რა უნდა ვიცოდეთ სტატინების შესახებ? - სტატინთა ალტერნატივები - მკურნალი.გე

ლალი ჩხიკვაძე

სისხლში ქოლესტერინის დონის დასაწევად.

ისინი აფერხებენ ღვიძლში ქოლესტერინის წარმოქმნას და ხელს უწყობენ უკვე არსებულის დაშლას. სტატინების სწორად გამოყენება გადამწყვეტია გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების რისკის შემცირებისთვის, როგორიცაა ინფარქტი და ინსულტი.

როდის ინიშნება სტატინები?

სტატინების დანიშვნის ძირითადი მიზეზი არის სისხლში დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინების (LDL), ანუ „ცუდი“ ქოლესტერინის, მაღალი დონე. ექიმი ითვალისწინებს არა მხოლოდ ქოლესტერინის მაჩვენებლებს, არამედ პაციენტის ჯანმრთელობის ზოგად მდგომარეობასაც.

რა ანალიზებია საჭირო სტატინების დანიშვნისას?

სტატინების დანიშვნამდე აუცილებელია ლიპიდური ცვლის ანალიზის ჩატარება, რომელიც მოიცავს:

• მთლიანი ქოლესტერინი: სისხლში არსებული ყველა სახის ქოლესტერინის ჯამური რაოდენობა.

• დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინები (LDL): „ცუდი“ ქოლესტერინი, რომლის მაღალი დონე ზრდის ათეროსკლეროზის რისკს.

• მაღალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინები (HDL): „კარგი“ ქოლესტერინი, რომელიც ხელს უწყობს ზედმეტი ქოლესტერინის ორგანიზმიდან გამოდევნას.

• ტრიგლიცერიდები: სისხლში არსებული ცხიმები.

ექიმი აფასებს ამ მაჩვენებლებს და, საჭიროების შემთხვევაში, ნიშნავს სტატინებს.

სხვა დამატებითი ფაქტორები, რომლებიც გავლენას ახდენს სტატინების დანიშვნაზე

ლიპიდური ცვლის მაჩვენებლების გარდა, ექიმი ყურადღებას აქცევს სხვა რისკ-ფაქტორებსაც. სტატინები ხშირად ინიშნება ისეთ შემთხვევებში, როდესაც პაციენტს აქვს:

• არტერიული ჰიპერტენზია: მაღალი წნევა.

• დიაბეტი: შაქრიანი დიაბეტი მნიშვნელოვნად ზრდის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების რისკს.

• გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები: თუ ადამიანს უკვე გადატანილი აქვს ინფარქტი, ინსულტი ან აქვს გულის იშემიური დაავადება.

• მოწევა: თამბაქო აზიანებს სისხლძარღვების კედლებს.

• ასაკი და გენეტიკა: მამაკაცებში 40 წელს ზემოთ და ქალებში 50 წელს ზემოთ რისკი იზრდება. ასევე, თუ ოჯახის წევრებს ჰქონდათ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები ადრეულ ასაკში.

რამდენ ხანს უნდა მივიღოთ სტატინები?

სტატინების მიღება უმეტეს შემთხვევაში ხანგრძლივი პროცესია. ხშირად პაციენტებს სტატინების მიღება უწყვეტად უწევთ. მკურნალობის მიზანია არა მხოლოდ ქოლესტერინის დონის ერთჯერადი დაწევა, არამედ მისი სტაბილურად შენარჩუნება.

შესაძლებელია თუ არა სტატინის შეწყვეტა?

სტატინების თვითნებურად შეწყვეტა არ არის რეკომენდებული. მიუხედავად იმისა, რომ რამდენიმე თვის შემდეგ ანალიზებში ლიპიდური ცვლის მაჩვენებლები შეიძლება გაუმჯობესდეს, სტატინის მოხსნის შემდეგ ქოლესტერინის დონე ხშირად ისევ იზრდება.

მკურნალობის შეწყვეტა მხოლოდ ექიმის რეკომენდაციით არის შესაძლებელი, როდესაც ექიმი შეაფასებს ყველა რისკ-ფაქტორს და მიიღებს შესაბამის გადაწყვეტილებას. ხშირად ექიმი ან ამცირებს დოზას, ან ცვლის სტატინს სხვა მედიკამენტით, რომელიც შედარებით მსუბუქი ეფექტის მქონეა.

გახსოვდეთ, რომ სტატინების მიღება მხოლოდ მკურნალობის ნაწილია. მნიშვნელოვანია ჯანსაღი ცხოვრების წესი, დაბალანსებული კვება და ფიზიკური აქტივობა, რაც მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს მკურნალობის შედეგებს.

სტატინების ალტერნატივები და დამატებითი მედიკამენტები

სტატინები რჩება ყველაზე გავრცელებულ და ეფექტურ საშუალებად LDL („ცუდი“) ქოლესტერინის დასაწევად. თუმცა, იმ შემთხვევებში, როდესაც პაციენტი ვერ იღებს სტატინებს გვერდითი ეფექტების გამო, ან სტატინებით მკურნალობა საკმარისი არ არის, ექიმებს შეუძლიათ დანიშნონ სხვა პრეპარატები.

1. ქოლესტერინის შეწოვის ინჰიბიტორები (Ezetimibe): ეს მედიკამენტები ბლოკავს ქოლესტერინის შეწოვას წვრილ ნაწლავში. ისინი შეიძლება დაინიშნოს სტატინებთან ერთად ან დამოუკიდებლად, თუ პაციენტს სტატინების აუტანლობა აქვს.

2. PCSK9 ინჰიბიტორები: ეს არის შედარებით ახალი კლასის მედიკამენტები, რომლებიც შეჰყავთ ინექციის სახით. ისინი მოქმედებენ ღვიძლზე და მნიშვნელოვნად ამცირებენ LDL ქოლესტერინის დონეს. ეს პრეპარატები ხშირად ინიშნება მაღალი რისკის მქონე პაციენტებისთვის, რომლებსაც სტატინებით მკურნალობა არ ჰყოფნით ან აღენიშნებათ გენეტიკური ჰიპერქოლესტერინემია.

3. ბემპედოის მჟავა: ეს არის კიდევ ერთი ახალი თაობის პრეპარატი, რომელიც ასევე მოქმედებს ქოლესტერინის სინთეზზე ღვიძლში, მაგრამ სტატინებისგან განსხვავებული მექანიზმით. ის ეფექტურია იმ პაციენტებისთვის, რომლებსაც სტატინები არ ერგებათ ან დამატებითი მკურნალობა სჭირდებათ.

4. ფიბრატები: ეს პრეპარატები ძირითადად გამოიყენება სისხლში ტრიგლიცერიდების (ცხიმების) მაღალი დონის დასაწევად და HDL („კარგი“) ქოლესტერინის ასაწევად.

5. თევზის ქონი (ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები): მაღალი დოზებით გამოიყენება ტრიგლიცერიდების დასაწევად.

მიმდინარე კვლევები

ფარმაცევტული ინდუსტრია აქტიურად აგრძელებს კვლევებს ქოლესტერინისა და ლიპიდური ცვლის დარღვევების სამკურნალო ახალი საშუალებების შესაქმნელად. ეს კვლევები მიმართულია როგორც უკვე არსებული მედიკამენტების გაუმჯობესებაზე (გვერდითი ეფექტების შემცირება), ასევე მოქმედების სრულიად ახალი მექანიზმების აღმოჩენაზე.

დღესდღეობით, ერთ-ერთი პერსპექტიული მიმართულებაა გენური თერაპია, რომელიც გულისხმობს გენებზე უშუალო ზემოქმედებას ლიპიდური ცვლის დასარეგულირებლად. მიუხედავად იმისა, რომ ეს კვლევები ჯერ კიდევ ადრეულ ეტაპზეა, მათ დიდი პოტენციალი აქვთ, რომ სამომავლოდ რადიკალურად შეცვალონ ქოლესტერინის მკურნალობა.

მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ნებისმიერი მედიკამენტი, სტატინი იქნება ეს თუ მისი ალტერნატივა, უნდა დაინიშნოს მხოლოდ ექიმის მიერ, პაციენტის ინდივიდუალური მდგომარეობისა და რისკ-ფაქტორების გათვალისწინებით.