მარიკა დვალი

რატომ ვიქცევით ასე? დედა შვილებს სთხოვს, სათამაშოები თავის ადგილზე დაალაგონ. “რატომ?” - კითხულობენ გიო და ლაშა. “იატაკია მოსაწმენდი, თანაც ნამდვილად არ არის სასიამოვნო არეული სახლის ყურება”, - ისმის დედის პასუხი.

ბავშვებს არგუმენტი აღარ აქვთ და დედის თხოვნის შესასრულებლად მიდიან. ცოტა ხნის შემდეგ დედა ოთახში შედის და ხედავს, რომ იატაკზე ისევ სათამაშოებია მიმობნეული, ხოლო ბიჭები იქვე სხედან და წყნარად აწყობენ პაზლს. დედა არაფერს იმჩნევს. გადის ნახევარი საათი და ლაშა დედასთან მიდის სამზარეულოში. “მე ვერ ავალაგებ სათამაშოებს”, - წყნარად ამბობს ბიჭი. დედა მოთმინებას არ კარგავს, შედის ოთახში და კიდევ ერთხელ მოათვალიერებს იქ გამეფებულ უწესრიგობას. ბავშვი უაზროდ უცქერის ოთახს და მისი გამომეტყველებიდან აშკარაა, რომ არ იცის, რა უნდა უყოს მიმოფანტულ ნივთებს. მერე დაბნეული შეჰყურებს დედას და გულწრფელად ეკითხება: “საერთოდ, რა საჭიროა წესრიგი, რატომ უნდა დავალაგოთ?”

დედების უმრავლესობა ამ დროს ალბათ მოთმინებას კარგავს და უხეშად უხსნის შვილს, რა საჭიროა სახლის დალაგება, რატომ უნდა ჰქონდეს ყველაფერს თავისი ადგილი. იდეალურ შემთხვევაში კი დედა არაფერს ამბობს და თუ შვილის კითხვაზე პასუხის გაცემა გაუჭირდა, ფიქრს იწყებს.

• თუ გულწრფელნი ვიქნებით, სათამაშოების უმეტესობა არა ბავშვებისთვის, არამედ მათი მშობლებისა და ახლობლებისთვისაა. თამაშიც მათი მოგონილია. ერთი შეხედვით, უცნაურია, არა?

ვეცდებით ავხსნათ, რატომ გვგონია ასე - სწორედ მშობლები თამაშობენ მანქანებით, თოჯინებით, კონსტრუქტორებით. უფროსების თამაშია “დედაშვილობანა”, პატარების მაღაზიაში წაყვანა, კატალოგის თვალიერება, სათამაშოს არჩევა. სინამდვილეში ჩვენ ვაგულიანებთ პატარებს, ამა თუ იმ სათამაშოთი ითამაშონ. ბავშვებს კი ეს ყველაფერი სულაც არ სჭირდებათ.

• ბავშვები დიდი სიამოვნებით ითამაშებენ ქვებით, ჯოხებით, ქვაბების თავსახურით, ნაჭრებით, ღილებით, ყუთებით და ჩვენი, უფროსების, ყოველდღიური ნივთებით. მათ სწორედ რეალური ცხოვრება იზიდავს. სათამაშოების შეძენა კი უფროსების ინიციატივაა, რომელსაც თანდათან პატარებიც აჰყვებიან.

ჩვენ ვეკითხებით ბავშვებს, რას ისურვებდნენ საჩუქრად და მათაც, ჩვენ მიერ წაქეზებულებს, უჩნდებათ სურვილი, ესა თუ ის სათამაშო ჰქონდეთ. ასე ემატება წლიდან წლამდე ბავშვის ოთახს თოჯინები, მანქანები, რობოტები, ჯარისკაცები... ყოველ დაბადების დღეზე ოთახი ახალი სათამაშოებით ივსება. დღესასწაული მთავრდება, გრძელდება ყოველდღიური ცხოვრება და პატარები დაბნეული შეჰყურებენ სათამაშოებს. რა უყონ მათ?

რა და ოთახში მიმოფანტონ! უცებ შემოდის დედა და ამბობს უაზრო სიტყვას: “დაალაგეთ!” რა თქმა უნდა, ბავშვები სათამაშოებით თამაშობენ, სასახლეებს აშენებენ, მანქანებს დააქროლებენ. ამ დროს ისინი თავისებურ წესრიგს ქმნიან, რასაც ჩვენ არეულობას ვეძახით, ამიტომ ჩვენი მოთხოვნა, ოთახი დაალაგონ, პატარებისთვის მათ მიერ შექმნილი სამყაროს ნგრევას ნიშნავს. მოდი, ვცადოთ, გავუგოთ პატარებს. წარმოიდგინეთ საკუთარი თავი, როცა რაღაცას კერავთ, ამზადებთ, აკეთებთ. თქვენ სიამოვნებას გგვრით მუშაობის პროცესიც და შედეგიც. ახლა წარმოიდგინეთ, რომ მოვიდა ვიღაც და გიცხადებთ: “აბა, გეყოფა, დაშალე დალამბული პერანგი, დაახვიე ძაფები, ჩააბრუნე პარკში, ხვალ ხელახლა გააკეთებ!” იოლი წარმოსადგენია, რა გრძნობა დაგეუფლებათ. პატარა ბავშვებს კი ასეთი ტექსტი ყოველდღე ესმით. გასაოცარია, როგორ ითმენენ!

კუბებისგან აგებული კოშკი, დივანის ბალიშებისგან აშენებული ქოხი, რკინიგზის ლიანდაგები ბავშვის ხელით შექმნილი საოცრებაა, მისი ფანტაზიის ნაყოფი. ჩვენ მიერ ნათქვამი “დაალაგე” კი ამ ყველაფრის გაუფასურება და დამცირებაა. მაშ, როგორ მოვიქცეთ?

გასაგებია, რომ ოჯახში წესრიგი აუცილებელია და არ შეიძლება, ყველგან სათამაშოები იყოს მიმოფანტული. ბოლოს და ბოლოს, თავისუფალი სივრცე ბავშვს მოზრდილზე არანაკლებ სჭირდება. ამიტომ ჯობს, ამ საკითხის გადაწყვეტისას სიტუაციას რეალისტურად შევხედოთ. ყველაფერი, რაც საბოლოო ჯამში უწესრიგობის მიზეზია, ჩვენია. ჩვენია სათამაშოებიც, ბავშვის ტანსაცმელიც. ეს ყველაფერი ჩვენ ვიყიდეთ, ამიტომ წესრიგიც, უპირველეს ყოვლისა, საკუთარ თავს უნდა მოვთხოვოთ. რატომ? იმიტომ, რომ როცა ბავშვი ნამდვილი ნივთებით თამაშობს - ფოთლებისგან გვირგვინს წნავს, ბალახებისა და ქვიშისგან “სადილს” აკეთებს, თოვლის კაცს დგამს ან ქვიშის კოშკს აგებს, სულაც არ ექმნება დალაგების პრობლემა. ჩვენ კი შევეცადეთ, ბავშვისადმი ჩვენი სიყვარული სათამაშოების სიმრავლით გამოგვეხატა, ყუარდღების დეფიციტი ნაირ-ნაირი ტანსაცმლით შეგვევსო. შესაბამისად, ამ ყველაფრის დალაგებაც ჩვენ მოგვიწევს. თუმცა ამის გამო ნერვიულობა ალბათ არ ღირს - დალაგების პროცესში ხომ შეიძლება, კიდევ ერთხელ დავფიქრდეთ ცხოვრებასა და ჩვენს ფასეულობებზე.