ტესტოსტერონი
- თავისუფალი ტესტოსტერონი, რომელიც თავისუფლად ცირკულირებს სისხლში დამოუკიდებელ მდგომარეობაში. იგი საერთო ტესტოსტერონის 1-2%-ს შეადგენს და წარმოადგენს ბიოაქტიურ ფორმას, ანუ შეუძლია გავლენა მოახდინოს უჯრედებზე.
- ცილებთან შეკავშირებული ტესტოსტერონი, რომელიც ორი ტიპისაა:
- ცილებთან ძლიერად შეკავშირებული, სასქესო ჰორმონების შემაკავშირებელი (სასქესო ჰორმონთან დამაკავშირებელი გლობულინი - SHBG) ტესტოსტერონი. იგი ტესტოსტერონის არააქტიური ფორმაა და საერთო ტესტოსტერონის 60%-ს შეადგენს.
- ცილა ალბუმინთან უფრო ნაკლებად შეკავშირებული ტესტოსტერონი. იგი წარმოადგენს ტესტოსტერონის ბიოაქტიურ ფორმას.
საერთო ტესტოსტერონის ნორმა მამაკაცებისთვის
- 5 წლამდე - 0.95-4.5 პგ/მლ;
- 6-დან 9 წლამდე - 0.16-2.85 პგ/მლ;
- 10-დან 11 წლამდე - 0.16-0.59 პგ/მლ;
- 12-დან 14 წლამდე - 2.2-16.4 პგ/მლ;
- 15-დან 16 წლამდე - 12.8-16.9 პგ/მლ;
- 17 წლიდან - 6.2-28.1 პგ/მლ.
ქალებისთვის
- 5 წლამდე - 0.31-2.4 პგ/მლ;
- 6-დან 9 წლამდე - 0.16-0.95 პგ/მლ;
- 10-დან 14 წლამდე - 0.5-1.43 პგ/მლ;
- 15-დან 40 წლამდე - 1.2-6.6 პგ/მლ;
- 50 წლიდან - 0.29-1.73 პგ/მლ.
ანალიზი საერთო ტესტოსტერონზე
ანალიზი საერთო ტესტოსტერონზე ტარდება დილის საათებში, უზმოზე. ანალიზამდე რამდენიმე დღით ადრე აუცილებელია მძიმე ფიზიკური შრომისა და ალკოჰოლის მიღებისგან თავის შეკავება. ანალიზამდე რამდენიმე საათის განმავლობაში თავი არიდეთ თამბაქოს მოწევას.
-
ტესტოსტერონის დაქვეითების მიზეზები და შედეგები მამაკაცებში
საშუალო და ასაკოვან მამაკაცებში იშვიათობას არ წარმოადგენს ტესტოსტერონის დონის დაქვეითება და ამის მიზეზი უმეტესად ასაკობრივი ცვლილებებია. დაახლოებით 35-40 წლის ასაკში ტესტოსტერონის გამომუშავება 1-2%-ით იკლებს, ხოლო 50 წლისთვის უკვე შეინიშნება ანდროგენული უკმარისობა.
თუ ანდროგენულმა უკმარისობამ უფრო ადრე იჩინა თავი, მიზეზი სხვაგან უნდა ვეძებოთ.
-
ტესტოსტერონის დონის დაქვეითების ყველაზე გავრცელებული მიზეზები
1. ასაკი. 40 წლიდან იწყება ტესტოსტერონის გამომუშავების შემცირება. ეს გამოწვეულია ასაკობრივი ცვლილებებით და გარდაუვალი პროცესია. ძლიერი ანდროგენული უკმარისობის შემთხვევაში აუცილებელია ჰორმონული თერაპია;
2. კვება. არასწორი რაციონი, მამაკაცისთვის აუცილებელი ვიტამინებითა და მინერალებით ღარიბი მენიუ შესაძლოა ტესტოსტერონის დონის დაქვეითების მიზეზად იქცეს. მნიშვნელოვანია ორგანიზმის უზრუნველყოფა ტასტოსტერონის მოლეკულისთვის საჭირო საშენი მასალით.
რაციონში უნდა შედიოდეს ტესტოსტერონის დონის ამწევი პროდუქტები და გამოირიცხოს დამაქვეითებელი;
3. ჭარბი წონა. ტესტოსტერონის დაქვეითების ერთ-ერთი მიზეზი ჭარბი წონაა.
რას უქადის სიმსუქნე მამაკაცებს?
ჯერ ერთი, ითრგუნება მამაკაცის ჰორმონის გამომუშავება. მეორე - ირთვება ქალის ჰორმონების (ესტროგენების) გამომუშავების მექანიზმი, ესტროგენები კი მამაკაცის ორგანიზმში კიდევ უფრო თრგუნავენ ტესტოსტერონის გამომუშავებას;
4. მავნე ჩვევები. ალკოჰოლი, ნიკოტინი, ნარკოტიკები ხელს უწყობს ტესტოსტერონის დაქვეითებას;
5. ადინამია. ვარჯიში ხელს უწყობს ტესტოსტერონის დონის აწევას. იგულისხმება ზომიერი ვარჯიში - კვირაში 3-4-ჯერ. ჭარბი ფიზიკური დატვირთვა და ყოველდღიური გადაღლა შესაძლოა თვითონვე იქცეს ტესტოსტერონის დაქვეითების მიზეზად;
6. ფსიქოლოგიური ფაქტორი - სტრესი;
7. ბაქტერიები, ვირუსები და სხვა ინფექციები;
8. მედიკამენტები - წყლულის საწინააღმდეგო ყველა პრეპარატი აქვეითებს ტესტოსტერონის დონეს;
9. მემკვიდრეობა;
10. სათესლე ჯირკვლებისა და წინამდებარე ჯიკვლის ტრავმა;
11. ბუნებრივი ბიოენერგეტიკული ფაქტორები (შარვლის ჯიბით მობილური ტელეფონის ტარება, მუხლებზე დადებული ნოუთბუქით მუშაობა და სხვა);
12. ეკოლოგია.
ტესტოსტერონის დაქვეითების მიზეზად ასევე შეიძლება იქცეს:
- არტერიული ჰიპერტენზია;
- ქოშინი;
- ტაქიკარდია (პულსი - წუთში 80-ზე მეტი);
- მაღალი ან დაბალი ჰემოგლობინი;
- მაღალი ბილირუბინი;
- თირკმელების მუშაობის დარღვევა (შარდის რაოდენობის შემცირება 1 ლიტრამდე და მეტად ტესტოსტერონის დონეს 15-20%-ით აქვეითებს);
- შაქრიანი დიაბეტი;
- სისხლში ლეიკოციტების მაღალი დონე;
- სათესლე ჯირკვლების გადახურება. ტესტოსტერონი და სპერმატოზოიდები რომ გამომუშავდეს, სათესლე ჯირკვლების ტემპერატურა სხეულისაზე 3.3 გრადუსით დაბალი უნდა იყოს. მოჭერილი ქვედა საცვალი სათესლე ჯირკვლების გადახურებას უწყობს ხელს და, ამის კვალობაზე, ტესტოსტერონის გამომუშავებასაც აფერხებს;
- მაღალი ქოლესტერინი.
ტესტოსტერონის დონის დაქვეითების შედეგები
- მცირდება კუნთების მოცულობა და ძალა. ტესტოსტერონს ახასიათებს ანაბოლური მოქმედება - იგი პასუხისმგებელია კუნთების ზრდასა და ძლიერებაზე, ამიტომ მისი დონის დაწევისას შეინიშნება კუნთების მოცულობისა და ძალის დაქვეითებაც;
- ლიბიდოს დაქვეითება და ერექციული დისფუნქცია. ვინაიდან ტესტოსტერონი პასუხისმგებელია სქესობრივ ლტოლვაზე, მის დაქვეითებასთან ერთად ქვეითდება ლიბიდოც;
- გაღიზიანებადობის მატება;
- ჭარბი ცხიმის დაგროვება. ტესტოსტერონის უკმარისობა აფერხებს მეტაბოლიზმს, შედეგად გროვდება ცხიმი;
- თმიანი საფარველის შემცირება ტანსა და სახეზე;
- გინეკომასტია (მკერდის გაზრდა მამაკაცებში) - ვითარდება ტესტოსტერონის ძლიერი და ხანგრძლივი დაქვეითების შემთხვევაში.
თუ ტესტოსტერონი დაქვეითებულია, მაგრამ არა კრიტიკულ დონემდე, ბუნებრივი გზით მისი ამაღლება შესაძლბელია, ძლიერი დაქვეითების შემთხვევაში კი ექიმმა უნდა დანიშნოს ჩანაცვლებითი თერაპია ჰორმონული პრეპარატებით.