მზესუმზირის ზეთი - შესაძლო სარგებელი და უარყოფითი მხარეები
მაღალ ტემპერატურაზე გაცხელებამ შესაძლოა ტოქსინების გამოყოფა გამოიწვიოს.
მზესუმზირის ზეთს ხშირად უწოდებენ ჯანსაღ ზეთს, რადგან ის შეიცავს უჯერ ცხიმებს, რომლებიც შეიძლება სასარგებლო იყოს გულის ჯანმრთელობისთვის. თუმცა, მზესუმზირის ზეთის ნებისმიერი პოტენციური სარგებელი დამოკიდებულია სახეობასა და საკვებ ნივთიერებებზე. უფრო მეტიც, მზესუმზირის ზეთის ზედმეტად გამოყენებამ შეიძლება ზიანი მიაყენოს ჯანმრთელობას.
მზესუმზირის ყველა ზეთი 100% ცხიმიანია და შეიცავს E ვიტამინს ცხიმში ხსნად საკვებ ნივთიერებას, რომელიც იცავს უჯრედებს ასაკთან დაკავშირებული დაზიანებისგან. მზესუმზირის ზეთი არ შეიცავს ცილას, ნახშირწყლებს, ქოლესტერინს ან ნატრიუმს.
მზესუმზირის ზეთის სხვადასხვა სახეობა არსებობს. მათ შორისაა:
მაღალი ლინოლეური - 68% ლინოლეინის მჟავა.
საშუალო ოლეინის - 65% ოლეინის მჟავა.
მაღალი ოლეინის - 82% ოლეინის მჟავა.
მაღალი სტეარინის/მაღალი ოლეინის - 72% ოლეინის მჟავა, 18% სტეარინის მჟავა.
ლინოლეინის მჟავა, ცნობილი როგორც ომეგა-6, არის პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავა, რომელსაც აქვს ორი ორმაგი ბმა ნახშირბადის ჯაჭვში.
ოლეინის მჟავა, ან ომეგა-9, არის მონოუჯერი ცხიმოვანი მჟავა ერთი ორმაგი კავშირით.
ეს თვისებები მათ თხევადად აქცევს ოთახის ტემპერატურაზე.
ლინოლეის და ოლეინის მჟავა ორივე ენერგიის წყაროა სხეულისთვის და ხელს უწყობს უჯრედებისა და ქსოვილების სიძლიერეს. თუმცა, ისინი სხვადასხვაგვარად რეაგირებენ გაცხელებაზე მომზადების დროს და, შესაბამისად, შეიძლება ჰქონდეთ განსხვავებული გავლენა თქვენს ჯანმრთელობაზე.
მაღალი სტეარინის/მაღალი ოლეინის მზესუმზირის ზეთი შეიცავს სტეარინის მჟავას, ნაჯერ ცხიმოვან მჟავას, რომელიც მყარია ოთახის ტემპერატურაზე. ამ ტიპის მზესუმზირის ზეთი არ არის განკუთვნილი სახლის საკვების მომზადებისთვის და მისი გამოყენება შესაძლებელია შეფუთულ საკვებში, ნაყინებში, შოკოლადში.
მზესუმზირის ზეთს მეტი ოლეინის მჟავით უფრო მეტი მონოუჯერი ცხიმების შემცველობა აქვს და ნაკლებ პოლიუჯერ ცხიმებს შეიცავს.
მზესუმზირის ზეთის ყველა სავარაუდო სარგებელი ასოცირდება ჯიშებთან, რომელთაც მეტი ოლეინის შემცველობა აქვთ. განსაკუთრებით მათთან, რომელიც შეიცავს 80% ან მეტ ოლეინის მჟავას.
ზოგიერთი კვლევა ვარაუდობს, რომ დიეტა, რომელიც მდიდარია მონოუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით, როგორიცაა ოლეინის მჟავა, შეიძლება დაეხმაროს ქოლესტერინის მაღალი დონის შემცირებას და, შესაბამისად, გულის დაავადების რისკის შემცირებას.
უარყოფითი ეფექტები
მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი მტკიცებულება ვარაუდობს, რომ მზესუმზირის ზეთი გთავაზობთ ჯანმრთელობის სარგებელს, ის შეიძლება დაკავშირებული იყოს ჯანმრთელობის უარყოფით შედეგებთან.
მაღალი ომეგა -6 შემცველობა
მზესუმზირის ზეთის ჯიშები, რომლებიც არ არის მაღალი ოლეინის შემცველობით, შეიცავს მეტ ლინოლეინის მჟავას, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც ომეგა -6.
მიუხედავად იმისა, რომ ომეგა -6 არის აუცილებელი ცხიმოვანი მჟავა, რომელიც ადამიანებმა უნდა მიიღონ საკვებიდან, არსებობს მოსაზრება, რომ მისმა ჭარბმა მოხმარებამ შეიძლება გამოიწვიოს ორგანიზმში ანთება და მასთან დაკავშირებული ჯანმრთელობის პრობლემები.
მცენარეული ზეთებიდან ლინოლეინის მჟავის გადაჭარბებულმა მოხმარებამ და ანთების საწინააღმდეგო ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავების მცირე რაოდენობით მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს ჯანმრთელობის უარყოფითი ეფექტები.
კერძოდ, ცხოველებზე ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ორგანიზმში ომეგა-6 ის ჭარბმა რაოდენობამ შეიძლება გაზარდოს ანთებითი მარკერები რომლებიც ხელს უწყობენ წონის მატებას და სიმსუქნეს.
ოქსიდაცია და ალდეჰიდები
მზესუმზირის ზეთის კიდევ ერთი უარყოფითი ასპექტია მისი პოტენციურად ტოქსიკური ნაერთების გამოყოფა 180°C ტემპერატურაზე განმეორებით გაცხელებისას.
კვლევამ აჩვენა, რომ მზესუმზირის ზეთი გამოყოფს ყველაზე მეტ ალდეჰიდს სამზარეულოს ორთქლში, სხვა მცენარეულ ზეთებთან შედარებით.
ალდეჰიდები არის ტოქსიკური ნაერთები, რომლებსაც შეუძლიათ დააზიანოს დნმ და უჯრედები და ამით ხელი შეუწყოს ისეთი მდგომარეობების განვითარებას, როგორიცაა გულის დაავადება და ალცჰაიმერი.
რაც უფრო დიდხანს ექვემდებარება მზესუმზირის ზეთი სითბოს, მით მეტ ალდეჰიდს გამოყოფს იგი.
მაღალი ოლეინის შემცველობით მზესუმზირის ზეთი ყველაზე სტაბილური ჯიშია, როდესაც გამოიყენება მაღალ ტემპერატურაზე საკვების მომზადებისას.
მაღალი ლინოლეური ან საშუალო ოლეური შემცველობის მზესუმზირის ზეთებს, არ აქვთ იგივე სარგებელი და შეიძლება ასევე წარმოქმნან სახიფათო ნაერთები მაღალ ტემპერატურაზე შეწვის დროს.
ზეითუნის და ავოკადოს ზეთები ასევე მდიდარია მონოუჯერი ოლეინის მჟავით, მაგრამ ნაკლებად ტოქსიკურია გაცხელებისას.
ამიტომ, მიუხედავად იმისა, რომ მზესუმზირის ზეთი შეიძლება იყოს კარგი მცირე რაოდენობით, რამდენიმე სხვა მცენარეულმა ზეთმა შეიძლება მოიტანოს უფრო დიდი სარგებელი.