ნერვულ სისტემაში მიმდინარე პათოლოგიური პროცესების ანალიზი, მათი ხასიათისა და ლოკალიზაციის დადგენა ამ რთული სისტემის ანატომიისა და ფიზიოლოგიის საფუძვლიან ცოდნას საჭიროებს და ამიტომ, რა თქმა უნდა, მხოლოდ პროფესიონალთა კომპეტენციაა. არასამედიცინო განათლების მქონე ადამიანისთვის ამ პროცესების შეფასება რთული, პრაქტიკულად შეუძლებელი საქმეა, თუმცა ექიმის მოსვლამდე, კომპეტენტურ და სათანადო სამედიცინო ჩარევამდე, დაზარალებულისთვის დახმარების გაწევა მაინც საჭიროა, რადგან ხშირად სწორედ პირველ დახმარებაზეა დამოკიდებული დაავადების პროგნოზი, ადამიანის ჯანმრთელობა და ყოფნა-არყოფნაც კი. იმაზე, თუ როგორ ამოვიცნოთ ნევროლოგიური დარღვევები, როგორ აღმოვუჩინოთ პირველი დახმარება დაზარალებულს, რა გავითვალისწინოთ და რომელი წესები დავიცვათ, საუბარი ვთხოვეთ ნ. ყიფშიძის სახელობის ცენტრალური საუნივერსიტეტო კლინიკის ნერვულ სნეულებათა დეპარტამენტის ნევროლოგს, მედიცინის დოქტორს, ქალბატონ ეკა დევიძეს:

გვესაუბრება კატასტროფის მედიცინის ბრიგადის პედიატრი თინათინ იმერლიშვილი.- რა იწვევს ბავშვთა ასაკში კომურ მდგომარეობას, როგორ ამოვიცნოთ მოსალოდნელი კომა და როგორ ავიცილოთ ის თავიდან? როგორ მოვიქცეთ, თუ ბავშვი კომაში ჩავარდა?- ჩვილ ასაკში კომური მდგომარეობა მწვავე ინფექციური დაავადებების დროს არცთუ იშვიათია. კომური მდგომარეობა ვითარდება ისეთ ორგანოთა დაავადებისას, რომელთა ძირითადი დანიშნულებაა ჰომეოსტაზის რეგულაცია. ეს ორგანოებია ღვიძლი, თირკმელები, პანკრეასი. მათი ფუნქციის მოშლა - ორგანიზმის მოთხოვნებზე შეუსაბამო პასუხი იწვევს ისეთ ცვლილებებს, რომლებიც მომწამვლელად მოქმედებს ცენტრალურ ნერვულ სისტემაზე და კომური მდგომარეობა ვითარდება.

ჭრილობები და სისხლდენაარსებობს სამი სახის სისხლდენა:1) სისხლი ცოტაა. ამ დროს ინფექციის საშიშროება მეტია. პირველი დახმარება იმით გამოიხატება, რომ მოვბანოთ ჭრილობა დასალევად ვარგისი ნებისმიერი უფერო სითხით და შევახვიოთ სუფთა ქსოვილით.2) სისხლი ბევრია. ამ დროს არსებობს სისხლის დაკარგვის საშიშროება. დააფარეთ ჭრილობას რამდენიმე ფენად გაკეცილი ქსოვილი და გააკეთეთ დამწოლი ნახვევი. თუ სისხლი ისევ ჟონავს, ჭრილობაზე ქსოვილი კიდევ დაახვიეთ (სისხლით გაჟღენთილი არ მოხსნათ!) და ძლიერად დააწექით სისხლმდინარ არეს.

კომა უგონო მდგომარეობაა, რომელიც ღრმა ძილს მოგვაგონებს, მაგრამ, ძილისგან განსხვავებით, მას ერთვის გულის მუშობის, სუნთქვის რიტმის, მგრძნობელობისა და რეფლექსების მოშლა. კომა შესაძლოა განვითარდეს როგორც უეცრად, ელვისებურად, ისე თანდათანობით. ამ შემთხვევაში მას წინ უძღვის პრეკომური, კომისწინარე მდგომარეობა. კომური მდგომარეობა სახიფათოა.