აღმოაჩინეს მილიონზე მეტი ადამიანის კიბოსგან გადარჩენის საშუალება
რომელიც აანალიზებდა თამბაქოს ნაწარმის გაყიდვის აკრძალვის შესაძლო შედეგებს. მათ აღმოაჩინეს, რომ ამან შეიძლება გადაარჩინოს მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე მთელ მსოფლიოში.
ექსპერტებმა შექმნეს მოდელი, რომელიც ითვალისწინებს თამბაქოს ნაწარმის გაყიდვის აკრძალვას 2006-2010 წლებში დაბადებული ადამიანებისთვის. პროგნოზებით, ამით შეიძლება სიკვდილიანობის მნიშვნელოვნად არიდება, განსაკუთრებით დაბალი და საშუალო შემოსავლის ქვეყნებში. მოდელის მიხედვით,
სადღეისოდ მოწევა არის ფილტვის კიბოს განვითარების მთავარი რისკფაქტორი, რაც ამ დაავადებით სიკვდილის დაახლოებით ორ მესამედს იწვევს.
შედეგების მისაღებად მეცნიერებმა გამოიყენეს ფილტვის კიბოთი სიკვდილის მონაცემები, რომლებიც შეგროვდა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მიერ 82 ქვეყნისთვის. ეს მონაცემები ექსტრაპოლირებული იყო 185 ქვეყანაში, GLOBOCAN 2022 სტატისტიკური მონაცემთა ბაზის გამოყენებით.
ავთვისებიანი სიმსივნეების რისკ-ფაქტორები
ავთვისებიანი სიმსივნის განვითარების ალბათობაზე მრავალი გენეტიკური და გარემო ფაქტორი ზემოქმედებს. თუმცა, კანცეროგენების ან სხვა რისკ-ფაქტორების ზემოქმედებით ავთვისებიანი სიმსივნით ყველა არ ავადდება.
ოჯახური ისტორია და გენეტიკური ფაქტორები: ზოგი ოჯახის წევრებს შორის ამა თუ იმ ავთვისებიანი სიმსივნის განვითარების რისკი განსაკუთრებით მაღალია. ზოგჯერ ამისი მიზეზი ერთი გენის მუტაციაა, სხვა შემთხვევაში კი მრავალი დეფექტური გენის ურთიერთქმედება. გარემო ფაქტორებმა, რომლებიც საერთოა ოჯახის ყველა წევრისთვის, შეიძლება შეცვალოს ზემოხსენებული ურთიერთქმედება და ავთვისებიანი სიმსივნის განვითარება გამოიწვიოს.
დაავადებების რისკს ზრდის ზედმეტი ან დეფექტური ქრომოსომის არსებობაც. მაგალითად, დაუნის სინდრომით დაავადებულ ადამიანებს შორის, რომელთაც 21-ე წყვილი ქრომოსომა ორის ნაცვლად სამი აქვთ, მწვავე ლეიკემიის განვითარების რისკი 12-20-ჯერ მეტია.
ასაკი: ზოგი სიმსივნე, მაგალითად, ვილმსის სიმსივნე, რეტინობლასტომა და ნეირობლასტომა თითქმის ყოველთვის ბავშვებს შორის გვხვდება. ამისი მიზეზი ზუსტად ცნობილი არ არის, მაგრამ სიმსივნეებს, სავარაუდოდ, მემკვიდრეობით მიღებული ან ნაყოფის მუცლადყოფნის პერიოდში განვითარებული მუტაცია იწვევს. თუმცაღა, ავთვისებიანი სიმსივნეების უმრავლესობით უფრო ხშირად მოხუცები ავადდებიან. ამერიკის შეერთებულ შტატებში სიმსივნეების 60%-ზე მეტი 65 წელზე მეტი ასაკის პირებზე მოდის. სიხშირის ზრდა, სავარაუდოდ, ორი ფაქტორის კომბინაციით არის შეპირობებული: კანცეროგენების უფრო ხანგრძლივი ზემოქმედება და ორგანიზმის იმუნური სისტემის დასუსტება.
გარემო ფაქტორები: ავთვისებიანი სიმსივნის განვითარების რისკს მრავალი გარემო ფაქტორი ზრდის.
თამბაქოს კვამლი შეიცავს კანცეროგენებს, რომლებიც ფილტვის, პირის ღრუს, ყელის, საყლაპავის, თირკმლების და შარდის ბუშტის კიბოთი დაავადების რისკს მნიშვნელოვნად ზრდის.
ავთვისებიანი სიმსივნის განვითარებას ხელს უწყობს ჰაერის დაბინძურება სამრეწველო გამონაბოლქვით და სიგარეტის კვამლით. მრავალი ქიმიური ნივთიერების კანცეროგენობა დადასტურებულია, ბევრი სხვა კი ჯერჯერობით მხოლოდ საეჭვოდ ითვლება. მაგალითად, აზბესტმა შესაძლოა ფილტვის კიბო და მეზოთელიომა (პლევრის ავთვისებიანი სიმსივნე) გამოიწვიოს, განსაკუთრებით მწეველებს შორის. ორგანიზმზე პესტიციდების ხანგრძლივი ზემოქმედებისას ზოგი სიმსივნის აღმოცენების რისკი იზრდება (მაგალითად, ლეიკემიისა და არაჰოჯკინის ლიმფომის). ქიმიურ ნივთიერებასთან ორგანიზმის კონტაქტსა და სიმსივნის განვითარებას შორის დროის პერიოდი შესაძლოა მრავალ წელს მოიცავდეს.
თემის გაგრძელება ნახეთ ბმულზე
https://merki.mkurnali.ge/sections/1091/avtvisebiani-simsivneebis-risk-paktorebi/