სასარგებლო რჩევები
მათი სარგებელი განსაკუთრებით დიდია ორგანიზმის ზრდისა და განვითარებისთვის.
ამ სტატიაში შევეცდებით ერთმანეთს შევადაროთ ორი პოპულარული რძემჟავა პროდუქტი – მაწონი და კეფირი და აღვნიშნოთ მათი სასარგებლო და მავნე თვისებები.
მაწონი, შეიძლება ითქვას, ქართული ეროვნული პროდუქტია. როგორც წესი, მას პასტერიზაცია არ უკეთდება, შესაბამისად, შემადედებელი რძემჟავა ბაქტერიები მასში ცოცხალია და ჯანმრთელობისთვის განსაკუთრებით სასარგებლოა. თუმცა გასათვალისწინებელია ისიც, რომ, რამდენადაც მაწონი ცოცხალ რძემჟავა ბაქტერიებს შეიცავს, შენახვისას იგი სულ უფრო მჟავდება, მჟავე მაწონი კი ჯანმრთელობისთვის რეკომენდებული არ არის, განსაკუთრებით მაშინ, თუ მომატებული მჟავიანობა, წყლულები, ეროზიული გასტრიტი, პანკრეატიტი ან ჰეპატიტი გაწუხებთ.
კეფირიც, ისევე როგორც მაწონი, არაპასტერიზებული ფორმით იყიდება. იგი შეიცავს პრობიოტიკებს და დადებითად მოქმედებს ნაწლავების მიკროფლორასა და საზოგადოდ, ნივთიერებათა ცვლაზე. იგი ხელს უშლის ნაწლავში პათოგენური ფლორის ჩამოყალიბებას. ყოველდღიურად ერთი ჭიქა კეფირის მიღება თავიდან აგარიდებთ ნაწლავურ დაავადებებსა და ინფექციებს. გარდა ამისა, კეფირი იმუნური სისტემის სტიმულატორია და აქვს დამამშვიდებელი ეფექტი.
თუმცა გასათვალისწინებელია ისიც, რომ, მაწვნისგან განსხვავებით, კეფირის მოსამზადებლად რძემჟავა ბაქტერიებთან ერთად იყენებენ ალკოჰოლურ ფერმენტაციას. მართალია, ალკოჰოლის შემცველობა ქარხნული წარმოების კეფირში მერყეობს 0,07%-დან 0,88%-მდე, მაგრამ ამის გამო იგი მაინც არ არის რეკომენდებული წლამდე ასაკის ბავშვებისა და საჭესთან მსხდომი ადამიანებისთვის.
გარდა ამისა, კეფირს აქვს სუსტი საფაღარათო და შარდმდენი ეფექტი, ამიტომ ადამიანები, რომლებსაც დიარეისადმი აქვთ მიდრეკილება, მას უნდა ერიდონ.
კეფირი შეიცავს ტრიპტოფანომს – ამინომჟავას, რომელიც იწვევს ნერვული და კუნთოვანი სისტემების მოდუნებას. ცნობილია ე. წ. „კეფირის ნორვანის“ ეფექტი, რაც ამ პროდუქტის გადაჭარბებული რაოდენობის მიღებით გამოწვეულ მოდუნებას ნიშნავს, ამიტომ ნუ მიიღებთ კეფირს გამოცდების, მნიშვნელოვანი შეხვედრების ან სხვა დაძაბული სამუშაოს წინ.
გოგლი-მოგლი: წამალი თუ საწამლავი? – ეს უნდა ვიცოდეთ!
გოგლი-მოგლი – ამ უგემრიელესი დესერტის წარმოშობის რამდენიმე ვერსია არსებობს. ერთ-ერთი ვერსიითб იგი გერმანელმა კონდიტერმა, მანფრედ კიოკენბაუერმა გამოიგონა ტკბილეულის კონსერვაციის შესახებ ჩატარებული ექსპერიმენტის დროს. სახელწოდებაც გერმანული სიტყვისგან – Kუდდელ-მუდდელ (არევ-დარევა) – მომდინარეობს. ცოტა ხანში გოგლი-მოგლის მასიურ წარმოებაზე პატენტი 1, 5 მილიონ მარკად შეისყიდა ერთ-ერთმა ცნობილმა კონცერნმა.
გოგლი-მოგლის ხსენებაზე, ალბათ, ბევრს გაახსენდა ცნობილი მულტფილმი, სადაც ექიმი აიბოლიტი ავადმყოფბავშვებს წამლად სწორედ გოგლი-მოგლს უნიშნავს.
მართლაც, ეს ის შემთხვევაა, როცა გემრიელი სასარგებლოცაა და ბავშვებიც სიამოვნებით მიირთმევენ.
კლასიკური გოგლი-მოგლის სარგებელი მთლიანად განპირობებულია მის შემადგენლობაში არსებული კვერცხით. კვერცხის გული შეიცავს ორგანიზმისთვის სასარგებლო მთელ რიგ ვიტამინებსა და მინერალებს, რომლებსაც სამკურნალო ეფექტიც აქვს. მასში შემავალი ძირითადი ვიტამინებია А, В3 და В12, D და С; მინერალები – კალციუმი, იოდი, ფოსფორი, რკინა, მაგნიუმი, თუთია. გარდა ამისა, კვერცხის შემადგენლობაში შედის ამინომჟავები. სამკურნალო მიზნით გოგლი-მოგლს იყენებენ ხველებისას, ანგინისას, ხმის დაკარგვისას, გაციებისას. ამ დესერტის მიღება ასევე გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისა და სიმსივნის პროფილაქტიკას ახდენს, ამაგრებს ძვლოვან ქსოვილებს და დადებითად მოქმედებს მხედველობაზე, კბილების, თმისა და ფრჩხილების მდგომარეობაზე. გოგლი-მოგლი რეკომენდებულია იმთთვისაც, ვისაც არასაკმარისი წონა აქვს. მიუხედავად შედარებით დაბალკალორიულობისა, იგი ორგანიზმს ამარაგებს ცხოველური ცხიმებითა და ცილებით, რაც წონის მატებას უწყობს ხელს.
საფრთხე!
სასარგებლო თვისებებისა და სასიამოვნო გემოს მიუხედავად, გოგლი-მოგლს მთელი რიგი უკუჩვენებები და შეზღუდვები აქვს. პირველ რიგში, იგი გამორიცხულია იმ ადამიანთა რაციონიდან, რომლებსაც კვერცხზე ალერგია აქვთ. მისი მიღებისგან თავი უნდა შეიკავონ შაქრიანი დიაბეტით, ღვიძლის დაავადებებით, ათეროსკლეროზით დაავადებულებმაც; ასევე მათ, ვისაც აქვს კუჭის, პანკრეასის ან ნაღვლის ბუშტის პრობლემა.
ბავშვებისთვის გოგლი-მოგლის მიცემა რეკომენდებულია 5 წლის ზემოთ ასაკიდან.
გოგლი-მოგლის მომზადებისას დარწმუნებული იყავით, რომ იყენებთ მხოლოდ ახალ და შემოწმებულ კვერცხს, რადგან ქათმის კვერცხი ხშირად ხდება ისეთი საშიში დაავადების გადამტანი, როგორიცაა სალმონელა. თუ კვერცხის ნაჭუჭზე რაიმე სახის დაზიანებას შეამჩნევთ, არავითარ შემთხვევაში არ გამოიყენოთ იგი გოგლი-მოგლისთვის, რადგან ამ დროს კვერცხი თერმულად არ მუშავდება და ბაქტერიების არსებობის შემთხვევაში შეიძლება საფრთხე შეუქმნას თქვენს ჯანმრთელობას.
ახლა კი კლასიკური გოგლი-მოგლის რეცეპტი:
პირველ რიგში, კარგად გარეცხეთ 1 ცალი ახალი კვერცხი. გულდასმით გააცალკევეთ ერთმანეთისგან ცილა და გული. გულს დაამატეთ 2 ჩ. კ. შაქარი და ხელით ათქვიფეთ რაც შეიძლება ენერგიულად, სანამ თეთრ ქაფს არ მიიღებთ. შეგიძლიათ ეს ყველაფერი მიქსერითაც გააკეთოთ, მაგრამ ხელით მაინც სულ სხვაა...
როგორც აღვნიშნეთ, ეს მხოლოდ კლასიკური გოგლი-მოგლის რეცეპტია, რომლის საფუძველზე ძალიან ბევრი ვარიაციაა შესაძლებელი თაფლის, ხილის, რძის, ლიქიორისა და სხვა ინგრედიენტების დამატებით.
როგორ განვასხვაოთ ნამდვილი და ფხვნილზე დამზადებული ყველი
ნამდვილი ყველი – ეს არის პროდუქტი, რომელიც მიღებულია მხოლოდ რძისგან ბაქტერიული დედოსა და ბუნებრივი ფერმენტების დამატებით. რეალურად ეს არის გაუმჯობესებული რძე, რომელშიც თითქმის აღარ არის დარჩენილი უსარგებლო რძის შაქარი – ლაქტოზა, მცირე რაოდენობით არის წყალი, სამაგიეროდ, ბევრია ფასდაუდებელი ცილა და კალციუმი. მაგრამ ამ სასარგებლო პროდუქტს დღეს, ისევე, როგორც ყველა სხვა პროდუქტს, ადვილად აყალბებენ: რძის მაგივრად იყენებენ პალმის ზეთს, რძის ფხვნილს, სოიის, სტაბილიზატორებს, არომატიზატორებსა და კონსერვანტებს. შედეგად ვიღებთ პროდუქტს, რომელშიც არათუ არ არის სასარგებლო ნივთიერებები, არამედ ორგანიზმისთვის დამღუპველია. სამწუხაროდ, ამგვარ ფალსიფიკატს არა მხოლოდ ბაზრობაზე ან მცირე მარკეტებში შეხვდებით, არამედ დიდ სუპერმარკეტებშიც. ამიტომ აუცილებელია ვიცოდეთ, როგორ ამოვიცნოთ ნამდვილი და ყალბი პროდუქტი.
უპირველესად, ყურადღება უნდა მივაქციოთ ფასს: შეუძლებელია ნამდვილი ყველი იაფი ღირდეს, რადგან 1 კგ მაგარი სახეობის ყველის დამზადებას დაახლოებით 10 ლიტრი რძე სჭირდება!
ასევე უნდა დავაკვირდეთ ყველის ქერქს: მასზე არ უნდა იყოს არანაირი ნადები ან ბზარი, წინააღმდეგ შემთხვევაში არის საშიშროება იმისა, რომ ყველთან ერთად მავნე ბაქტერიებიც შევიძინოთ.
ერთგვაროვანი სტრუქტურა, თანაბარი სიმეტრიული ხვრელები – ეს ყველაფერი ხარისხიანი ყველის ნიშნებია. მაგრამ თუ ფალსიფიცირება საკმაოდ დახვეწილია, ყალბი ყველი გარეგნულადაც ნამდვილი ყველის მსგავსი იქნება. ამის გამო მხოლოდ გარეგნული მონაცემებით ნამდვილი და ყალბი ყველის გარჩევა მაინც შეუძლებელია.
თუმცა არსებობს ერთი ხერხი, რომელიც ამ შემთხვევაში დაგვეხმარება.
აღნიშნული ხერხით შემოწმება უნდა ჩატარდეს მაცივრიდან წინასწარ გამოღებულ და ოთახის ტემპერატურამდე გამთბარ ყველზე. მოხარეთ ყველის ნაჭერი ისე, რომ მართი კუთხე მიიღოთ. ყველი არ უნდა გადატყდეს მოხრის ადგილზე! წინააღმდეგ შემთხვევაში ხელში ფალსიფიცირებული პროდუქტი გიჭირავთ!
უხარისხო ყველი ადვილად ტყდება და იფშვნება. ამგვარ ყველს შეიძლება ჰქონდეს საკმაოდ მიმზიდველი გარეგნობა და ფერი, თანაბარი და სიმეტრიული ნახვრეტები, მაგრამ ეს ყველაფერი მატყუარაა.
არის მეორე უკიდურესობაც – პალმის ზეთით გაჯერებული პროდუქტი ასევე შეიძლება პლასტელინივით იზილებოდეს ხელში – ამ შემთხვევაშიც საქმე გვაქვს სიყალბესთან.
ისეთი უხარისხო ცხიმი, როგორიც პალმის ზეთია, იწვევს სისხლძარღვების დახშობას, ხელს უშლის საჭმლის მონელებას, იწვევს სიმსუქნეს და არავითარი სარგებელი არ მოაქვს ორგანიზმისთვის.
რძე – როგორ აყალბებენ და როგორ გამოვიცნოთ ფალსიფიცირებულია თუ არა!
რძე – პროდუქტი, რომელსაც ყველაზე ხშირად აყალბებენ. მით უმეტეს, რომ მისი ფალსიფიკაციის საშუალება ძალიან ბევრია. ქვემოთ გაგაცნობთ მათგან რამდენიმეს, რომლებიც ყველაზე ხშირად გამოიყენება არაკეთილსინდისიერი რეალიზატორების მიერ.
მნიშვნელობა არ აქვს, სად ყიდულობთ რძეს: ბაზარზე, პირდაპირ ძროხის მფლობელი ბებოსგან თუ სუპერმარკეტში, ცნობილი ქარხნიდან – არც ერთ შემთხვევაში არ ხართ დაზღვეული. თუ ადრე რძეში სოდასა და ცარცს ურევდნენ, ახლა ტექნოლოგიები გაცილებით შორს წავიდა. ასე რომ, შევეცადოთ გავერკვეთ რძის გაყალბების ძირითად ხერხებში.
ჩამოსასხმელი რძე
აზავებენ. ეს ძალიან მარტივია. თუ ყიდულობთ ჩამოსასხმელ რძეს, დიდი ალბათობაა, რომ გაზავებული რძე შეგრჩეთ ხელში. იმისათვის, რომ გაიგოთ, გაზავებულია რძე თუ არა, ერთი წვეთი დაიწვეთეთ ფრჩხილზე: ნორმალური რძე წვეთად შეიკვრება და ფრჩხილზე არ გადაიღვრება.
მოხდილი რძე. როგორც იცით, ნამდვილი რძე თავზე ყოველთვის იყენებს ნაღებს – რძის ცხიმს. თუ მას მოვართმევთ, რძე დაკარგავს ცხიმიანობის დიდ ნაწილს და ექნება წყალწყალა კონსისტენცია.
არ ავსებს ჭურჭელს. ლიტრიან ჭურჭელს 30-40 მლ-ს რომ მოაკლებენ, ეს მყიდველისთვის დიდად შესამჩნევი არ არის. მაგრამ მთელი დღის განმავლობაში ასეთი მცირედი ულუფებით საკმაოდ დიდი რაოდენობა გროვდება. იმისათვის, რომ თავიდან აირიდოთ არაკეთილსინდისიერი გამყიდველების მხრიდან ამგვარი თაღლითობა, ჩამოსასხმელი რძის ყიდვისას, ჯობს, თან იქონიოთ თქვენივე ჭურჭელი, რომელზეც ლიტრაჟობა იქნება მითითებული.
ამატებენ სხვა ინგრედიენტებს. არის შემთხვევები, როცა, წყლის გარდა, რძეში ამატებენ სახამებელს, ცარცს, საპონს, სოდას, ბორის ან სალიცილის მჟავას, თაბაშირს. თუმცა დღეისთვის ამ ინგრედიენტების დამატება სულ უფრო იშვიათად ხდება. თუ დამატებულია ფქვილი და სახამებელი, რძის ადუღებისას სქელ მასად დაედება ჭურჭლის ძირს.
ამას გარდა, თუ რძე ოდნავ შემჟავდა, მას გემოს შაქრის დამატებით უცვლიან. გამყალბებლების გამოაშკარავება შეიძლება ისევ და ისევ რძის ფრჩხილზე დაწვეთებით. თუ ფრჩხილზე ლაქა დარჩება, ესე იგი, სასმელში რაღაც დაამატეს.
სამრეწველო რძე
რძის სახეობების ჩანაცვლება. ნატურალური რძე გაცილებით ძვირი ღირს, ვიდრე აღდგენილი. ამიტომ ნატურალურ საღ რძედ ხშირად ასაღებენ მშრალი რძის ფხვნილისგან აღდგენილ პროდუქტს.
ცხიმიანობა. ეტიკეტზე ცხიმიანობის მაჩვენებლად მითითებულია 6%, სინამდვილეში კი არის – 3%. ასე რომ, რძეს აზავებენ არა მხოლოდ ბაზარზე, არამედ ქარხნებშიც. სიყალბის გამოაშკარავების მეთოდი აქაც იგივეა, რაზეც ზემოთ ვისაუბრეთ, მაგრამ პაკეტში სარეალიზაციოდ გამოტანილი რძის ადგილზე შემოწმებას ხომ ვერ შეძლებთ...
მცენარეული ცხიმების დამატება. რძის ფხვნილისგან აღადგენენ რძეს და უმატებენ მცენარეულ ცხიმებს. ეს არის სამრეწველო რძის ერთ-ერთი ყველაზე ფართოდ გავრცელებული ფალსიფიცირების მეთოდი. როგორც წესი, უმატებენ იაფფასიან მცენარეულ ცხიმებს, როგორიცაა, პირველ რიგში, პალმის ზეთი.
ზედმეტი ინგრედიენტების დამატება. იმისათვის, რომ რძის გემო გააუმჯობესონ (განსაკუთრებით, თუ განზავებულია და მცენარეული ცხიმები აქვს დამატებული) და შენახვის ვადა გაახანგრძლივონ, მწარმოებლები ხშირად ამატებენ მასში კონსერვანტებს, გემოს გამაძლიერებლებს, ემულგატორებს, თან ისე, რომ არ უთითებენ ამ ყოველივეს ეტიკეტზე.
მაქინაციები მასითა და მოცულობით. შეფუთვაზე შეიძლება არ იყოს პროდუქტის მასა სწორად მითითებული. ასევე ხშირია ზედმეტად სქელი კედლებისა და ძირის მქონე ჭურჭლის გამოყენება: ამგვარი ჭურჭლის ასავსებად გაცილებით ნაკლები რძეა საჭირო.