მელატონინი და ძილი
ეპიფიზი ფოტორეცეფციული უჯრედებისგან შედგება და მისი უმთავრესი ფუნქცია ჰორმონ მელატონინის სეკრეციაა. მელატონინის სეკრეცია სიბნელეში მატულობს, ხოლო სინათლეში მცირდება. ეპიფიზი ხელს უწყობს ცირკადული რიტმების რეგულირებას.
მელატონინის ნაკლებობა ტვინის ორგანული დაზიანების გარდა, შესაძლოა გამოიწვიოს სტრესმა, არარეგულარულმა ძილის რეჟიმმა.
მელატონინის ნაკლებობის ნიშნებია:
- ინსომნია;
- ძილიანობა დღის განმავლობაში;
- ღამე უეცარი გამოფხიზლება;
- ცირკადული რიტმის დარღვევები
მელატონინის ნაკლებობა შესაძლოა დაკავშირებული იყოს სხვა დარღვევების განვითარებასთან, როგორებიცაა:
- დაბერების პროცესის დაჩქარება;
- მეტაბოლური პროცესების დარღვევა;
- ორგანიზმის ანტიოქსიდანტური მოქმედებების შეფერხება;
- იმუნიტეტის დასუსტება;
- წონაში მატება
მელატონინი ახანგრძლივებს სიცოცხლეს, იმუნური სისტემის ფუნქციის გაუმჯობესებას, სასიცოცხლო ძალების აღდგენას, იცავს ორგანიზმს სტრესისგან, ხელს უწყობს თავის ტვინის უჯრედების განახლებას, წარმოადგენს ანტიკანცეროგენს.
ეპიფიზის მიერ მელატონინის მაქსიმუმი გამომუშავდება გარკვეულ საათებში. მისი კონცენტრაცია მაქსიმუმს აღწევს ღამის 12 საათისთვის. ამდენად უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება ძილის ჰიგიენას და სასურველია ხელი შევუწყოთ ორგანიზმს მის ბუნებრივ გამომუშავებაში.
როგორ მოვიწესრიგოთ ძილის რეჟიმი:
დასაძინებლად საუკეთესო დროა 10-11 სთ.
მობილური ტელეფონის ან ლეპტოპის ჩართული ეკრანი და განათება ზრდის ძილის დარღვევის რისკებს და ხელს უშლის მელატონინის გამომუშავებას.
ჩაძინებაში შესაძლოა დაგეხმაროთ:
- თბილი აბაზანა;
- მედიტაცია;
- მუსიკის მოსმენა;
- ისეთი აქტივობების შესრულება, რომელიც ადუნებს ორგანიზმს და ამზადებს ძილისთვის (მაგალითად სუნთქვითი ვარჯიშები);
ამასთან, ყოველ ღამე ერთი და იგივე, ძილისწინარე პროცედურების შესრულება(მაგალითად სახის დაბანა, ჩაის დალევა) ეხმარება თავის ტვინს იცნოს ძილის საათის მოახლოება. ეს კი ხელს უწყობს მარტივად ჩაძინებას.
მათთვის, ვისაც ღამით მუშაობა უწევს, აუცილებელია მელატონინის მიღება დანამატის სახით, რათა დარეგულირდეს სადღეღამისო რიტმი.