ლალი ჩხიკვაძე

იგი წარმოიქმნება ფერმენტ თიროზინაზას მიერ. მელანინი ფერს აძლევს ჩვენს თმას, კანს და თვალებს. მისი რაოდენობა და წარმოება განსხვავებულია ადამიანებში, რის გამოც ჩვენ ყველას გვაქვს განსხვავებული კანის ფერი. პიგმენტი მელანინი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს კანის დაცვაში მზის დაზიანებისგან.

როგორც კი ულტრაიისფერი სხივი მოხვდება კანზე, აქტიურდება მელანოციტები, წარმოიქმნება მელანინი და გარკვეული პერიოდის შემდეგ ჩნდება რუჯი.

რუჯი ხილული რჩება მანამ, სანამ მელანინი იმყოფება კანის უჯრედებში, რომელსაც კერატინოციტები ეწოდება. ძირითადი ფაქტორები, რომლებიც გავლენას ახდენენ პიგმენტაციის გამოჩენაზე: ულტრაიისფერი გამოსხივება; ჰორმონალური დონის ცვლილებები (ორსულობა, ორალური კონტრაცეპტივების მიღება და ა.შ.); გარკვეული ანტიბიოტიკების, სისტემური რეტინოიდების და გარკვეული სხვა მედიკამენტების მიღება; კანის დაზიანება, ეს ასევე მოიცავს კანის არასწორ მოვლას კოსმეტიკური პროცედურების შემდეგ, როგორიცაა ქიმიური პილინგი, თმის მოცილება, ფოტოგაახალგაზრდავება.

არსებობს ჰიპერპიგმენტაციის რამდენიმე ყველაზე გავრცელებული ტიპი:

• მელაზმა (ქლოაზმა) არის ჰორმონალური ცვლილებებისა და გენეტიკური მიდრეკილების მთავარი მიზეზი.
• ლენტიგო - ყველაზე ხშირად ჩნდება სახის, დეკოლტესა და მზისგან დაზიანებული ხელების კანზე.
• ჭორფლები - შეიძლება აღმოჩნდეს ღია ფერის კანის მქონე ბავშვებში და მოზრდილებში.
• პოსტტრავმული ჰიპერპიგმენტაცია - შეიძლება გამოჩნდეს აგრესიული კოსმეტიკური პროცედურების შემდეგ.
• პოსტანთებითი - ჩნდება კანის დაზიანების ადგილებზე.

გამოკვლევის დროს ექიმი აფასებს პიგმენტის წარმოქმნის ხარისხს, განსაზღვრავს მიზეზს და გვთავაზობს მკურნალობის ყველაზე ოპტიმალურ ვარიანტებს.

ზოგიერთ შემთხვევაში, საჭიროა კონსულტაცია გინეკოლოგთან ან ენდოკრინოლოგთან.

ჰიპერპიგმენტაციასთან ძირითადი ბრძოლა იწყება შემოდგომა-ზამთრის პერიოდში, როცა აქტიური მზე აღარ არის.

პიგმენტაციასთან ბრძოლა ყოვლისმომცველი მიდგომაა, რომელიც იყენებს როგორც კოსმეტიკურ პროცედურებს, ასევე სწორად შერჩეულ ყოველდღიურ მოვლას. კოსმეტიკური პროცედურები მოიცავს ქიმიურ პილინგის (Jessner, TCA peel), ფოტო და ლაზეროთერაპიას, მეზოთერაპიას (C ვიტამინით).

პიგმენტაციის სამკურნალოდ გამოიყენება აგენტები, რომლებიც ბლოკავს თიროზინაზას აქტივობას და ხელს უშლის კანს მელანინის გამომუშავებაში. ამ ნივთიერებებს მიეკუთვნება ვიტამინი C, აზელაინის მჟავა, არბუტინი და ფერულის მჟავა. სწორედ ამ კომპონენტებს უნდა მიაქციოთ ყურადღება სახლის კანის მოვლის არჩევისას.

ზაფხულში პიგმენტაციასთან ბრძოლას აზრი არ აქვს, რადგან მდგომარეობა მხოლოდ გაუარესდება. მდგომარეობის პრევენცია უფრო ადვილია, ვიდრე შედეგებთან გამკლავება. სწორედ ამიტომ მნიშვნელოვანია მზის ზემოქმედების შემცირება, განსაკუთრებით აქტიურ საათებში და არ დაგავიწყდეთ მზისგან დამცავი ფაქტორის (SPF) მქონე პროდუქტების გამოყენება. SPF-ის არჩევანი დამოკიდებულია თითოეულ კონკრეტულ სიტუაციაზე. კოსმეტიკური პროცედურები ხელს უწყობს პიგმენტაციასთან გამკლავებას და საგრძნობლად აუმჯობესებს გარეგნობას, მაგრამ წინასწარ შეუძლებელია იმის პროგნოზირება, გაჩნდება თუ არა პიგმენტაცია.