რატომ დიდდება თიმუსი
ფორმით იგი ორკაპა ჩანგალს წააგავს. ამჟამად თიმუსი იმუნური სისტემის მთავარ ორგანოდ არის მიჩნეული. ამ ჯირკვალში მწიფდება და დიფერენცირდება თ-ლიმფოციტები, რომლებიც ორგანიზმის იმუნურ სისტემას განაგებს და თავდაცვას უზრუნველყოფს. დადგენილია, რომ გადიდებული მკერდუკანა ჯირკვლის მქონე ბავშვები მიეკუთვნებიან იმუნოდეფიციტურ პირთა რიცხვს. რაც უფრო პატარაა ბავშვი, მით უფრო მეტი დატვირთვა აწევს მკერდუკანა ჯირკვალს. გაუკეთებენ თუ არა ახალშობილს BჩG-ს პირველ აცრას, თიმუსს საპასუხისმგებლო ამოცანა ეკისრება. ასეა ყოველი მომდევნო ვაქცინაციის, ინფექციისა თუ დიათეზის გამწვავების დროს.
თიმუსი მხოლოდ 12 წლისთვის წყვეტს ფუნქციობას, როდესაც ორგანიზმის თავდაცვითი ძალები ასე თუ ისე ჩამოყალიბებულია, მოწიფულ ასაკში კი იგი საერთოდ გაიწოვება და ცხიმოვან გადაგვარებას განიცდის, თუმცა მანამდე დიდი დროა და ბევრი საქმეც არის საკეთებელი. ზოგიერთ ბავშვს მკერდუკანა ჯირკვალი უდიდდება, რაც ალერგიული რეაქციებისა და ანთებითი პროცესებისადმი მიდრეკილებას მოწმობს. ასეთი ბავშვები ნორმაზე მეტს იწონიან, დაქვეითებული აქვთ კუნთების ტონუსი, ფერმიხდილები და შეშუპებულები ჩანან. პედიატრიაში ამ მდგომარეობას ლიმფურ-ჰიპერპლაზიურ დიათეზს უწოდებენ.
ასეთ ბავშვებს ჩვეულებრივი ფიზიკური და ფსიქიკური დატვირთვის ატანაც უჭირთ. აუცილებელია მათი დაცვა ინფექციებისგან, განსაკუთრებით - გრიპისა და სხვა მწვავე რესპირატორულ-ვირუსული ინფექციებისგან, რადგან მათ შესაძლოა ხორხის შეშუპება, ე.წ. ცრუ კრუპი გამოიწვიონ. ეს რომ არ მოხდეს, გაციების პირველივე ნიშანზე მიმართეთ ექიმს, რათა ბავშვს საპროფილაქტიკოდ რომელიმე ანტიალერგიული პრეპარატი დაენიშნოს. ხორხის შეშუპება უეცრად, მკვეთრად იწყება და სწრაფად პროგრესირებს. ეს, ჩვეულებრივ, საღამოს ან ღამით, უფრო ზუსტად, გამთენიისას ხდება. უჩვეულოდ უხეში, მყეფავი ხველა და ჩახლეჩილი ხმა გამოუცდელ მშობლებსაც კი მიახვედრებს, რომ რაღაც საგანგაშო ხდება.
ასეთ დროს დაუყოვნებლივ უნდა გამოიძახოთ სასწრაფო, მის მოსვლამდე კი სასურველია პატარა დატენიანებული ჰაერით ასუნთქოთ. თიმომეგალია ლიმფურ-ჰიპერპლაზიური დიათეზის ერთადერთი და პათოგნომური სიმპტომია, მაგრამ თიმუსი სხვა მიზეზითაც შეიძლება გადიდდეს, მაგალითად, ასეთი რეაგირება მოახდინოს ინფექციურ აგენტზე ან აცრაზე. თიმომეგალია ყოველთვის შერწყმულია ჰიპოთალამუსსა და თირკმელზედა ჯირკ¬ვალში მიმდინარე მორფოლოგიურ ცვლილებებთან.
შეიძლება თუ არა თიმუსის გადიდების დროს პორფილაქტიკური აცრების ჩატარება?
თუ ბავშვი კლინიკურად ჯანმრთელია, I და II ხარისხის თიმომეგალია აცრის უკუჩვენებას არ წარმოადგენს, თუმცა ასეთ ბავშვებს ვაქცინაცია უნდა ჩაუტარდეთ წინასწარი მომზადების - ჰიპოალერგიული დიეტისა და ვიტამინოთერაპიის ფონზე. I და II ხარისხის თიმომეგალიის დროს საჭიროების შემთხვევაში ტარდება ჰიპოსენსიბილიზაციაც (ანტიალერგიული თერაპია). III ხარისხის თიმომეგალიის დროს აცრა მხოლოდ პედიატრისა და ნევროპათოლოგის ერთობლივი კონსულტაციის შემდეგ შეიძლება.
როგორ მოვიქცეთ ავადმყოფობის დროს?
როგორც აღვნიშნეთ, თიმომეგალიის მქონე ბავშვებს დაქვეითებული აქვთ იმუნიტეტი და ხშირად ხდებიან ავად. სამკურნალოდ პრეპარატების შერჩევისას მხედველობიდან არ უნდა გამოგვრჩეს თირკმელზედა ჯირკვლის უკმარისობა. სტრესული სიტუაციისა და მძიმე დაავადებების დროს აუცილებელია მკურნალობაში გლუკოკორტიკოსტეროიდების ჩართვა მოკლე კურსით, არა უმეტეს 3-5 დღისა. ქირურგიული ჩარევისაგან 2-3 წლამდე თავის შეკავება აჯობებს. ექსტრემალური სიტუაციისა და გადაუდებელი თუ გეგმური საჭიროების შემთხვევაში ბავშვი წინასწარ უნდა მომზადდეს. 3-7 დღით ადრე ინიშნება გლუკოკორტიკოსტეროიდი (პრედნიზოლონი), ხოლო გაუტკივარებისთვის უპირატესობა ენიჭება ადგილობრივ ანესთეზიას.
ჩვეულებრივი (საშუალოდ და მსუბუქად მიმდინარე) დაავადებების დროს სამკურნალო ღონისძიებები მოიცავს დიეტურ კვებას, ნახშირწყლებით ღარიბ,C ვიტამინით მდიდარ ჰიპოალერგიულ დიეტას. სტეროიდული ჰორმონების სინთეზის გასაუმჯობესებლად C ვიტამინი ბავშვმა დამატებითაც უნდა მიიღოს - 250 გ დღეში 2-ჯერ 10 დღე. ასევე მიზანშეწონილია ადაპტოგენების, მაგალითად, ელეუთეროკოკის ნაყენის მიღება (იმდენი წვეთისა, რამდენი წლისაც არის ბავშვი, ჩვეულებრივ - 2 კვირის განმავლობაში). არ შეიძლება ასპირინი - მოსალოდნელია ასპირინული ასთმის განვითარება.
თიმომეგალიით დაავადებულ ბავშვებს პედიატრისა და იმუნოლოგის მეთვალყურეობა სჭირდებათ. სასურველია პერიოდულად გაასინჯოთ ფთიზიატრს, ენდოკრინოლოგს, ოტოლარინგოლოგს. საჭიროა სწორი კვება, გაკაჟება, სუფთა ჰაერზე დიდხანს სეირნობა, გამაჯანსაღებელი მასაჟები და ვარჯიშები. რესპირაციული დაავადებების პროფილაქტიკისთვის ტარდება პრევენციული თერაპია ოქსოლინის მალამოთი, ინტერფერონის წვეთებით.