რატომ ყვითლდება ახალშობილი

ამის კვალობაზე, სიყვითლის დადასტურება სირთულეს არ წარმოადგენს. გაცილებით ძნელია მისი მიზეზის დადგენა, რამდენადაც სიყვითლე მრავალ ინფექციურ და არაინფექციურ დაავადებას ახლავს თან. გვესაუბრება ბავშვთა ჰეპატოლოგი, ევროპის ჰეპატოლოგთა ასოციაციის წევრი, მედიცინის დოქტორი ბელა ელიაძე:
- სიყვითლე შეიძლება იყოს როგორც ჭეშმარიტი, ასევე ცრუ. ცრუ სიყვითლე არის კანის ყვითლად შეფერვა, რაც ხდება კაროტინის (A ვიტამინი) შემცველი ხილის ან ბოსტნეულის (სტაფილო, ციტრუსები) ჭარბი მიღების, ასევე - ზოგიერთი მედიკამენტის (აკრიქინი) ან ქიმიური ნივთიერების (პიკრინის მჟავა) მიღების შემდეგ. ამ დროს კანი მოყვითალო-ფორთოხლისფერი ხდება, განსაკუთრებით მკვეთრად იფერება ხელისგულები და ფეხისგულები, ნიკაპი, მსხვილი სახსრების მიდამოები. სამაგიეროდ, ფერს არ იცვლის ლორწოვანი გარსები. ცრუ სიყვითლის დროს სისხლში ბილირუბინის ოდენობა ნორმალურია, პაციენტს კლინიკური ჩივილები არ აქვს.
ჭეშმარიტი სიყვითლე დაავადების ადრეული და ზოგჯერ ერთადერთი ნიშანია. მისი ინტენსივობა ორგანოს ან ქსოვილის სისხლით მომარაგებაზეა დამოკიდებული. ნამდვილი სიყვითლე ვლინდება სისხლში ბილირუბინის დონის მატების - ჰიპერბილირუბინემიის დროს, როდესაც მისი მაჩვენებელი 2მგ% (34 მკმოლ/ლ)-ზე მეტია. 3მგ%-მდე ვითარდება სკლერების სიყვითლე, ხოლო 5მგ%-მდე - კანისა.
- როგორია საერთო ბილირუბინის ნორმა?
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
- საერთო ბილირუბინის ასაკობრივი ნორმები ასეთია:
- დღენაკლული ახალშობილი - 8-12მგ% (137-205მკმოლ/ლ);
- დროული ახალშობილი - 3,4-11,5მგ% (58-195მკმოლ/ლ);
- 60 წლამდე - 0,3-1,2 (5-12მკმოლ/ლ);
- 60-დან 90 წლამდე - 0,2-1,1,გ% (3-11მკმოლ/ლ).
- როგორ ზიანდება ღვიძლი სიყვითლის დროს?
- პათოლოგიური პროცესის მიხედვით გამოყოფენ ღვიძლზედა, ღვიძლშიდა და ღვიძლქვედა სიყვითლეებს.
ღვიძლზედა სიყვითლე ვითარდება ერითროციტების დაშლის (ჰემოლიზის) შედეგად, ამიტომ მას ჰემოლიზურს უწოდებენ. მას იწვევს თანადროული და შეძენილი ანემიები; ჰემოლიზით მიმდინარე პათოლოგიები - ინფექციები, დამწვრობა, ინტოქსიკაცია; პოსტტრანსფუზიული (სისხლისა და მისი შემცვლელების გადასხმის შემდგომი) გართულებები; სისხლჩაქცევები (ჰემატომები, ინფარქტი) და სხვა.
ღვიძლშიდა სიყვითლის მიზეზი შეიძლება იყოს როგორც ინფექციური, ასევე არაინფექციური დაავადება. ასეთი დაავადებების ჩამონათვალი საკმაოდ შთამბეჭდავია. არაინფექციურია ტოქსიკური ჰეპატიტები, მწვავე ალკოჰოლური, მედიკამენტური და სხვა ტოქსინებით გამოწვეული ჰეპატიტები. ინფექციურია: A, B, C, D, E, F ვირუსული ჰეპატიტები; ჰერპესული ჰეპატიტი; ციტომეგალოვირუსული ჰეპატიტი; ყვითელი ცხელება; ინფექციური მონონუკლეოზი; შებრუნებითი ტიფი; ნაწლავთა იერსინიოზი; ორნითოზი; ლეპტოსპიროზი; ფსევდოტუბერკულოზი; ლისტერიოზი; სეფსისი; ამებიაზი; სალმონელოზი; სიფილისი.
მინდა, ცალკე გამოვყო გახანგრძლივებული სიყვითლით მიმდინარე პიგმენტური ჰეპატოზები, მემკვიდრეობითი სინდრომები - ჟილბერისა, როტორისა, კრიგლერ-ნაიარისა, დაბინ-ჯონსონისა. ღვიძლქვედა სიყვითლეებს იწვევს ნაღველკენჭოვანი დაავადება, ჰელმინთოზები და სიმსივნეები (ყველაზე ხშირად - პანკრეასის თავის კიბო).
- როგორ უნდა გამოვავლინოთ სიყვითლე?
- სიყვითლის გამოსავლენად ბავშვი უნდა დავათვალიეროთ დღისით, მზის სინათლეზე, ანდა ამ ტიპის განათების პირობებში. უნდა გავითვალისწინოთ, რომ გამხდრებში სიყვითლე უფრო მკვეთრად არის გამოხატული, ვიდრე მსუქნებში, რადგან ცხიმი ბილირუბინის ნაწილს შთანთქავს. სიყვითლე ჰიპერბილირუბინემიიდან 2-3 დღის შემდეგ ჩნდება, ხოლო როცა სისხლში ბილირუბინის რაოდენობა ნორმას უბრუნდება, სიყვითლე კანსა და ლორწოვანზე კიდევ რამდენიმე დღე რჩება.
- რას გვეტყვით ახალშობილთა სიყვითლის შესახებ?
- სიყვითლე აღენიშნება დროულ ახალშობილთა 50%-ს და დღენაკლულთა 80%-ს. უმეტესად ეს ფიზიოლოგიური სიყვითლეა და მკურნალობას არ საჭიროებს. თუმცა ახალშობილთა სიყვითლე, მიუხედავად იმისა, რომ ის შეიძლება ფიზიოლოგიური იყოს, ყოველთვის მოითხოვს ნეონატოლოგის ყურადღებას.
ბილირუბინის მომატებული კონცენტრაცია და ნაღვლის წვენით მისი არასაკმარისი გარდაქმნა შემდგომ შესაძლოა ახალშობილის ორგანიზმში მკვეთრი პათოლოგიური ძვრების მიზეზად იქცეს, ზოგჯერ კრიტიკული მდგომარეობაც კი გამოიწვიოს. კლინიკურად სიყვითლე ვლინდება ბილირუბინის მომატებით 68-120მკმოლ/ლ-მდე.
ჰიპერბილირუბინემიამ შეიძლება გამოიწვიოს ბირთვული სიყვითლე და ცენტრალური ნერვული სისტემის მძიმე დაზიანება, როცა მისი კონცენტრაცია სისხლში მიაღწევს 306-340მკმ/ლ-ს, თუ ბავშვი დროულია და 170-240მკმოლ/ლ-ს, თუ იგი დღენაკლულია. ამ პათოლოგიას ბილირუბინული ენცეფალოპათია ეწოდება.
ბილირუბინემია კონცენტრაციით 86მკმოლ/ლ-ზე სიცოცხლის I დღეს; 171მკმოლ/ლ სიცოცხლის II დღეს და 200-240მკმოლ/ლ სიცოცხლის შემდგომ დღეებში ფიზიოლოგიურად არ მიიჩნევა.
- რა ძვრები ხდება ამ დროს ახალშობილის ორგანიზმში?
- ახალშობილს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტი ნაწლავური ბაქტერიებით ჯერ არ არის სრულყოფილად დასახლებული და ბაქტერიული ფერმენტები ბილირუბინზე არ მოქმედებს. ბილირუბინის დაშლა ნაწლავში ხდება სპეციფიკური ფერმენტის - ბეტა-გლუკურონიდაზის - საშუალებით, რის შემდეგაც გამოთავისუფლებული პიგმენტი შეიწოვება სისხლში და უფრო მეტად ზრდის თავისუფალი (შეუკავშირებელი) ბილირუბინის რაოდენობას.