ყლაპვის გაძნელების ნევროლოგიური მიზეზები

შეიძლება თუ არა, ყლაპვის გაძნელება ნევროგენულმა მიზეზებმა გამოიწვიოს? როგორ მკურნალობენ დღეს ასეთ პაციენტებს? ამ საკითხებზე გვესაუბრება აკად. ნ. ყიფშიძის სახელობის ცენტრალური კლინიკის ნევროლოგი, მედიცინის დოქტორი მაია მგალობლიშვილი.

 

- რომელმა ნევროლოგიურმა პათოლოგიებმა შეიძლება გამოიწვიოს ყლაპვის გაძნელება?

- ყლაპვის გაძნელება ზოგჯერ მძიმე ნევროლოგიური დაავადების ნიშანია. ყველაზე რთულია შემთხვევა, როდესაც დისფაგია გამოწვეულია თავის ტვინის ორგანული დაზიანებით, რაც, პირველ ყოვლისა, თავის ტვინში სისხლის მიმოქცევის მოშლას გულისხმობს. დისფაგია რომ განვითარდეს, უნდა დაირღვეს სისხლის მიმოქცევა თავის ტვინის ღეროში, რადგან სწორედ აქ მდებარეობს ნერვები, რომელთა დაზიანება ყლაპვის მოშლას იწვევს. დისფაგია ასევე

შეიძლება გამოიწვიოს თავის ტვინის ღეროში ლოკალიზებულმა ენცეფალიტმა, გაფანტულმა სკლეროზმა და ტრავმამ, რომელსაც თავის ტვინის ღეროს დაზიანება მოჰყვება.
ხშირია შემთხვევა, როდესაც ყლაპვის გაძნელება გამოწვეულია არა ორგანული, არამედ ფუნქციური ხასიათის დაავადებით. ამ დაავადებათაგან, უწინარეს ყოვლისა, უნდა ვახსენოთ ნევროზული მდგომარეობა. ნევროზით დაავადებულები კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დარღვევების გამო ხშირად მიმართავენ გასტროენტეროლოგს. ბევრი ჩივის, რომ უჭირს ყლაპვა, თითქოს ყელში ლუკმა აქვს გაჩხერილი. ზოგჯერ ეზოფაგოსპაზმი ვითარდება ჭამის დროს ძლიერი ფსიქიკური განცდის შემდეგ და მერე საკვების თითქმის ყოველი მიღებისას მეორდება. ეზოფაგოსპაზმს საფუძვლად შეიძლება ედოს ძლიერი ემოციური აფექტური დარღვევა, მუდმივი შფოთვა და შიში ჭამის წინ. როდესაც ნევროლოგი ასეთ პაციენტს სინჯავს, იკვლევს, როგორია ხახის რეფლექსი, ნაქის შეკუმშვა, ამგვარად ადგენს, რომ დაზიანება არის არა ორგანული, არამედ ფუნქციური და სხვა ჩივილების გათვალისწინებით, რომლებიც ნევროზულ მდგომარეობას ამხელს, უნიშნავს შესაბამის მკურნალობას - სედაციურ, დამამშვიდებელ პრეპარატებს, ანტიდეპრესანტებს.
ხშირად ყლაპვის გაძნელება ფარისებრი ჯირკვლის დაზიანების შედეგია. ენდოკრინოლოგთან კონსულტაციისა და ორგანული დაზიანების გამორიცხვის შემდეგ დაისმის სათანადო მკურნალობის საკითხი.
დიდი მნიშვნელობა აქვს ხახისა და მბგერი იოგების მდგომარეობის შეფასებას, რაც ოტორინოლარინგოლოგების კომპეტენციაა - შესაძლოა, დისფაგია ლოკალური პროცესით, მაგალითად, ხორხსარქველის დაზიანებით, სიმსივნით, შუასაყარის ამა თუ იმ პათოლოგიით იყოს გამოწვეული.
ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, დისფაგია დაავადებების საკმაოდ ფართო დიაპაზონს მოიცავს, ამიტომ მის დიაგნოსტირებასა და მკურნალობაში სხვადასხვა პროფილის სპეციალისტები უნდა ჩაერთონ.

- განსხვავდება თუ არა ყლაპვის გაძნელებასთან დაკავშირებული სიმპტომატიკა თავის ტვინის ორგანული დაზიანებისა და ფუნქციური მოშლილობის დროს?

- ორგანული დაზიანების დროს უმთავრესად დაქვეითებულია ხახის რეფლექსი, მისი უკანა ზედაპირის შპადელით ან კოვზით გასინჯვა ღებინებას არ იწვევს, ნაქი დუნედ იკუმშება, შესაძლოა, დაშვებული იყოს მარჯვნივ ან მარცხნივ (ჩვეულებრივ, ის ხახის შუაში უნდა იდგეს). საზოგადოდ, ორგანულ და ფუნქციურ დაზიანებათა დიფერენცირება ნევროლოგისთვის ძნელი არ არის. ის ეფუძნება იმ სიმპტომების ჯაჭვს, რომლებიც საშუალებას გვაძლევს, 90%-იანი სიზუსტით განვსაზღვროთ, ყლაპვის დარღვევა თავის ტვინში მიმდინარე ორგანული დაზიანებით არის გამოწვეული თუ ფუნქციურით.

- რა განასხვავებს ნევროგენულ დისფაგიას სხვაგვარი წარმოშობის, მაგალითად, ასტროენტეროლოგიური პრობლემებით გამოწვეული დისფაგიისგან?

- თავის ტვინის ორგანული დაზიანების შემთხვევაში უფრო მეტად ჭირს თხიერი საკვების, წყლის ყლაპვა, ხოლო ფუნქციური ანუ ნევროზული დისფაგიის დროს საკვების კონსისტენციას მნიშვნელობა არ აქვს. ამასთანავე, ნევროზის შემთხვევაში ყლაპვის გაძნელება შესაძლოა პაციენტის სუბიექტური შეგრძნება იყოს.