მარიკა დვალი

როგორც კი ოჯახი სამშვილიანი ხდება, თითოეულ ბავშვს ერგება მშობლების ნორმალური და არა უწინდებურად ჭარბი ყურადღება. ეს ბუნებრივია - ჩვეულებრივ, დედ-მამა "დაპროგრამებულია" არა ერთი, არამედ ორი, სამი, ოთხი შვილის აღზრდაზე.

ოჯახში შვილების რაოდენობა თანდათან იზრდება. პატარები ჰაერივით ავსებენ ოჯახის სივრცეს. ერთ ბავშვს მშობლების ყურადღება პერსონალურად ეკუთვნის, ორი თანაბრად იყოფს, სამი კი იერიშით მოიპოვებს მას. ნურც ეცდებით, სამივე შვილს ერთდროულად მიაქციოთ ყურადღება - ეს ტექნიკურად შეუძლებელია და ამას ვერც ერთი დედა ვერ შეძლებს.

დიდ ოჯახებში ბავშვები ძალიან აფასებენ დედის ინდივიდუალურ ყურადღებას. ის ხანმოკლე პერიოდი, რომლის განმავლობაშიც დედა მხოლოდ "მისია", ბავშვისთვის დიდი სტიმულია, ნებისმიერ შაქარლამაზე უფრო ტკბილი.

რაც უფრო მეტი ბავშვია ოჯახში, მით უფრო უკეთესად თამაშობენ ისინი ერთმანეთთან. ეს ბუნებრივია - ჩნდება თამაშის დროს პარტნიორის არჩევის შანსი, ფსიქოლოგიური სივრცე საგრძნობლად ფართოვდება. რასაკვირველია, ეს ეხება იმ პერიოდს, როცა მესამე ბავშვიც იმდენად წამოიზრდება, რომ თამაშის სრულფასოვანი მონაწილე გახდება.

• უფროსების განსაკუთრებული მდგომარეობა

უფროსი შვილი ერთადერთია, რომელსაც ახსოვს თავისი "გაბატონებული" მდგომარეობა, დრო, როცა ის დედისერთა იყო და მშობლების ყურადღებას არავის უზიარებდა. უფროსი შვილი, წესისამებრ, იძულებულია, ნადრევად "გაიზარდოს". უმცროსი და-ძმები წუთითაც არ აძლევენ მას პატარა ბავშვის ფსიქოლოგიურ ნიშაში დაბრუნების შანსს. უფროსს კი ძალიან უნდა, ცოტა ხნით მაინც ისევ გახდეს პატარა. მისი ეს ბუნებრივი მოთხოვნილება მშობლებმა უნდა გაიზიარონ და ამის გამო მკაცრად არ უნდა მოეპყრონ შვილს.

თუ უფროს შვილს მეტისმეტად გადავტვირთავთ უმცროსებზე ზრუნვით, უმცროსი და-ძმები მისთვის შესაძლოა ზედმეტ ტვირთად იქცნენ. ასე რომ არ მოხდეს, უფროსი შვილის მოვალეობები სავსებით უნდა შეესაბამებოდეს მის ასაკობრივ შესაძლებლობებს.

სკოლამდელი ასაკის ბავშვს საერთოდ არ უნდა დავავალოთ ჩვილის ეტლთან ან საწოლთან დიდხანს ჯდომა, ხოლო სასკოლო ასაკისას უმცროსის მხოლოდ ნახევარი საათით გართობა შეიძლება ვთხოვოთ.

უფროს ბავშვს უნდა დარჩეს დრო თავისი ცხოვრებისთვის, თავისი გატაცებებისთვის. ამ შემთხვევაში ის საკუთარი ნებით დაიწყებს პატარასთან თამაშს და ეს სულაც აღარ მოეჩვენება დამთრგუნველ დავალებად.

• პირველი და მეორე

მესამე შვილის დაბადებამდე 2-3 თვით ადრე უნდა დავიწყოთ იმაზე ზრუნვა, რომ პირველი და მეორე ერთ გუნდად იქცნენ და შეძლებისდაგვარად ერთნაირი რეჟიმი ჰქონდეთ.

მეორე შვილს, რომელიც ამიერიდან უმცროსი აღარ იქნება, ფსიქოლოგიურად უფრო გაუადვილდება მესამის მიღება, თუ უფროსთან ერთად ერთ გუნდში გაერთიანდება. თუ ორი უფროსი ერთად თავს კარგად იგრძნობს, მშობლებსაც ნაკლებად შეაწუხებენ და ნაკლებ ყურადღებასაც მოითხოვენ.

კარგი იქნება, ბავშვებს თავად შეეძლოთ თავიანთი ოთახის მოწესრიგება. შეიძლება მათი ერთდროულად დაბანა. თუ დაძინებითაც თავად იძინებენ, სულ მთლად შესანიშნავია! ამ დროს დედას საშუალება მიეცემა, ცოტა ხნით მაინც განმარტოვდეს. ერთი სიტყვით, რაც უფრო მეტი რამის გაკეთება შეუძლიათ უფროს ბავშვებს დამოუკიდებლად, მით უფრო უადვილდება დედას საქმე.

---

• ფუნქციათა დელეგირება

შესაძლოა, რთულად ჟღერდეს, მაგრამ საქმე ეხება უბრალო ჭეშმარიტებას: სამი და მეტი შვილის მშობლები სულაც არ არიან ვალდებულნი, ყველაფერი აკეთონ შვილების ნაცვლად და ყველაფერი მოასწრონ. პირიქით, დიდ ოჯახებში მნიშვნელოვანია მოვალეობათა განაწილება. სკოლამდელი ასაკის ბავშვებსაც კი შეუძლიათ, დედას დიდი დახმარება გაუწიონ. მთავარია, შესაფერისი მოვალეობები შევურჩიოთ.

ურიგო არ იქნება, თუ ოჯახის უფროსი წევრებიც მოგეხმარებიან, მაგალითად, დალაგებაში, სადილის მომზადებაში. ასეთ დროს პატარებს დედის უფრო მეტი ყურადღება ერგებათ.

• ზედმეტი ხელი

მრავალშვილიანმა დედებმა უნდა ისწავლონ, რომ პანიკას არ მიეცნენ, როცა საქმეს ვერ აუდიან. თვალი გადაავლონ პრიორიტებებს და გადაწყვიტონ, რა არის მთავარი, რა გააკეთონ უპირველესად და რა შეიძლება სულაც გაუკეთებელი დატოვონ. ზოგჯერ შეიძლება დახმარებისათვის ახლობლებს მივმართოთ, ზოგიერთ პრობლემას კი უფროსი შვილებიც მოაგვარებენ.

ასეთი მიდგომისას მშობლები მალე აღმოაჩენენ, რომ მათი ცხოვრებისეული პოზიცია შეიცვალა, ხოლო უფროსი შვილები უფრო ორგანიზებულები, დამოუკიდებლები და გამგონეები გახდნენ. თუ ასე არ მოხდა, დედა გამუდმებით კოლაფსშია, უფროსი შვილები კი უფრო და უფრო ჭირვეულები, აგრესიულები და ნევროზულები ხდებიან, რეკომენდებულია, დახმარებისათვის სპეციალისტს მივმართოთ.

• მეტისმეტად მაღალი თამასა

არცთუ იშვიათად მესამე შვილი მაშინ ჩნდება, როცა უფროსები სკოლაშიც დადიან და სპორტულ სექციასა თუ შემოქმედებით წრეზეც. ეს მშობლებისთვის მეტისმეტი დატვირთვაა. თუ ეცდებით, ნაბოლარა ეტლში ჩასვათ და უფროსებს ყველგან წაჰყვეთ, არაფერი გამოგივათ - თქვენ დაიღლებით, პატარას კი ძილისა და კვების რეჟიმი დაერღვევა, ჭირვეული გახდება. ამ დროს აუცილებელია ფუნქციათა განაწილება.

გახსოვდეთ, თქვენ ენერგია უნდა შეინარჩუნოთ, რადგან მშობლობა ხანგრძლივი პროცესია.

• შეჯამების ნაცვლად

1. დედას უნდა ჰქონდეს დრო ჩვილთან მარტო დასარჩენად.
2. უნდა მოახერხოთ, უფროსი ბავშვების ცხოვრება საინტერესო იყოს.
3. ეცადეთ, შუათანა უფროსის მფარველობის ქვეშ განაწესოთ. ხაზგასმით აღნიშნეთ, რომ ისინი ერთნი არიან.
4. ნუ აქცევთ უფროს შვილს მთავარ დამხმარედ.
5. ნუ ეცდებით, სრულყოფილი იყოთ. შეეგუეთ, რომ ყველაფერს ვერ მოასწრებთ, ხოლო ოჯახში საქმე არ გამოილევა. მნიშვნელოვანია, აქცენტები სწორად გაანაწილოთ, მთავარი და მეორეხარისხოვანი ერთმანეთისგან გამიჯნოთ.
6. ნუ ეცდებით, ყველაფერს უხელმძღვანელოთ და ყველაფერი აკონტროლოთ. ჯობს, დროდადრო ზოგი რამ ბავშვებს მიანდოთ.
7. ეცადეთ, ხანდახან უფროს შვილებთან ერთადაც იაროთ სასეირნოდ. ისინი ძალიან აფასებენ ასეთ ღონისძიებებს.
8. მნიშვნელოვანია, ენერგია შეგრჩეთ. ზედმეტი თავგანწირვა არ არის საჭირო, შვილებს ჯანმრთელი მშობლები სჭირდებათ!