომპენსირებას დიდი რაოდენობით წყლის დალევით ცდილობს. დღის განმავლობაში 20 ლიტრამდე.
თი სითხის პერორალური მიღებით შარდის დანაკარგის კომპენსირება ვერ ხერხდება, ვითარდება მძიმე გაუწყლოვება. ეს ვლინდება ქსოვილების ტურგორის დაქვეითებით, ჰიპოტენზიით, ტაქიკარდიითა და ჰიპოვოლემიური(სითხის დეფიციტი) შოკით. გარდა ამისა, პაციენტს შესაძლოა აღენიშნებოდეს ცენტრალური ნერვული სისტემის გამოვლინებებიც, რომელთა სპექტრი გაღიზიანებადობიდან მენტალურ დეპრესიასა და კომამდე მერყეობს.
უშაქრო დიაბეტის მქონე პაციენტისთვის აუცილებელი ამოცანაა სითხისა და ელექტროლიტების ბალანსის შენარჩუნება. აუცილებელია არტერიული წნევის, გულისცემათა სიხშირის, შარდის გამოყოფისა და ხვედრითი წონის მონიტორინგი.
სითხეები, პაციენტის მდგომარეობისა და დიდი რაოდენობით სითხის დალების უნარის მიხედვით, პერორალურად ან ინტრავენურად შეივსება და რაც მთავარია, ჰორმონული ჩანაცვლებები, რომლებიც შესაძლოა მიწოდებულ იქნას პერორალურად, ინტრავენურად, კანქვეშ ან ნაზალური სპრეის სახით.