ეკა ჭავჭავაძე

ამიტომ ყოველმა პაციენტმა უნდა იცოდეს, როგორ იშრომოს და დაისვენოს, რათა ვენური სისხლის მიმოქცევის სასურველი დონე, ინტენსივობა და ხარისხი შეინარჩუნოს.

დიეტა ვენების დაავადების დროს

დიეტა ცხოველური ცხიმისა და რაფინირებული ნახშირწყლების შეზღუდვას გულისხმობს. ამავე დროს, რაციონში უხვად უნდა იყოს ხილი, ბოსტნეული, მწვანილი, საზოგადოდ, მცენარეული ბოჭკოთი და უჯრედისით მდიდარი საკვები.

სასარგებლოა:

• ახალი ხილი, ბოსტნეული, კენკრა (მათ შორის - შავი მოცხარი), ციტრუსი, წითელი წიწაკა, კომბოსტო - თეთრი, ყვავილოვანი, ბროკოლი, ასევე - საქონლის ღვიძლი, კარტოფილი, შავი პური, ბრინჯი, წიწიბურა, ბარდა, სოკო, ნიორი, ხახვი, თევზი და ზღვის სხვა პროდუქტები, მწვანე ჩაი, ახალგამოწურული წვენები.

მავნეა:

• თეთრი პური, ცომეული, ლორი და შაშხი, მწნილები და მარინადები, მაგარი სასმელები, ჩაი და ყავა, შემწვარ-მოხრაკული, ცხიმიანი ხორცი და ყველი.

ტემპერატურული რეჟიმი

დაავადებულთათვის არახელსაყრელია მაღალი ტემპერატურა, ამიტომ თავი არიდეთ საცხობს, ცხელ საამქროს, ქარხანას, ორთქლის აბანოს, საუნას, მზის პირდაპირი სხივების ზემოქმედებას.

ორთქლისა და ჩვეულებრივ აბანოებში ცხელი ორთქლი მაღალ ტენიანობასთან ერთად იწვევს ძლიერ ვაზოდილატაციას - სისხლძარღვების გაფართოებას, იზრდება არტერიული სისხლის მიდენა კიდურებში და მკვეთრად უარესდება ვენური გადინების ხარისხი. ამგვარმა ზემოქმედებამ, თუნდაც ხანმოკლემ, უკვე არსებული დაზიანების პირობებში შესაძლოა ძლიერ დაამძიმოს ჯანმრთელობის მდგომარეობა.

საზიანოა მზისგულზე დიდხანს ყოფნა, განსაკუთრებით - შუადღისას. რეკომენდებულია დასვენება ისეთ კურორტებზე, სადაც კლიმატი ზომიერია. ზღვაზე დასვენებისას ერიდეთ გარუჯვას, მეტი დრო გაატარეთ ჩრდილში და ეცადეთ, რაც შეიძლება მეტი იცუროთ.

თუ პაციენტს არ შეუძლია შრომისა და ცხოვრების პირობების შეცვლა, რეგულარულად უნდა მიიღოს ფეხების ცივი აბაზანა, გადაივლოს ცივი შხაპი, დაიწყოს ცივი საფენები - ეს შეამცირებს ვაზოდილატაციურ ეფექტს.

კომპრესული თერაპია

კომპრესული თერაპია ხორციელდება სამედიცინო ელასტიკური ბანდითა და კომპრესიული ტრიკოტაჟით. კომპრესიულ ტრიკოტაჟს ვარიკოზული დაავადების თავიდან აცილების მიზნითაც იყენებენ რისკჯგუფის პირები:

ორსულები, ნაკლებმოძრავი ცხოვრების წესის მიმდევარნი, მჯდომარე და მდგომარე პროფესიის მქონენი.

გახსოვდეთ: არ შეიძლება ასეთი ტრიკოტაჟის გამოყენება ქვედა კიდურების არტერიების ქრონიკული დაავადების დროს.

ელასტიკური ბანდი

ქრონიკული ვენური უკმარისობისა და ვარიკოზული დაავადების დროს სამკურნალო ეფექტის მისაღწევად აუცილებელია ისეთი ელასტიკური ბანდის გამოყენება, რომელიც იწვევს მაღალ მუშა და დაბალ მოსვენების წნევას. ამ მოთხოვნებს კი მოკლე და საშუალო წელვადობის ბანდები აკმაყოფილებს. ხარისხიან ელასტიკურ ბანდს უნდა ჰქონდეს სიგრძე არანაკლებ 2,5-3 მ-ისა, ხოლო სიგანე - 8-10 სმ, შეიცავდეს ბამბას არანაკლებ 50%-ისა და ისე იწელებოდეს, რომ სიგანეს არ იცვლიდეს.

კომპრესიული შეხვევა ტარდება დილით, ადგომამდე. პაციენტმა დაზიანებული კიდური 10-15 წუთით უნდა ასწიოს 45-გრადუსიანი კუთხით და მხოლოდ ამის შემდეგ დაიდოს ნახვევი. შეხვევა თითებიდან იწყება და ყოველი მომდევნო ტური ფარავს წინას 2/3-ს. ნახვევი ფუნქციობს მხოლოდ მაშინ, როდესაც პაციენტი დგას ან ზის და დაზიანებულ კიდურში სისხლის მიდენა ძლიერდება. გაითვალისწინეთ:

• თუ ნახვევი სწორად არის დადებული, მოხსნის შემდეგ არ უნდა შეგაწუხოთ უსიამოვნო შეგრძნებებმა, შეშუპებამ.
• ხარისხიანი ბანდი, რეცხვისა და სტერილიცაზიის მიუხედავად, დიდხანს ინარჩუნებს კომპრესიულ თვისებებს.
• ის ისეა მოქსოვილი, რომ ატარებს ჰაერს და ოპერაციის შემდგომ პერიოდში ხელს არ უშლის ჭრილობის შეხორცებას.

კომპრესიული ტრიკოტაჟი

ბოლო ხანს პაციენტები უფრო და უფრო ხშირად იყენებენ ელასტიკურ წინდებსა და გეტრებს. კოსმეტიკური, ესთეტიკური და ელასტიკური თვისებებით ისინი არათუ არ ჩამოუვარდება, არამედ აღემატება კიდეც ელასტიკურ ბანდს.

ელასტიკური კომპრესია აქრობს დაღლილობისა და სიმძიმის შეგრძნებას ქვედა კიდურებში, ამცირებს შეშუპებას, აძლიერებს სისხლის მიმოქცევას, ყოველივე ეს კი აფერხებს თრომბების წარმოქმნას.

ელასტიკური ტრიკოტაჟი განსაკუთრებით სჭირდებათ მდგომარე პროფესიათა წარმომადგენლებს: გამყიდველებს, სტილისტებს, ოფიციანტებს, მასწავლებლებს. მისი ტარება აუცილებელია ხანგრძლივი მგზავრობის, შორეული ლაშქრობებისა და ექსკურსიების დროსაც.

თუ ელასტიკური ტრიკოტაჟის ტარებას გადაწყვეტთ, უმჯობესია, ისინი ექიმის ან აფთიაქის კვალიფიციური თანამშრომლის დახმარებით შეარჩიოთ.

---

მჯდომარე პროფესიათა წარმომადგენლებისთვის

ხანგრძლივი ჯდომისას, რაც ადამიანისთვის არაბუნებრივი მდგომარეობაა, სხეულის ქვედა ნაწილში ფერხდება სისხლის მიმოქცევა და სისხლი გუბდება. სისხლის მიმოქცევის უკმარისობის გამო ვერ ხერხდება უჯრედებიდან მეტაბოლიზმის უვარგისი პროდუტების გამოტანა, რაც განსაკუთრებით აზიანებს ქვედა კიდურების ვენებს. მათ უჭირთ ჭარბი სისხლის გულისკენ გადადევნა და მათში შეგუბებითი პროცესები ვითარდება, რასაც საბოლოოდ ვენების გაგანიერებამდე მივყავართ.

ქვედა კიდურების ვენების დაზიანების პირველი მაუწყებელი ნიშნებია:

• ქვედა კიდურებში სიმძიმის შეგრძნება;
• საღამო ხანს ფეხების შეშუპება;
• ჭიანჭველების ცოცვის შეგრძნება;
• სიარულისას სწრაფად დაღლა და ტკივილი.

ეს სიმპტომები ზოგიერთ რევმატოლოგიურ დაავადებასაც ახასიათებს, ამიტომ აუცილებელია სპეციალისტთან მისვლა, რათა დაზუსტდეს დიაგნოზი და სათანადო მკურნალობაც დროულად დაინიშნოს.

რეკომენდაციები მათთვის, ვისი სამსახურიც ხანგრძლივ ჯდომას ან დგომას მოითხოვს:

• ყოველ 20-30 წუთში ერთხელ შეასრულეთ ერთი შეხედვით შეუმჩნეველი მოძრაობა - 10-15-ჯერ ოდნავ აიწიეთ ფეხის წვერებზე, რაც ხელს შეუწყობს კუნთების შეკუმშვას და გააუმჯობესებს ვენურ დინებას.
• სამუშაო დღის განმავლობაში ყოველ 2-3 საათში ერთხელ რეკომენდებულია ქვედა კიდურების აწევა, რაიმე შემაღლებულზე, მაგალითად, მეორე სკამზე შემოწყობა და 10-15 წუთით ასე გაჩერება.
• ყოველ 2 საათში ერთხელ ადექით და 3-5 წუთი იარეთ.
• საზოგადოდ, იარეთ ფეხით, სართულიდან სართულზე ადით კიბით და არა ლიფტით ან ესკალატორით.
• უქმე დღეებში ისეირნეთ ფეხით, გაიარეთ 2 კმ-მდე მანძილი.
• ძილის დროს ფეხები 15-20 სმ-ზე შემოაწყვეთ - ეს შეამცირებს ვენურ შეგუბებას. ასევე გეწყოთ ფეხები კითხვის, ტელეგადაცემების ყურების დროს და ა.შ.

ივარჯიშეთ სამსახურში

მჯდომარე პროფესიათა წარმომადგენლებისთვის სპეციალისტებმა შეიმუშავეს სპეციალური ტანვარჯიში, რომლის შესრულებაც შესაძლებელია მჯდომარე პოზაში.

1. სკამზე ჯდომისას ფეხები მუხლებში მოხარეთ და გაჭიმეთ ისე, რომ დაბლა არ დაუშვათ (10-20-ჯერ).

2. ქუსლებით იატაკს დაეყრდენით, ფეხები მუხლებში მოხარეთ და გაჭიმეთ (10-20-ჯერ).

3. მუშტად შეკრული (მაგრამ არა დაჭიმული) მტევნები ატრიალეთ მაჯებში და ჩაისუნთქეთ, შემდეგ ხელები წინ გაიწოდეთ და ღრმად ამოისუნთქეთ (5-6-ჯერ).

4. წამოდექით, გადაიხარეთ უკან, რამდენადაც შეგიძლიათ, შემდეგ დაჯექით (8-10-ჯერ).

5. წამოდექით, წელში გაიმართეთ და აბრუნეთ მთელი ტანი ხან მარჯვნივ, ხან მარცხნივ (10-12-ჯერ).

6. სკამზე მჯდომმა თანმიმდევრობით დაჭიმეთ და მოადუნეთ მუცლის კუნთები (15-20-ჯერ).

7. წელში გაიმართეთ, დაეყრდენით სავარძლის სახელურებს და აიწიეთ ხელებზე ისე, რომ ზურგი გამართული გქონდეთ, გულმკერდი - მოდუნებული (10-15-ჯერ).

სპორტული რეჟიმი

მეტი დრო დაუთმეთ სპორტს. გამორიცხეთ სახეობები, რომლებიც ძლიერ ტვირთავს ქვედა კიდურებს, მოითხოვს მკვეთრ მოძრაობებს, ახლავს ტრავმის დიდი ალბათობა. ასეთებია: ფეხბურთი, კალათბურთი, ხელბურთი, ჩოგბურთი, თხილამურები, ზოგიერთი ძალისმიერი სახეობა.

ფიტნესკლუბში ვარჯიშისას უარი თქვით ძალისმიერ ტრენაჟორებზე. იდეალურია ცურვა - ამ დროს ქვედა კიდურების კუნთები მოძრაობენ ოპტიმალურ რეჟიმში, რითაც ზედმიწევნით მცირდება რეგიონული სისხლის მოცულობა.

თუ ცურვა არ იცით, გირჩევთ წყალში სიარულს. რეკომენდებულია ველოსიპედი, ოღონდ კომპრესიული თერაპიის პირობებში.