მარიამ ფოლადაშვილი

ადამიანის ორგანიზმში D ვიტამინის (კალციფეროლი) ორი ფორმა არსებობს: D2 და D3. D2 საკვების მეშვეობით მიიღება, ხოლო D3 ორგანიზმში წარმოიქმნება მზის ულტრაიისფერი სხივების კანთან კონტაქტის დროს. D ვიტამინის ძირითად ფუნქციას ნაწლავებში კალციუმისა და ფოსფორის შეწოვის ხელშეწყობა, თირკმელებში ფოსფორის უკუშეწოვის გაძლიერება წარმოადგენს.

რაქიტის ყველაზე გავრცელებული ფორმა D ვიტამინდეფიციტური რაქიტია.

D-ვიტამინდეფიციტური რაქიტის ძირითადი მიზეზებია:

• არასწორი კვება - D ვიტამინით, კალციუმითა და ფოსფორით ღარიბი პროდუქტების მიღება;
• მზის ულტრაიისფერი სხივების არასაკმარისი ექსპოზიცია

D ვიტამინის მეორეული დეფიციტი კი შესაძლოა განპირობებული იყოს:

• კანის იმ დაავადებებით, რომლის დროს დაქვეითებულია ქოლეკალციფეროლის სინთეზი;
• შეწოვის პროცესის დარღვევით, რის გამოც ვერ ხერხდება საკვებით მიღებული D ვიტამინის ათვისება;
• D ვიტამინის მეტაბოლიზმის დარღვევით (ზოგიერთი სამკურნალო პრეპარატის მიღების ფონზე);
• ღვიძლისა და თირკმელების იმ დაავადებებით, რომელთა დროსაც ირღვევა D ვიტამინის აქტიური მეტაბოლიტების წარმოქმნა (მაგალითად,თირკმლის ქრონიკული უკმარისობა)

რაქიტის რისკფაქტორებია:

• დედის არაბალანსირებული, არაადეკვატური კვება ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში;
• დედის ასაკი (35 წელზე მეტი);
• ბავშვის დღენაკლულობა;
• ხელოვნური კვება;
• ხშირი რესპირაციული ინფექცია და დიარეა

რაქიტის პირველი ნიშნები პირველ-მეორე თვეს იჩენს თავს, თუმცა კლინიკური სურათის სრული გამოვლენა 4-დან 12 თვემდე ხდება.

რაქიტის სამკურნალოდ იყენებენ D ვიტამინის ორივე ფორმას D2-სა და D3-ს.

პრევენცია:

გამომდინარე იქიდან, რომ დედის რძეში D ვიტამინის შემცველობა მცირეა, ბუნებრივ კვებაზე მყოფ ჩვილებს არასაკმარისი ინსოლაციის პირობებში შესაძლოა D ვიტამინის დეფიციტი განუვითარდეთ და მისი დამატებითი მიღება დასჭირდებათ. 6 თვემდე რაქიტის პრევენციისთვის მიზანშეწონილია D ვიტამინის მედიკამენტური ფორმის პროფილაქტიკური დოზის გამოყენება.

D ვიტამინის პროფილაქტიკური დოზა რეკომენდებულია:

• ბუნებრივ კვებაზე მყოფი ყველა ჩვილისთვის არასაკმარისი ინსოლაციის პირობებში;
• ხელოვნურ კვებაზე მყოფ ჩვილებს(თუ ისინი იღებენ 500 მლ-ზე ნაკლებ D ვიტამინით გამდიდრებულ საკვებს).

D ვიტამინით რაქიტის პროფილაქტიკა რეკომენდებულია სიცოცხლის პირველი 2 წლის განმავლობაში, განაკუთრებით შემოდგომისა და ზამთრის თვეებში.

არსებობს მდგომარეობები, როდესაც D ვიტამინის ბავშვისთვის მიცემა არ შეიძლება, ამიტომ პროფილაქტიკის მიზნით D ვიტამინის მიცემამდე აუცილებელია პედიატრის კონუსლტაცია.

რაქიტის პროფილაქტიკა ასევე გულისხმობს ბალანსირებულ კვებას, დამატებითი კვების დროულ დაწყებას, ჰაერზე სეირნობას. საკვების შერჩევისას გასათვალისწინებელია, რომ ბურღულის უჯრედისის, ფიტინის მჟავის სიჭარბე ამცირებს კალციუმის ათვისებას, ფოსფატების შეწოვას კი ხელს უშლის საკვები დანამატის სახით რკინის მიწოდება.

გასათვალისწინებელია ისიც, რომ 6 თვემდე ასაკის ბავშვებისთვის მზის პირდაპირი სხივების მოხვედრა არ არის რეკომენდებული.

რაქიტი არ არის ფატალური დაავადება, დროული და სწორი მკურნალობის პირობებში სრულიად შესაძლებელია გამოჯანმრთელდება, თუმცა დაგვიანებული მკურნალობის პირობებში შესაძლოა ძვალსახსროვანი სისტემის დეფორმაციები დარჩეს.