ნანა კალანდაძე

ნორმალურია ასეთი რამ?

წარუმატებლობის შემთხვევაში განცდა, წუხილი ბუნებრივია. ბავშვმა შეიძლება იწუწუნოს, იბუზღუნოს, იყვიროს, იტიროს, პროტესტი გამოხატოს; მთავარია, ემოციების გამოხატვის საშუალება მივცეთ. ცუდია, როცა ბავშვი დამარცხების შემდეგ დიდხანს გრძნობს თავს დათრგუნულად - ეს ხელს უშლის მის განვითარებას.

მთავარია მონაწილეობა

პატარა ბავშვისთვის მნიშვნელოვანია, მოიპოვოს სოციალური აღიარება. ბევრი ბავშვი მისდამი გარშემო მყოფთა დამოკიდებულებას თავის მიღწევებს უკავშირებს და ეს უფრო მეტად ჩვენი, მშობლების დამსახურებაა: ხშირად ჩვენ თვითონ შთავაგონებთ ბავშვს იმ აზრს, რომ დამარცხება ცუდია, რომ სხვამ არ უნდა აჯობოს, მაშინ როდესაც მარცხიც გაკვეთილია, შესაძლოა, გამარჯვებაზე უფრო ფასეულიც კი.

თუ ბავშვი პატარაა, მის მარცხზე ყურადღებას ნუ გაამახვილებთ, ნუ აფიქრებინებთ, რომ თუ დამარცხდა, ესე იგი სხვაზე უარესია. მიაწოდეთ ინფორმაცია ასე: ყველა, ვინც ბოლომდე იბრძოლა, თამაშის ბოლომდე მივიდა - გამარჯვებულია.

მოზრდილ ბავშვებთან საქმე უფრო რთულადაა: მათ უკვე ესმით, რა არის გამარჯვება და რა - დამარცხება. ნუ დააძალებთ ბავშვს თამაშის გაგრძელებას, თუ თავად არ სურს; ჯობს, უბრალოდ თვალი ადევნოს დანარჩენების თამაშს.

• რამდენიმე ხნის შემდეგ გაესაუბრეთ ბავშვს მომხდარის შესახებ, ერთად განიხილეთ, სად დაუშვა მან შეცდომა, რა არ გააკეთა სწორად, შეეცადეთ, ერთად შეიმუშაოთ ახალი სტრატეგია. და კიდევ ერთი: აუცილებლად აღნიშნეთ, რა გააკეთა პატარამ კარგად, სწორად.
• ნუ მისცემთ შენიშვნას ბავშვს იმის გამო, რომ დამარცხებამ გული დასწყვიტა. დროთა განმავლობაში პატარა მიხვდება, რომ დამარცხებაში საშიში არაფერია, თუმცა გულსატკენი ნამდვილად არის და აქ მას თქვენი თანადგომა სჭირდება, რომელიც აუცილებლად უნდა იგრძნოს მშობლებისგან.
• ნუ ეცდებით ბავშვის მეშვეობით საკუთარი სურვილების რეალიზებას. ის, რაც თქვენ წარუმატებლობად მიგაჩნიათ, პატარამ შესაძლოა სხვგვარად აღიქვას. მიეცით ბავშვს მოქმედების თავისუფლება.
• წინასწარ იფიქრდეთ მარცხის შედეგების შერბილების შესაძლო ვარიანტებზე.
• ეცადეთ, ბავშვი თანატოლების წრეში მოხვდეს. თუ თამაშში მასზე უფროსი ბავშვებიც მონაწილეობენ, მათი უპირატესობა აშკარა იქნება. უფროსებს დათმობას ნუ მოსთხოვთ - თამაში თანასწორობის პრინციპს უნდა ემყარებოდეს.

გუნდური სული

სასურველია, ბავშვი ისეთ თამაშებსა თუ შეჯიბრებებში მონაწილეობდეს, სადაც წაგებას გამარჯვება მოსდევს და პირიქით. გამარჯვების სიხარული წაგების შემდეგ დიდი სტიმულია ახალი მიღწევებისთვის. კარგი იქნება, თუ ბავშვი ხშირად მიიღებს მონაწილეობას კოლექტიურ თამაშებში - აქ წაგებისას მთელი გუნდი მარცხდება, მარცხის სხვებთან ერთად გადატანა კი გაცილებით ადვილია. მთავარია, გუნდი ერთსულოვანი იყოს, რათა ბავშვები ერთმანეთს კი არ აბრალებდნენ მარცხს, არამედ ამხნევებდნენ. ამ შემთხვევაში განცდაც ნაკლებია.

აუხსენით ბავშვს, რომ აუცილებელია გაჯიბრება, უწინარეს ყოვლისა, საკუთარ თავთან, და შედეგების ყოველ ჯერზე გაუმჯობესება. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ბავშვი გრძნობდეს პასუხისმგებლობას თავისი გამარჯვებისა თუ მარცხის გამო. წინააღმდეგ შემთხვევაში შეიძლება შეეჯახოთ ასეთ პრობლემას: ბავშვმა თავისი მარცხი დააბრალოს ყველასა და ყველაფერს, გარდა საკუთარი თავისა. საკუთარ მაგალითზე უჩვენეთ ბავშვს, როგორ უნდა მოიქცეს დამარცხების შემთხვევაში ადამიანი: "დღეს დავმარცხდი, ხვალ გამიმართლებს; გავითვალისწინებ ჩემს შეცდომებს, რათა მომავალში აღარ დავუშვა".

უამბეთ შვილს, რომ ბავშვობაში თქვენც წაგიგიათ, თქვენც დაგწყვეტიათ გული წარუმატებლობის გამო, მაგრამ ფარ-ხმალი არ დაგიყრიათ - თქვენ განაგრძობდით ბრძოლას და ბევრსაც მიაღწიეთ. ასეთი ისტორიები ბავშვს თავდაჯერებას შემატებს.

ცხოვრება სკოლაა. ადამიანს მარცხის ღირსეულად გადატანაც უნდა შეეძლოს. ასწავლეთ ეს თქვენს შვილს - მომავალში არაერთხელ გამოადგება.