კვების რეჟიმი ორსულობისა და ლოგინობის პერიოდში
მაშასადამე, ორსულობისას კვებას განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს. თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ორჯერ მეტი საკვები უნდა მივირთვათ. პრინციპი "ორჯერ მეტი" მხოლოდ საკვების ხარისხს ეხება. სწორედ ამ საკითხზე გვესაუბრება მეან-გინეკოლოგი სოფიო გელაშვილი.
- ზოგიერთი ქალი, როდესაც შეიტყობს, რომ დედა უნდა გახდეს, ფრთხება, რადგან არ იცის, როგორ მოიქცეს - შეიცვალოს თუ არა რაციონი, გაზარდოს თუ შეამციროს საკვების ოდენობა.
- ბალანსირებული კვება ყველასთვის სასარგებლოა, ამიტომ თუ ქალი მთელი სიცოცხლე ჯანსაღად იკვებებოდა, დაორსულებისას კვების რეჟიმში მხოლოდ უმნიშვნელო ცვლილებების შეტანა მოუწევს.
კვების რეჟიმი უნდა შეირჩეს ისე, რომ ორსული არ გადაიტვირთოს ზედმეტი საკვებით და ნაწლავებმაც ნორმალურად იმოქმედოს. ამისთვის აუცილებელია კვება მცირე ულუფებით, დღეში 4-5-ჯერ, რეგულარულად, ჭამიდან ჭამამდე 4-5-საათიანი ინტერვალის დაცვით. ორსული უნდა ერიდოს დიდი ოდენობით საკვების ერთბაშად მიღებას, მით უმეტეს, გვიან საღამოს ან ღამით.
- ზოგს მიაჩნია, რომ ორსულმა ორი კაცის სამყოფი უნდა ჭამოს...
- არამც და არამც! ზედმეტი ჭამა ადამიანს ასუქებს, ორსულობისას კი ეს დამღუპველია: არსებობს განსაზღვრული კავშირი ჭარბ წონასა და ორსულობის მეორე ნახევრის გართულებებს (შეშუპება, ცილა შარდში, ჰიპერტენზია) შორის. სიმსუქნემ შესაძლოა შეაფერხოს ნაყოფის განვითარება. გარდა ამისა, წონის მატებისას ქსოვილები ელასტიკურობას კარგავს, რაც მძიმე მშობიარობას იწვევს. დაბოლოს, რაც უფრო მეტი წონა აქვს ორსულს, მით უფრო მეტი ხანი დასჭირდება გასახდომად მშობიარობის შემდეგ.
- როგორი უნდა იყოს კვების რეჟიმი ორსულობის პირველ ნახევარში?
- ორსულობის პირველ ნახევარში ქალის რაციონი ჩვეულებრივისგან თითქმის არ განსხვავდება, მაგრამ ყურადღება უნდა მიექცეს საკვების მრავალფეროვნებასა და შემადგენლობას - ის საკმაო ოდენობით უნდა შეიცავდეს ცილებს, ცხიმებს, ნახშირწყლებსა და მინერალურ ნივთიერებებს. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ცილების შემცველობა. ცილა ნაყოფის ძირითადი სამშენებლო მასალაა. მისი საუკეთესო წყაროა ხორცი, რომელიც, უმჯობესია, მოხარშული მივიღოთ. ცილით მდიდარია აგრეთვე ფრინველი, თევზი, კვერცხი, პარკოსნები, კაკალი. გარდა ამისა, ორსულმა ყოველდღიურად უნდა მიირთვას ხაჭო, არაჟანი, ყველი, რძე. ცილების საერთო ოდენობის 60% ცხოველური წარმოშობის ცილების წილად უნდა მოდიოდეს. ცხიმები ენერგიის წყაროა, მონაწილეობს უჯრედთა შენებაში, პროსტაგლანდინების წარმოქმნაში (ეს ნივთიერებები გავლენას ახდენს გულ-სისხლძარღვთა და ნერვული სისტემების მუშაობაზე, სამშობიარო მოქმედებაზე). ამ პერიოდში ცხიმების დღიური ოდენობა 80 გრამია. აქედან მცენარეული ცხიმის წილად (ზეთის) 30% მოდის. თუ სიმსუქნისკენ ხართ მიდრეკილი, მოგიწევთ, ცხიმების ოდენობა შეამციროთ, მაგრამ პროცენტული შემცველობა შეინარჩუნოთ.
ცხოველური ცხიმებიდან რეკომენდებულია ძროხის კარაქი. ერიდეთ ცხვრისა და ღორის ქონს, მარგარინს.
ნახშირწყლები ორგანიზმისთვის ენერგიის ძირითადი წყაროა. ორსულობისას მათი მოთხოვნილება დღეში 400 გრამამდე იმატებს. ნახშირწყლები უმჯობესია მიიღოთ უჯრედისით მდიდარი პროდუქტების: პურის, ხილის, ბოსტნეულის მეშვეობით. შაქრის ოდენობა დღეში 40-50 გრამს არ უნდა აღემატებოდეს. ჭარბი წონის შემთხვევაში ერიდეთ რაფინირებულ პროდუტებს - შაქარს, საკონდიტრო ნაწარმს, უმაღლესი ხარისხის ფქვილის პურს, რაფინირებულ ზეთს, შოკოლადს. უმჯობესია მიირთვათ დაღერღილი ჭვავის პური, რომელშიც უხვად არის სახამებელი. 100 გ პური სახამებლის სადღეღამისო ნორმის 70%-ს შეიცავს. დანარჩენ 30%-ს ხილის ხარჯზე მიიღებთ. ნახშირწყლების დეფიციტის შემთხვევაში ორსულის ორგანიზმი ენერგიის წყაროდ ცილებს იყენებს, ნაყოფს ისინი აკლდება, რაც მის განვითარებას ხელს უშლის. გარდა ამისა, სუსტდება ორგანიზმის იმუნური სისტემა, უარესდება ნერვული სისტემის მუშაობა.
ორსულობის მეორე ნახევარში ვიტამინებზე მოთხოვნილება 20-30%-ით იმატებს. სასურველია, რაციონში ჩავრთოთ ასკილის ნახარში, ზამთარში და გაზაფხულზე კი მივიღოთ პოლივიტამინების კომპლექსი, მაგრამ ისიც გვახსოვდეს, რომ ვიტამინების სიჭარბეც მავნეა. რაც შეეხება მინერალურ ნივთიერებებს, მოთხოვნა მათზეც იმატებს: კალციუმზე - 1 გრამამდე, ფოსფორზე - 1,5 გრამამდე, მაგნიუმზე - 0,45 გრამამდე. განსაკუთრებით საშიშია რკინის უკმარისობა, რომლის სადღეღამისო ნორმა 20 მგ-ია. 100 გრამი ყველი, 0,5 ლიტრი რძე ან მაწონი (კეფირი) კალციუმის სადღეღამისო ნორმას შეიცავს. ფოსფორით მდიდარია, სკუმბრია, ვირთევზას ღვიძლი, ხმელი სოკო, მწვანე ბარდა, შავი ხიზილალა. გაითვალისწინეთ: ფოსფორის თითქმის 70% ნაწლავებში ცხოველური პროდუქტებისგან შეიწოვება. მაგნიუმით მდიდარი ზღვის კომბოსტო, საზამთრო, ხორბლის ქატო, შვრიის, ფეტვის და ქერის ბურღული, ლობიო, ბარდა, წიწიბურა, სკუმბრია, კალმარი, კვერცხი. მაგნიუმის დღიური ნორმის მისაღებად საკმარისია 1 კვერცხი, 100 გრამი დაღერღილი პური, რძეში მოხარშული ჰერკულესის ფაფა (50 გ ბურბუშელა + 150 გ რძე), 100 გრამი საზამთრო.
მსუბუქი ადრეული ტოქსიკოზის დროს რეკომენდებულია ნახშირწყლების მკაცრი შეზღუდვა და საჭმელი მარილის ოდენობის გაზრდა. საკვები კარგად უნდა მოიხარშოს და გაიხეხოს. კვება საჭიროა 2-3-საათიანი შუალედებით, მცირე ულუფებით. სითხის ოდენობა არ იზღუდება, მაგრამ მისი მიღებაც მცირე ულუფებით (50-100 მლ) არის სასურველი. ორსულობის მეორე ნახევარში ნაყოფი სწრაფად იზრდება, ამიტომ დედის სადღეღამისო რაციონიც უნდა გაიზარდოს, ოღონდ, რასაკვირველია, არა იმდენად მოცულობის, რამდენადაც კვებითი ღირბულების ხარჯზე. ორსულობის მეორე ნახევარში უნდა შეიზღუდოს შაქარი, საკონდიტრო ნაწარმი, უმაღესი ხარისხის ფქვილი, ბრინჯი, მანის ფაფა, ხორცისა და თევზის ნახარში, შემწვარი ხორცი და თევზი.
მიზანშეწონილია, მოიწყოთ განტვირთვის დღეები ვაშლით (პიურე), კომპოტით, ხაჭოთი, არაჟნით. გვიანი ტოქსიკოზის დროს რაციონი უნდა შეიცავდეს ცილების აუცილებელ ოდენობას, უმთავრესად - რძის პროდუქტების, განსაკუთრებით - ხაჭოს ხარჯზე. ცხიმები 60 გრამამდე, ჭარბი წონის დროს - 40 გრამამდე იზღუდება. სასურველია რძის ნაწარმისა და ხილ-ბოსტნეულის დიეტა. შაქარი შეცვალეთ თაფლით. ორსულობის მეორე ნახევარში მარილის სადღეღამისო ოდენობა 8 გრამამდე იზღუდება, ხოლო ბოლო 1-2 თვის განმავლობაში - 5 გრამამდეც კი, სითხისა (წყალი, ჩაი, კომპოტი, სუპი) - 1-1,2 ლიტრამდე, ხოლო ბოლო 1-2 თვეს - 0,8 ლიტრამდეც კი. რაციონიდან უნდა გამოირიცხოს მლაშე საკვები, კონსერვები, შაშხი, ნახევარფაბრიკატები. ჩვეულებრივ, ეს პროდუტები მაღალკალორიულია, მაგრამ მცირე ოდენობით შეიცავს საკვებ ნივთიერებებს, რომლებიც ბავშვისთვის აუცილებელია.
- რას გვეტყვით მეძუძური დედის კვებასა და დღის რეჟიმზე?
- ქალი, რომელიც ბავშვს ძუძუს აწოვებს, ისე უნდა იკვებებოდეს, რომ მიღებული კალორიები მასაც ჰყოფნიდეს და ბავშვსაც. სამწუხაროდ, ბევრმა არ იცის, როგორ გააკეთოს ეს. ზოგიერთს ჰგონია, რომ ბევრი უნდა დალიოს, მეორენი ტკბილეულსა და ფქვილეულს მიირთმევენ... მეძუძური ქალის მდგომარეობა ნორმალური ფიზიოლოგიური მდგომარეობაა, მაგრამ იგი სტაბილური არ არის, ამიტომ გარემო ფაქტორების ზემოქმედებით ადვილად იცვლება. მაგალითად, ცილების, ნახშირწყლების, ცხიმების, ვიტამინების ან მინერალური მარილების ნაკლებობა შესაძლოა სერიოზული დარღვევების მიზეზად იქცეს. მეძუძური დედა მკაცრ დიეტას არ უნდა იცავდეს. საკმარისია, რაციონიდან გამორიცხოს ცხიმიანი საკვები, ტკბილეული, ტკბილი გაზიანი სასმელი, მზესუმზირა. ნებადართულია: მჭლე ხორცი და თევზის კერძები, ყველი, ხილი, ბოსტნეული, ფაფები.
დიდი მნიშვნელობა აქვს დღის რეჟიმს. სასურველია, იგი შევუთანხმოთ ბავშვის კვების რეჟიმს და საკვები მივიღოთ ძუძუთი კვების წინ (დღეში 5-6-ჯერ). ეს ხელს შეუწყობს რძის სეკრეციას. ლაქტაციის გასაუმჯობესებად ჭამის წინ შეიძლება მიირთვათ ერთი ჭიქა რძე ან წვენი. მეძუძურმა დედამ დღეში ჩვეულებრივზე 700-1000 კკალ-ით მეტი, ანუ დაახლოებით 3200-3500 კკალ უნდა მიიღოს. დღიური რაციონი უნდა შეიცავდეს 120-130 გ ცილას (აქედან 60%-ს - ცხოველური წარმოშობისას), 500 გ ნახშირწყლებს, 100-120 გ ცხიმებს (აქედან 20% მცენარეული ზეთის წილად უნდა მოდიოდეს).
სანიმუშო რაციონი ასეთია: 200 გ ხორცი, ფრინველი ან თევზი, 1 ლიტრი რძე, 100-150 გ ხაჭო, 20-30 გ ყველი, 1 კვერცხი, 500-600 გ ბოსტნეული (200 გ კარტოფილი), 200-300 გ ხილი.
ნახშირწყლები ორგანიზმის ცხოველქმედებისთვის აუცილებელი ენერგიის წყაროა, ამიტომ ხილ-ბოსტნეული, მწვანილი, კენკრა, დაღერღილი მარცვლეულის პური, ფაფები აუცილებელია. ერიდეთ ადვილად ასათვისებელ ნახშირწყლებს (ტორტებს, ტკბილეულს), რადგან მათ ზიანი უფრო მეტი მოაქვთ, ვიდრე სარგებლობა: ბავშვს ებერება მუცელი, დედიკო კი წონას იმატებს. ცხიმები აუცილებელია ღვიძლის კვებისთვის, ზოგიერთი ვიტამინის შეწოვისთვის, მაგრამ საკვებში მისი ოდენობა 25%-ს არ უნდა აღემატებოდეს. მსუქანი ხორცი, რძე, შემწვარი პროდუტები და ერბოზელილი ცომი მავნე ცხიმებს შეიცავს, ზღვის თევზი და მცენარეული ზეთი - სასარგებლოს. ხილი, ბოსტნეული, მწვანილი, კენკრა ვიტამინების წყაროც არის. მათი უკმარისობისას რეკომენდებულია ვიტამინების კომპლექსის მიღება. მარგებელია ასევე ასკილის ნაყენი, გაყინული ხილი და კენკრა, ჩირის კომპოტი. მშობიარობის შემდეგ განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მივაქციოთ რკინისა და სხვა ელემენტების უკმარისობის პროფილაქტიკას. რკინის წყაროა ხორცი, ფოსფორისა - თევზი (უმჯობესია მოხარშული), კალციუმისა - რძე და რძის პროდუქტები.
- რა ეკრძალება მეძუძურ დედას?
- მეძუძურ დედას ეკრძალება ნებისმიერი ალკოჰოლური სასმლის, მათ შორის ლუდის მიღება. ალკოჰოლი სწრაფად გადადის რძეში და არასასურველ გავლენას ახდენს ბავშვის ჯანმრთელობასა და განვითარებაზე.
ზოგადი რჩევები
- ერიდეთ ტკბილ გაზიან სასმელს. ხშირად სვით ნატურალური წვენი.
- მარილი ზომიერად მიიღეთ. უმჯობესია, გამოიყენოთ იოდიანი მარილი ნატრიუმის დაბალი შემცველობით.
- იკვებეთ აუჩქარებლად, საკვები კარგად დაღეჭეთ.
- ყურადღება მიაქციეთ ნაწლავების მუშაობას - შეკრულობამ შესაძლოა ინტოქსიკაცია გამოიწვიოს.
- რაციონიდან ამოიღეთ ზვიგენის ფილე და სამეფო სკუმბრია - ეს თევზები დიდი ოდენობით შეიცავს ტყვიას, რამაც შესაძლოა ზიანი მიაყენოს ბავშვს. ტყვიას ასევე დიდი ოდენობით შეიცავს დაკონსერვებული თინუსი და მისი ფილე.
- მშობიარობის შემდეგ ყოველგვარი საკვები რაციონში სათითაოდ შეიტანეთ და დააკვირდით ბავშვის რეაქციას.