ჩაძინებისას ხანდახან რატომ გვგონია, რომ ვვარდებით?
ალბათ ყველას შეგხვედრიათ ეს იდუმალი ფენომენი - როგორც კი კომფორტულად მოთავსდებით საწოლში და იწყებთ ძილს, უცებ მკვეთრად იღვიძებთ, რადგან ძლიერად კანკალებთ და გრძნობთ, რომ წონასწორობა დაკარგეთ და ეცემით. ამ მომენტში, თქვენი ტვინი გეხმარებათ ახსნათ, თუ რა ხდება - გაღვიძებამდე ერთი წუთით ადრე, შეიძლება გესიზმრებოდათ, რომ გადაიჩეხეთ, წაბორძიკდით, დაეცით კიბეებიდან, გადავარდით სიმაღლიდან და ა.შ.
ამ ძალიან უსიამოვნო შეგრძნებას, რომელიც აჩერებს სუნთქვას და აძლიერებს გულისცემას, ეწოდება "ჰიპნაგოგიური კრუნჩხვა".
რა არის ეს?
ჰიპნაგოგია არის შუალედური მდგომარეობა რეალობასა და ძილს შორის. ჰიპნაგოგიური კრუნჩხვით, იმ მომენტში, როდესაც ტვინი გადადის ძილის მდგომარეობაში, ხდება კუნთების მკვეთრი უნებლიე შეკუმშვა, ყველაზე ხშირად ფეხების კუნთები, მყისიერი კრუნჩხვის ან სპაზმის მსგავსი.
მიუხედავად იმისა, რომ ამ ეფექტის ზუსტი ბიოლოგიური მიზეზები ჯერ კიდევ არ არის ნათელი, ევოლუციური თვალსაზრისით, ჰიპნაგოგიურ კრუნჩხვას აქვთ მინიმუმ ორი მნიშვნელოვანი, ერთმანეთთან დაკავშირებული გადარჩენის ფუნქცია.
უპირველეს ყოვლისა, მოულოდნელი გამოღვიძება საშუალებას გვაძლევს, ძილის წინ, კიდევ ერთხელ შევამოწმოთ, რომ გარშემო ყველაფერი მშვიდი და უსაფრთხოა.
მეორეც, დაძინებისას კანკალი საშუალებას აძლევდა ჩვენს შორეულ წინაპრებს, რომლებსაც ხშირად ეძინათ ხეებზე, შეემოწმებინათ სხეულის სტაბილურობა ძილში, რათა ძილის დროს, შემთხვევით არ ჩამოვარდნილიყვნენ.
ასევე არსებობს თეორია, რომ ჰიპნაგოგიური რყევები არის ჩვენი ტვინის მდგომარეობა, როცა ის თანდათანობით შედის ძილის მდგომარეობაში, ანუ სხეულის მოძრაობების აქტიური, შეგნებული კონტროლიდან გადადის „ავტოპილოტის“ რეჟიმში. ამავდროულად, კუნთების მოდუნებას, როცა ვიძინებთ, „ავტოპილოტი“ შეცდომით აღიქვამს, როგორც დაცემას და სხეულის პოზიციის გამოსწორების მცდელობისას, მკვეთრ სიგნალს უგზავნის კუნთებს, რის შედეგადაც ისინი კრთება.
ამრიგად, ჰიპნაგოგიური კრუნჩხვა არის, თუმცა შიშის მომგვრელი, სრულიად ნორმალური, ბუნებრივი რეაქცია, რომელიც, როგორც წესი, არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენს ჯანმრთელობისთვის.
თუმცა, ზოგჯერ შეკრთომა შეიძლება იყოს ძალიან ხშირი და ძლიერი, რაც უკიდურეს შემთხვევაში ხელს უშლის ადამიანს ღრმა ძილში ჩავარდნას და გამოიწვიოს უძილობა.
იმის გამო, რომ ჰიპნაგოგიური შეკრთომა ასოცირდება მოტორულ აქტივობასთან და ნერვულ სისტემასთან, ყველაფერი, რაც მათ ასტიმულირებს, ზრდის იმის შანსს, რომ თქვენ ვერ შეძლებთ დაიძინოთ სპონტანური შეკრთომის გამო და სიცარიელეში გადახტომის გამო. ეს შეიძლება იყოს კოფეინი ან სხვა სტიმულატორები, როგორიცაა ნიკოტინი და ალკოჰოლი, ძილის წინ ზედმეტი ვარჯიში, უკიდურესი სტრესი და შფოთვა, გადაჭარბებული დაღლილობა, ძილის ნაკლებობა და ძილის რეჟიმის დარღვევა.
თუ უარს იტყვით საღამოს ჩაიზე, ყავაზე, ალკოჰოლზე და სპორტდარბაზში სიარულზე, ასევე დაარეგულირებთ ძილის გრაფიკს, დარწმუნდებით, რომ საძინებელი არის მშვიდი, გრილი და ბნელი, შესაძლებელია, რომ ჩაძინების პროცესი უნებლიე შეკრთომის გარეშე წარიმართოს.
ასევე არსებობს ვარაუდები, რომ ძალიან ინტენსიური ჰიპნაგოგიური კრუნჩხვები შეიძლება ასოცირდებოდეს ორგანიზმში მნიშვნელოვანი ელემენტების დეფიციტთან, რომლებიც მომდინარეობს საკვებიდან - მაგნიუმი, კალციუმი და/ან რკინა. ამიტომ, შესაძლოა, ღირს ყურადღება მიაქციოთ თქვენს დიეტას, ჩაიტაროთ გამოკვლევა და დაიწყოთ ამ მინერალებით დანამატების მიღება.
ასაკთან ერთად ბუნებრივად იკლებს ჰიპნაგოგიური აშლილობისადმი მიდრეკილება.
სანამ ეს არ მოხდება, მნიშვნელოვანია თავად გესმოდეთ, არის თუ არა ეს შეკრთომა პრობლემა თქვენთვის ან თქვენი პარტნიორისთვის. თუ კი, მაშინ დროა დაუკავშირდეთ სომნოლოგს - ძილის სპეციალისტს.
ფაქტია, რომ ძილთან დაკავშირებულ ზოგიერთ დაავადებას, როგორიცაა ძილის ობსტრუქციული აპნოე, მსგავსი სიმპტომები აქვს.