თუ ბავშვს გზაში გული ერევა - როგორ მოვიქცეთ გამგზავრებამდე და მგზავრობისას
ეს არასასიამოვნო მოვლენა, სამედიცინო ენით ცნობილი როგორც კინეტოზი ან მოძრაობის ავადმყოფობა, შეიძლება ნებისმიერ ტრანსპორტში განვითარდეს – მანქანაში, ავტობუსში, გემზე, მატარებელში თუ თვითმფრინავში. საბედნიეროდ, არსებობს მრავალი ეფექტური მეთოდი, რომელიც დაგეხმარებათ შეამსუბუქოთ თქვენი პატარას მდგომარეობა და მგზავრობა უფრო სასიამოვნო გახადოთ.
რა იწვევს მოძრაობის ავადმყოფობას?
მოძრაობის ავადმყოფობა გამოწვეულია ტვინში გაგზავნილი წინააღმდეგობრივი სიგნალებით. ჩვენი ტვინი ინფორმაციას მოძრაობის შესახებ იღებს სამი ძირითადი წყაროდან: თვალებიდან, შიდა ყურის ვესტიბულური აპარატიდან (რომელიც წონასწორობაზეა პასუხისმგებელი) და კუნთებიდან/სახსრებიდან. როდესაც ეს სიგნალები ერთმანეთს არ ემთხვევა, ტვინი იბნევა და რეაქციად გულისრევა, თავბრუსხვევა, ღებინება და ზოგადი დისკომფორტი ვითარდება. მაგალითად, როდესაც ბავშვი მანქანაში ზის და კითხულობს, მისი თვალები სტატიკურ გამოსახულებას აღიქვამენ, მაშინ როცა ვესტიბულური აპარატი მოძრაობას გრძნობს. ეს შეუსაბამობა იწვევს დისკომფორტს.
ბავშვები, განსაკუთრებით 2-დან 12 წლამდე ასაკის, უფრო მიდრეკილნი არიან კინეტოზისკენ, რადგან მათი ვესტიბულური სისტემა ჯერ კიდევ ვითარდება.
როგორ მოვემზადოთ მგზავრობისთვის?
მგზავრობამდე დაგეგმვა გადამწყვეტია:
- მსუბუქი კვება: მგზავრობამდე 1-2 საათით ადრე მიეცით ბავშვს მსუბუქი, ადვილად მოსანელებელი საკვები. იდეალურია კრეკერი, ტოსტი, ბანანი, ვაშლის პიურე ან უშაქრო ბისკვიტი. მოერიდეთ ცხიმიან, ცხარე, მძიმე ან შაქრიან საკვებს, ასევე გაზიან სასმელებს. ცარიელი კუჭი ან ზედმეტად სავსე კუჭი ორივე შემთხვევაში შეიძლება გააუარესოს გულისრევა.
- საკმარისი სითხე: დარწმუნდით, რომ ბავშვი დალევს საკმარისი რაოდენობის წყალს. დეჰიდრატაციამ შეიძლება გააუარესოს სიმპტომები.
- დასვენება: მგზავრობის წინ ბავშვმა კარგად უნდა დაიძინოს. დაღლილობამ შეიძლება გაზარდოს მგრძნობელობა მოძრაობის მიმართ.
- მედიკამენტები: თუ თქვენს შვილს ხშირად აწუხებს მგზავრობის ავადმყოფობა, გაიარეთ კონსულტაცია პედიატრთან. ექიმმა შესაძლოა გირჩიოთ სპეციალური მედიკამენტები, რომლებიც ამცირებენ გულისრევას (მაგალითად, დიმენჰიდრინატი). ასეთი პრეპარატები, როგორც წესი, მიიღება მგზავრობამდე 30-60 წუთით ადრე, რათა მათ მოქმედება დაიწყონ. არსებობს როგორც რეცეპტური, ისე ურეცეპტო ვარიანტები, რომლებიც განკუთვნილია ბავშვებისთვის.
რა ვქნათ მგზავრობის დროს?
სწორი გარემო და სტრატეგიები მგზავრობისას:
- ფანჯარასთან ჯდომა: თუ შესაძლებელია, დასვით ბავშვი იმ ადგილას, სადაც მას შეუძლია ფანჯრიდან იყუროს და ჰორიზონტს დააკვირდეს. ეს ეხმარება ტვინს მოძრაობის უკეთ აღქმაში და ამცირებს დისორიენტაციას. მანქანაში უმჯობესია წინა სავარძელზე ჯდომა, თუმცა ბავშვთა უსაფრთხოების რეგულაციების გამო, ეს ყოველთვის არ არის შესაძლებელი.
- სუფთა ჰაერი: უზრუნველყავით სალონში სუფთა ჰაერის ცირკულაცია. გააღეთ ფანჯარა ცოტათი ან ჩართეთ კონდიციონერი. მოერიდეთ უსიამოვნო ან ძლიერ სუნს (მაგალითად, სიგარეტის კვამლი, ძლიერი სუნამო, გამონაბოლქვი), რამაც შეიძლება გააუარესოს გულისრევა.
- ყურადღების გადატანა: ეცადეთ, ბავშვის ყურადღება გადაიტანოთ. მოუყევით ისტორიები, იმღერეთ სიმღერები, ჩართეთ აუდიოწიგნები ან მუსიკა. მოერიდეთ აქტივობებს, რომლებიც თვალის დაძაბვას მოითხოვს, როგორიცაა კითხვა, ვიდეო თამაშები ან ხანგრძლივი ყურება ტელეფონის/პლანშეტის ეკრანზე. ეს აქტივობები კიდევ უფრო ამწვავებს ტვინში არსებულ კონფლიქტს მოძრაობის აღქმასთან დაკავშირებით.
- ხშირი გაჩერებები: ხანგრძლივი მგზავრობისას ხშირად გააჩერეთ მანქანა, რათა ბავშვმა სუფთა ჰაერი ჩაისუნთქოს, გაიაროს და ცოტა გაიჭიმოს. ხანმოკლე შესვენებებიც კი მნიშვნელოვნად ეხმარება.
- ჯანჯაფილი: ზოგიერთი კვლევა აჩვენებს, რომ ჯანჯაფილს შეუძლია შეამციროს გულისრევა. შეგიძლიათ სცადოთ ჯანჯაფილის კანფეტები ან ჯანჯაფილის ჩაი (დარწმუნდით, რომ ისინი შესაფერისია ბავშვის ასაკისთვის და დოზირებაზე გაიარეთ კონსულტაცია პედიატრთან).
- აკუპრესურული სამაჯურები: ზოგიერთი მშობელი წარმატებით იყენებს სპეციალურ აკუპრესურულ სამაჯურებს, რომლებიც ზეწოლას ახდენენ მაჯაზე არსებულ კონკრეტულ წერტილზე და ამცირებენ გულისრევის შეგრძნებას. მათი ეფექტურობა ინდივიდუალურია, მაგრამ ზიანის მომტანი არ არის.
- მოერიდეთ მოძრაობის მკვეთრ ცვლილებებს: შეეცადეთ მართოთ მშვიდად და თანაბრად. მოერიდეთ უეცარ დამუხრუჭებას, მკვეთრ მოსახვევებს და აჩქარებას, რამაც შეიძლება გააუარესოს ბავშვის მდგომარეობა.
რა ვქნათ, თუ გულისრევა უკვე დაეწყო?
სწრაფი რეაგირება სიმპტომების გამოვლენისას:
- გააჩერეთ მანქანა: თუ შესაძლებელია, გააჩერეთ მანქანა უსაფრთხო ადგილას და გამოიყვანეთ ბავშვი გარეთ. მიეცით საშუალება, რომ რამდენიმე წუთით დაისვენოს, დალიოს ცოტა წყალი და ჩაისუნთქოს სუფთა ჰაერი.
- ფოკუსირება ჰორიზონტზე: სთხოვეთ ბავშვს, კონცენტრირება მოახდინოს ჰორიზონტზე ან რაიმე სტატიკურ ობიექტზე შორს.
- ცივი კომპრესი: შუბლზე ან კისერზე ცივი, ნოტიო კომპრესის დადება ხშირად ამსუბუქებს მდგომარეობას.
- მზადყოფნა: ყოველთვის იქონიეთ თან სპეციალური პაკეტები ან ტომრები, სველი ხელსახოცები და სუფთა წყალი, თუ ბავშვს გული აერევა.
- დაამშვიდეთ ბავშვი: იყავით მშვიდი და თანამგრძნობი. ბავშვისთვის სტრესული და უსიამოვნოა გულისრევის შეგრძნება. თქვენი მხარდაჭერა და დახმარება გადამწყვეტია. დაარწმუნეთ, რომ ყველაფერი კარგად იქნება.
როდის მივმართოთ ექიმს?
უმეტეს შემთხვევაში, მოძრაობის ავადმყოფობა არ არის საგანგაშო. თუმცა, თუ თქვენი შვილი ხშირად განიცდის მძიმე სიმპტომებს, რომლებიც ხელს უშლის მის ნორმალურ ცხოვრებას ან იწვევს დეჰიდრატაციას, აუცილებლად მიმართეთ პედიატრს. ექიმმა შეიძლება გამორიცხოს სხვა მიზეზები და შემოგთავაზოთ მკურნალობის დამატებითი ვარიანტები.
მოძრაობის ავადმყოფობის სრულად თავიდან აცილება ყოველთვის შეუძლებელია, მაგრამ ზემოთ ჩამოთვლილი რჩევების დაცვით, თქვენ შეგიძლიათ მნიშვნელოვნად შეამციროთ მისი ინტენსივობა და თქვენი ოჯახის მგზავრობა უფრო სასიამოვნო გახადოთ. ცოტა დაგეგმვა და სწორი მიდგომა დაგეხმარებათ, თავიდან აიცილოთ სტრესი და ისიამოვნოთ ერთად გატარებული დროით.