წელის ტკივილი მრავალთათვის ნაცნობი დისკომფორტი
განვითარებას. წელის ტკივილი ჩვენი ცხოვრების თანმდევი პრობლემა გახდა, რომლის შესახებაც გვესაუბრება ავერსის კლინიკისა და სამედიცინო ცენტრ ,,ალმედის” ბავშვთა და მოზრდილთა ნევროლოგი, ნანი მანაგაძე.
- ქალბატონო ნანი, რა შეიძლება იყოს წელის ტკივილის მიზეზი?
- ტკივილის სინდრომებს შორის ზურგის ტკივილი ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული პრობლემაა და გაციების შემდეგ ექიმთან მიმართვის მიზეზებს შორის მეორე ადგილს იკავებს. ზურგის ტკივილი – დორსალგია - ძირითადად ლოკალიზებულია ხოლმე წელის არეში, რადგან წელის მალებს უწევთ მთელი სხეულის მასის მაქსიმალური დატვირთვის გაძლება. წელის ტკივილის მიზეზებს შორის მოიაზრება:
- ხანგრძლივად მუშაობა კომპიუტერთან ან ავტომობილის მართვა;
- დიდ ფიზიკურ დატვირთვასა და სტრესებთან დაკავშირებული სამუშაო;
- ჭარბი წონა;
- სიმსივნე;
- ინფექცია;
- ართრიტი;
- ოსტეოქონდროზი;
- მენჯის ღრუს ორგანოთა სხვადასხვა დისფუნქცია.
- რა არის ამ პრობლემის გამომწვევი რისკფაქტორები?
- დორსალგიის გამომწვევი ძირითადი რისკფაქტორია არასწორი ტანდეგობა, ხერხემლის განვითარების დარღვევები (საკრალიზაცია, ლუმბალიზაცია) და დეგენერაციულ-დისტროფიული ცვლილებები მასში (ოსტეოქონდროზი, ოსტეოართროზი).
რისკის ფაქტორია ასევე სენილური ან მენოპაუზური ბუნების ოსტეოპოროზი, რაც აღენიშნება 50 წლამდე ასაკის ქალების 13-18%-ს, ხოლო 70-80 წლამდე ასაკში - 70%-ს; აგრეთვე ზოგიერთი პრეპარატის, მაგალითად, სხვადასხვა მიზეზით დანიშნული გლუკოკორტიკოიდების (ჰორმონების) ხანგრძლივად მიღება.
- ტკივილის გარდა, რა ჩივილები შეიძლება აღინიშნებოდეს ამ დროს?
- ტკივილი შესაძლოა დაიწყოს მწვავედ და შენარჩუნდეს 2-3 დღის განმავლობაში. ზოგჯერ შეიძლება მას თან ახლდეს ტემპერატურული რეაქცია, ტკივილი გულმკერდის არეში, შეიძლება გადაეცეს ქვედა კიდურში - ტერფამდე. თუ ტკივილს დაერთო შარდის შეკავება ან, პირიქით, შეუკავებლობა, სისუსტე ფეხებში, რამაც გამოიწვია თვითმომსახურების შეუძლებლობა, პაციენტს სასწრაფოდ ესაჭიროება ექიმთან ვიზიტი.
- რა გამოკვლევები უნდა ჩატარდეს დიაგნოზის დასადგენად?
- ყველაზე მნიშვნელოვანია პაციენტის ჩივილების გულდასმით გაანალიზება, მისი ზოგადი მდგომარეობის სწორი შეფასება ექიმის მხრიდან, ოჯახური ანამნეზის გამოკითხვა, ნევროლოგიური გასინჯვა და საჭიროების შემთხვევაში დამატებითი კვლევების ჩატარება, როგორებიცა: რენტგენოლოგიური, კომპიუტერულ-ტომოგრაფიული და მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია. აგრეთვე ლაბორატორიული კვლევები: სისხლის საერთო ანალიზი, შარდის საერთო ანალიზი, ანთებითი მარკერებისა (CRP, RF, ACCP) და სიმსივნური მარკერების (PSA) განსაზღვრა. სწორედ ამ კვლევების შედეგებით დგინდება ხერხემალზე ოპერაციული ჩარევის აუცილებლობა.
- როგორია მკურნალობა წელის ტკივილის დროს?
- მწვავე ტკივილისას პაციენტმა არ უნდა შეასრულოს მკვეთრი მოძრაობები, პირიქით, უნდა დაწვეს მოხერხებულ მდგომარეობაში, თბილად, ფეხები ოდნავ მოხრილი, მუხლებქვეშ შესაძლოა მუთაქის ამოდება. მიიღოს ტკივილგამაყუჩებელი და ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები - კეტოპროფენი, იბუპროფენი, დიკლოფენაკი და მათივე გელები ადგილობრივად გამოსაყენებლად. რამდენიმე დღის განმავლობაში, შეძლებისდაგვარად, შეინარჩუნოს მოსვენებითი რეჟიმი. თუ 2-3 დღეში ტკივილის ინტენსივობა მნიშვნელოვნად არ მოიკლებს, მიმართოს ნევროლოგს.
- როგორია ცხოვრებისა და კვების რეჟიმები?
- პაციენტის კვების რაციონში აუცილებლად უნდა ჩავრთოთ თევზი, რომელიც შეიცავს D ვიტამინს და ცხიმოვან მჟავებს. აგრეთვე რეკომენდებულია რძის პროდუქტები, ხილი, ბოსტნეული, ხორცი. შეზღუდულად მიიღება შემწვარი, ცხიმიანი, მწარე და შებოლილი საკვები, ცომეული, მაგარი ჩაი, ყავა. უარი თქვით ალკოჰოლსა და თამბაქოზე.
ზომიერი ტკივილის დროს გამოიყენება შემდეგი ვარჯიშები:
- დაწექით ზურგზე, ხელები - სხეულის გასწვრივ, ფეხები ოდნავ მოხარეთ მუხლებში და გადახარეთ ჯერ მარცხნივ, შემდეგ - მარჯვნივ 5-5ჯერ. ამ დროს სხეული სწორ პოზიციაში დატოვეთ.
- დადექით მუხლებზე. ხელები მოათავსეთ თქვენს წინ მდგარ სკამზე. ამ მდგომარეობაში 8-10-ჯერ ბოლომდე გამართეთ ხერხემალი და შემდეგ მოიხარეთ.
- დაწექით ზურგზე. მარჯვენა ფეხი 15სმ-ით აწიეთ იატაკიდან და შეაკავეთ ამ მდგომარეობაში, ვიდრე არ იგრძნობთ დაღლას. იგივე გააკეთეთ მარცხენა ფეხით. ეს მოქმედება გაიმეორეთ 5-ჯერ.
თუ ვარჯიშები იწვევენ მწვავე ტკივილს ან რაიმე დისკომფორტს, ისინი უნდა შეწყდეს.
- რამდენად შესაძლებელია ამ პრობლემის პროფილაქტიკა და რას გულისხმობს ის?
- ნაკლები დრო გაატარეთ დამჯდარმა. თუ თქვენი სამუშაო მოითხოვს ხანგრძლივ ჯდომას, ყოველ საათში შეასრულეთ მსუბუქი ვარჯიში - თავისა და სხეულის წინ და გვერდებზე გადახრა, მხრების წრიული მოძრაობები, სუნთქვითი ვარჯიშები. უკიდურესი აუცილებლობის გარდა, მოერიდეთ სიმძიმის აწევას, განსაკუთრებით - სწრაფი და მკვეთრი მოძრაობით.
შეარჩიეთ ორთოპედიული მატრასები, რომლებიც კარგად ასვენებს წელის კუნთებს. მიაქციეთ ყურადღება სწორი, ლამაზი სიარულის მანერას. ნუ მოიხრებით ჯდომისა და სიარულის დროს. ზოგჯერ იხუმრეთ და თავზე წიგნდადებულმა იარეთ. დღეში რამდენჯერმე მიებჯინეთ კედელს ისე, რომ ქუსლები, დუნდულები, იდაყვები და კეფა ერთდროულად ეხებოდეს მას, ასე იდექით 2-3 წუთი.
მისდიეთ სპორტს: ცურვას, სპორტულ სიარულს, თხილამურებით სრიალს. თუკი ამას ვერ ახერხებთ, მაშინ შინ შეასრულეთ მუცლის პრესის ვარჯიშები. თავი შეიკავეთ ხერხემლისათვის საშიში სპორტის სახეობებისაგან.
გირჩევთ, უყურადღებოდ არ დატოვოთ წელის ტკივილის თანმხლები უსიამოვნო სიმპტომები და არ გამოგრჩეთ მათი აღწერა ექიმთან ვიზიტისას.