რა გავლენას ახდენს სტრესი ორგანიზმზე - ფიზიკური, მენტალური და ქცევითი ნიშნები
სტრესი არის ბუნებრივი პასუხი ცხოვრების მოთხოვნილებებზე და წნეხებზე. ეს შეიძლება გამოწვეული იყოს სხვადასხვა ფაქტორით, მათ შორის სამუშაო პასუხისმგებლობებით, ურთიერთობების პრობლემებით და ცხოვრების მნიშვნელოვანი ცვლილებებით.
აღსანიშნავია, რომ სტრესს შეიძლება ჰქონდეს სერიოზული ფიზიკური, მენტალური და ქცევითი ეფექტები, რაც დიდ გავლენას ახდენს ჯანმრთელობაზე. ასე რომ, სტრესის მართვა ჯანმრთელობაზე ზრუნვის მნიშვნელოვანი ნაწილია.
სტრესის ფიზიკური ეფექტები
გულ - სისხლძარღვთა სისტემა
გულ-სისხლძარღვთა სისტემა განსაკუთრებით დაუცველია, რადგან სტრესი ზრდის გულისცემას და არტერიულ წნევას, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს გულის გრძელვადიანი პრობლემები.
სტრესის ჰორმონების არსებობა, როგორიცაა კორტიზოლი და ეპინეფრინი, იწვევს ოქსიდაციურ სტრესს და ანთებას, რაც ზრდის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების რისკს. ხელს უწყობს კორონარული არტერიის შეკუმშვას, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს მიოკარდიუმის იშემია.
სასუნთქი სისტემა
სტრესისას სუნთქვა შეიძლება გახდეს ზედაპირული და სწრაფი. რესპირატორული დაავადების ან არსებული რესპირატორული მდგომარეობის გამწვავების რისკი მეტია, რადგან სტრესი აუარესებს ორგანიზმის იმუნურ პასუხს. გარდა ამისა, გამოიყოფა ანთებითი ციტოკინები, რაც ზრდის ლორწოს გამომუშავებას და ავიწროებს სასუნთქ გზებს. ამიტომ ღრმა სუნთქვის ვარჯიშები ხშირად სტრესის ეფექტის შემცირებას უწყობს ხელს.
იმუნური სისტემა
როდესაც ორგანიზმი განიცდის მუდმივ სტრესს, იმუნური სისტემა შეიძლება დასუსტდეს. ენდოკრინული სისტემა რეაგირებს სტრესის ჰორმონების გამოთავისუფლებით, როგორიცაა კორტიზოლი, რომელსაც დიდი რაოდენობით გამოყოფისას შეუძლია დაარღვიოს მეტაბოლური ფუნქციები და დაასუსტოს იმუნური სისტემა. ამან, თავის მხრივ, შეიძლება გაზარდოს ინფექციების მიმართ მგრძნობელობა და გააუარესოს ქრონიკული ანთებითი დაავადებები.
საჭმლის მომნელებელი სისტემა
როდესაც განვიცდით სტრესს, ნეიროჰორმონები, რომლებსაც კატექოლამინები ეწოდება, გამოიყოფა, რაც მნიშვნელოვნად მოქმედებს კუჭ-ნაწლავის სისტემაზე. საბოლოო ჯამში, ნაწლავებში სისხლის მიმოქცევა მცირდება, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს დიარეა ან ყაბზობა. კვლევებმა აჩვენა, რომ სტრესი მჭიდროდ არის დაკავშირებული გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომთან,IBS. სტრესმა ასევე შეიძლება გაზარდოს მჟავას რეფლუქსი.
კუნთოვანი სისტემა
სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს კუნთების დაძაბულობა. ეს გამოწვეულია ფიზიოლოგიური რეაქციების კასკადით, რომელიც ხდება მაშინ, როდესაც სხეული განიცდის სტრესს. სტრესის შედეგად სიმპათიკური ნერვული სისტემის გააქტიურებამ შეიძლება გამოიწვიოს კუნთების დაძაბულობა, თავის ტკივილი და შაკიკი.
სტრესის ფსიქიკური ეფექტები
შფოთვა და დეპრესია
კოგნიტური ფუნქციების დაქვეითება
გადაჭარბებულ სტრესს შეუძლია შეაფერხოს კოგნიტური ფუნქციები, როგორიცაა კონცენტრაცია და გადაწყვეტილების მიღება, რაც ყოველდღიური დავალებების შესრულებას ართულებს.
სტრესის ქცევითი ეფექტები
მადის ცვლილებები
სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს გულისრევა ან კუჭ-ნაწლავის სხვა დარღვევები, გამოიწვიოს საკვებისადმი ზიზღი ან გაზარდოს ჭარბი ჭამის რისკი.
ძილის დარღვევა
სტრესმა შეიძლება გააუარესოს ძილი, ცუდმა ძილმა კი გაზარდოს სტრესი.
ჭარბი ალკოჰოლის მოხმარება
სტრესის მართვისა და შემცირების სტრატეგიები
ვინაიდან სტრესმა შეიძლება გააუარესოს ჯანმრთელობა, ღირს მისი მართვის გზების პოვნა.
სტრესის სამართავად სასარგებლოა:
- დასვენება;
- საკუთარი თავის მოვლის რუტინის შენარჩუნება;
- ადამიანებთან კომუნიკაციის შენარჩუნება;
- კარგი თვითშეფასების შენარჩუნება, გამოწვევების დროსაც კი;
- ფიზიკური აქტივობა - ამ დროს გამომუშავდება ენდორფინები, რომლებიც დაგეხმარებათ განწყობის ამაღლებაში;
- ღრმა სუნთქვის ვარჯიშები, მედიტაცია ან იოგა ასევე სასარგებლოა;
- ჯანსაღი და დაბალანსებული საკვების მიღება;
სტრესმა შეიძლება დააზიანოს ჯანმრთელობა, ამიტომ კარგია ექიმთან კონსულტაცია.
თუ გაქვთ დეპრესია, ქრონიკული შფოთვა, ძილის უუნარობა, განმეორებით თავის ტკივილი, გულის პალპიტაცია, ქოშინი, პანიკის შეტევები აუცილებელია მიმართოთ ექიმს.