ყაჩაღანები
ეს იმას ნიშნავს, რომ თუ ადამიანს მძიმე და პრობლემებით სავსე ცხოვრება ელის წინ, დაე, ბედნიერი ბავშვობა მაინც დარჩეს ტკბილ მოგონებად... და მაინც, რომელი გზა უნდა აირჩიონ მშობლებმა - გაანე-ბივრონ პატარა თუ მკაცრი ხელი აგრძნობინონ?
დაე, ყველაფერი მიიღოს!
შესაძლოა, ბევრმა გონიერმა მშობელმა არც კი დაიჯეროს, მაგრამ არსებობენ დედები და მამები, რომლე-ბიც სავსებით გააზრებულად ანებივრებენ შვილს. წესისამებრ, ეს ის ხალხია, ვისაც ბავშვობა არც ისე ტკბი-ლად აგონდება - მათ მეტისმეტად მკაცრად ზრდიდნენ ან მეტისმეტად ხელმოკლე მშობლები ჰყავდათ. ასეთი ადამიანები ჯერ კიდევ მოზარდობისას იღებენ ორ გადაწყვეტილებას: "ჩემს შვილს ყველაფრის უფ-ლებას მივცემ" და "ჩემს შვილს ყველაფერი ექნება".
ბავშვის ნებისმიერი ახირების დაკმაყოფილებას ცდილობენ ის მშობლებიც, ვისაც პირმშო ძალიან დიდი ხნის ლოდინის შემდეგ აჩუქა განგებამ, ვისი პატარაც სიკვდილს გადაურჩა ან მძიმე ავადმყოფობა გადაი-ტანა. ამდენი განცდა შეუმჩნევლად ბადებს განწყობას: "მას უარს არაფერზე ვეტყვი!" არიან მშობლებიც, რომლებიც წინასწარ არავითარ გადაწყვეტილებას არ იღებენ, მაგრამ შექმნილი ვითარება აიძულებთ, ბავშვის ნება-სურვილს დაემორჩილონ.
მაგალითად, ბავშვს ანებივრებს მშობელი, როდესაც მიაჩნია, რომ მეუღლე მეტისმეტად მკაცრია, მშობე-ლი, რომელსაც დანაშაულის განცდა აქვს იმის გამო, რომ მეუღლეს დასცილდა ან მშობელი, რომელიც მეუღლეს გაეყარა და ახლა ბავშვს საკუთარ უპირატესობას უმტკიცებს. თუმცა ისიც სათქმელია, რომ მრა-ვალ ჩვენგანს, თუმცაღა არც ერთ ამ კატეგორიას არ ეკუთვნის, იმდენად სიამოვნებს ბავშვისთვის სიხარუ-ლის მინიჭება, რომ ერთ მშვენიერ დღეს ფაქტის წინაშე დგება: პატარა დაინახავს თუ არა, თვითონვე სთ-ხოვს კანფეტებს, სათამაშოებს, გართობას და როცა ყველაფერს ერთდროულად ვერ იღებს, ჭირვეულობს.
მკაცრი, მაგრამ სამართლიანი
ამ ლოზუნგის მიმდევარი მშობლები განსხვავებულ პოზიციას იკავებენ: "არავითარ შემთხვევაში არ გავა-ნებივროთ!". მათი აზრით, თუ პატარა ბავშვობიდანვე მიეჩვევა სირთულეებს, მომავალში არავითარი და-ბრკოლების გადალახვა არ გაუჭირდება. ზოგი ასეთი მშობელი მიიჩნევს, რომ ყოველგვარ საჩუქარს დამ-სახურება სჭირდება, თუმცა ასეთ მიდგომას აქვს უარყოფითი მხარეც: არც ერთი გადაწყვეტილება არ არის სამუდამო და უცვლელი, ცხოვრებას მასში თავისი კორექტივები შეაქვს. ასე რომ არ იყოს, ბავშვი ძალიან ცივ, უემოციო პიროვნებად გაიზრდებოდა, რომელსაც არ ექნებოდა არც საკუთარი გრძნობების გამოხატვის და თანაგრძნობის უნარი. ის ყველაფერს ვაჭრული პრინციპით მიუდგებოდა, მაგალითად: "თუ დედას დავეხმარები, მულტფილმს მაყურებინებენ".
ბედნიერება - აქვე და ახლავე
ბავშვთან სწორი ურთიერთობის პრინციპი რომ გამოვიმუშაოთ, უნდა გავაცნობიეროთ, რომ მისთვის მინიჭებული სიამოვნებით ვერც საკუთარი ბავშვობის ნეგატიური განცდების კომპენსირებას მოვახდენთ და ვერც მას დავიცავთ მომავალი სირთულეებისაგან. აღზრდას სინამდვილეში სულ სხვა მიზანი აქვს:
1. საკუთარი ოჯახი, მათ შორის შვილიც, ახლავე უნდა გავხადოთ ბედნიერი.
2. ბავშვს უნდა ვასწავლოთ, თავი ბედნიერად იგრძნოს მომავალშიც, რისთვისაც აუცილებელია ადამიანებთან ურთიერთობისა და სირთულეების გადალახვის უნარი.
ბავშვი მხოლოდ იმ ოჯახში გრძნობს თავს მშვიდად და კომფორტულად, სადაც მხედველობაში მიიღება არა მარტო მისი, არამედ ყველა წევრის ინტერესები. თუ პატარას საკუთარი ინტერესების იგნორირების ხარჯზე ანებივრებთ, მას ორმაგი კომპლექსი ჩამოუყალიბდება - საკუთარი უნიკალურობისა და ახლობლე-ბისადმი დანაშაულისა.
ჭეშმარიტად განებივრებული ბავშვი, რომლის მოთხოვნასაც მშობლები მყისიერად ასრულებენ, თავს უბედურად მიიჩნევს იმის გამო, რომ მას სიამოვნების მხოლოდ ერთი სახეობა ასწავლეს - ის მომხმარე-ბელია. სინამდვილეში ბედნიერებას ადამიანს სხვაზე ზრუნვაც ანიჭებს, თანაც ყველაზე სასიამოვნო გართობაც კი ხშირი გამეორებისას ხიბლს კარგავს.
რა თქმა უნდა, ჩვენი სიტყვები იმას არ ნიშნავს, რომ ხშირი აკრძალვა და მკაცრი რეჟიმი ბედნიერების საწინდარია. ბავშვობაში მეტისმეტად დათრგუნულ პატარებს მომავალში არ შესწევთ უნარი, აღიქვან ბედნიერი წუთები, რომელთაც მათ ცხოვრება უძღვნის. მრავალი მათგანი ყალიბდება ძალზე შრომის-მოყვარე პიროვნებად, რომელსაც არ ძალუძს, უქმე დღე მაინც გაატაროს ლამაზად. ესე იგი, ჰარმონიულ განვითარებას ხელს უშლის არა მარტო განებივრება, არამედ სიმკაცრეც.
მშობლებს უჭირთ ოქროს შუალედის პოვნა. ისინი სხვადასხვანაირად აღიქვამენ ბავშვის განებივრებასა და შეზღუდვას. ერთნი თვლიან, რომ თუ დღეს პატარა გასართობ ცენტრში არ იყო, ის უბედურია, მეორენი სახლში ხმაურიან თამაშსაც კი განებივრებად მიიჩნევენ. შევეცდებით, ოქროს შუალედის პოვნაში დაგეხ-მაროთ.
თუ ყველაფერი ის, რის ნებასაც რთავთ პატარას, არ ვნებს მოზრდილთა ან უფროსი ბავშვების ინტერე-სებს, ოჯახი ცხოვრობს არა მარტო ბავშვის სიხარულით, არამედ ყველას აქვს საკუთარი და საერთო დღე-სასწაული, არ არსებობს საფრთხე, რომ პატარას ზედმეტად გაანებივრებთ. თუ ოჯახს საშუალოზე დიდი შემოსავალი აქვს და გეშინიათ, ეს უარყოფითად არ აისახოს ბავშვის საქციელზე, ასწავლეთ მას, მეგობრის არჩევისას არამც და არამც არ იხელმძღვანელოს მატერიალური პრინციპით. შეძლებისდაგვარად და ასაკის შესაფერისად გააგებინეთ პატარას, რომ ოჯახშიც არსებობს პრობლემები. საერთო საქმესა და პრობლემებ-ში მონაწილეობა მას განსაკუთრებულობის შეგრძნებას დაუკარგავს.
ბებიები და შვილიშვილები
მრავალი მშობელი წუწუნებს, რომ მათ პატარებს ბებია-ბაბუები ანებივრებენ, მათთან გატარებული დღე-ების შემდეგ ბავშვის ჩვეულ ჩარჩოებში მოქცევა შეუძლებელი ხდება. სინამდვილეში ეს თაობათა შორის კონფლიქტის პრობლემა უფროა, ვიდრე აღზრდისა. ბებია, უწინარეს ყოვლისა, იმისთვის არსებობს, რომ შვილიშვილი გაანებივროს. ნებისმიერ ბავშვს სჭირდება უპირობო სიყვარული, რომელსაც მას ბებია სჩუქნის. ბებიას ბავშვის აღზრდისას ნამდვილად არ ეკისრება ის პასუხისმგებლობა, რაც მშობლებს, ამიტომ მას აქვს უფლება, აშკარად გამოხატოს თავისი გრძნობები შვილიშვილის მიმართ, აღფრთოვანდეს მისით, მოეფეროს, შეაქოს.
მით უფრო, რომ მას საამისოდ გაცილებით მეტი დრო აქვს, ვიდრე დედ-მამას. გარდა ამისა, ბავშვმა კარ-გად იცის, რისი უფლება აქვს ბებიასთან და როგორ უნდა მოიქცეს მშობლების ოჯახში. თუ მშობლები განუხრელად ატარებენ აღზრდის საკუთარ ხაზს, ბავშვიც შინ დაბრუნებისას მალევე გარდაიქმნება. თუ ბებიის აღზრდის პრინციპები რადიკალურად უპირისპირდება მშობლების შეხედულებებს და ბავშვი ბებიასთან ვიზიტის შემდეგ ვეღარ ეგუება ჩვეულ რეჟიმს, სჯობს, ცოტა ხნით თავი ვარიდოთ პატარას ხანგრძლივ სტუმრობას ბებია-ბაბუასთან და მხოლოდ ერთობლივ ხანმოკლე ვიზიტებს დავჯერდეთ.