ნეფროსკლეროზი

ნეფროსკლეროზის გამოხატული კლინიკური სურათის დროს არტერიული წნევა სტაბილურად არის მომატებული, აღწევს მაღალ ციფრებს (250/130-300/140 მმ ვწყ. სვ.) და არ ემორჩილება წნევის დამწევ საშუალებებს. განსაკუთრებით არის მომატებული დიასტოლური (ქვედა) წნევა, ჩვეულებრივ - 120 მმ ვწყ. სვ-ზე მეტად, რაც იწვევს მიოკარდიუმის მარცხენა პარკუჭის გადატვირთვას და სტენოკარდიისა და გულის ასთმის შეტევებს. ხშირია თავის ტვინში სისხლჩაქცევები (ჰემორაგიები), თვალის ფსკერზე შეინიშნება ტიპური ცვლილებები: სისხლძარღვების სპაზმი (ანგიოსპაზმი), სისხლჩაქცევები, ბადურას დეგენერაციულ-ინფილტრაციული ცვლილებები, მხედველობის ნერვის დვრილის შეშუპება - ანგიოსპაზმური ნეირორეტინიტი, ბადურას აცლა. ზოგიერთი დაავადების, განსაკუთრებით - შაქრიანი დიაბეტის თანხლებისას თირკმლის არტერიების მასტენოზებელი ათეროსკლეროზის ფონზე თირკმლის უკმარისობა სწრაფად პროგრესირებს. ასეთ დროს პროგნოზი მძიმეა, ვინაიდან თირკმელების, გულის, ტვინის მძიმე დაზიანების გამო ავადმყოფის სიცოცხლის ხანგრძლივობა იშვიათად აღემატება 1-2 წელს. სხივური ნეფროსკლეროზის მსუბუქი ფორმის დროს შარდში ჩნდება ცილა, უმნიშვნელოდ იმატებს არტერიული წნევა. თირკმლის ფუნქცია არ ირღვევა. მძიმე შემთხვევებში ვითარდება ჰიპერტენზია, რომელიც არ ექვემდებარება მედიკამენტურ მკურნალობას და თირკმლის უკმარისობა.

დიაგნოსტიკა
ნეფროსკლეროზის დიაგნოზი ეფუძნება ანამნეზს და ობიექტურ მონაცემებს: მაღალ არტერიულ წნევას, მარცხენა პარკუჭის ჰიპერტროფიას, ცვლილებებს შარდში და თვალის ფსკერზე. დიდი მნიშველობა ენიჭება თირკმელების ფუნქციური უნარის გამოკვლევას, ნარჩენი აზოტის განსაზღვრას სისხლში და სხვა. დიაგნოზის დასამოწმებლად ტარდება ულტრაბგერითი, რენტგენოლოგიური და რადიონუკლიდურ კვლევები. ულტრაბგერითი გამოკვლევისას განსაზღვრავენ თირკმელების ზომის ცვლილებებს, პარენქიმის სისქეს, ყურადღებას აქცევენ ქერქოვანი შრის ატროფიას და მის არამკვეთრ დიფერენცირებას. არცთუ იშვიათად ჩანს კალციფიკატებიც. ანგიოგრამაზე შეინიშნება თირკმლის არტერიების დეფორმაცია და შევიწროება, დაზიანებული თირკმლის ქერქოვანი შრის შემცირება და უსწორმასწორო კონტურები. რადიონუკლიდური რენოგრაფია ავლენს თირკმელების მიერ რადიოფარმაცევტული პრეპარატის შენელებულ დაგროვებას და შენელებულ გამოყოფას. სცინტიგრაფიისას ამჩნევენ რადიონუკლიდის არათანაბარ გადანაწილებას დაზიანებულ თირკმელში. მისი პარენქიმა ზოგჯერ არ ჩანს, ზოგჯერ კი ჩანს მხოლოდ ნაწილობრივ. მეორეული ნეფროსკლეროზი შეიძლება გამოიხატოს როგორც თირკმლის ფუნქციის უმნიშვნელო დარღვევით (რომელიც კლინიკურად არ ვლინდება), ასევე მძიმე არტერიული ჰიპერტენზიით, შეშუპებით, ნეფროზული სინდრომით, თირკმელების ფუნქციის მნიშვნელოვანი დაქვეითებით, თირკმლის მძიმე უკმარისობით.

პროგნოზი
კეთილთვისებიანი ნეფროსკლეროზის დროს პროგნოზი მნიშვნელოვანწილად არის დამოკიდებული გულის მდგომარეობაზე; ავთვისებიანი მიმდინარეობის დროს იგი, წესისამებრ, მძიმეა. და მაინც, თუ პაციენტი მოწესრიგებულია, იცავს დიეტას, მკურნალობს ადეკვატურად, შედეგიც სათანადოა: შესაძლებელია ხანგრძლივი, მრავალწლიანი რემისიის მიღწევა. თუ მაინც განვითარდა თირკმლის ქრონიკული უკმარისობის მძიმე ფორმა, სამკურნალო საშუალებათა არსენალში რჩება ჰემოდიალიზი და თირკმლის გადანერგვა, რაც სიცოცხლეს უხანგრძლივებს ავადმყოფს და ორგანიზმს რეაბილიტაციის საშუალებას აძლევს.

მკურნალობა
როდესაც თირკმლის უკმარისობის ნიშნები კლინიკურად არ არის გამოხატული და არტერიული წნევის მატება არამყარია,  უმეტესად საკმარისად მიიჩნევენ სუფრის მარილის შეზღუდვას და ჰიპოტენზიურ მკურნალობას, გამოხატული თირკმლის უკმარისობისას კი ჰიპოტენზიური პრეპარატების მიღებისას სიფრთხილეა საჭირო, რადგან ინტენსიურმა ჰიპოტენზიურმა თერაპიამ შესაძლოა თირკმლის სისხლის მიმოქცევის დაქვეითება და სისხლში ნარჩენი აზოტის მატება გამოიწვიოს. აზოტემიის პერიოდში უნიშნავენ დიეტას ცილის შეზღუდვით, ანაბოლურ საშუალებებს (რეტაბოლილი, ნერაბოლი, ლესპენეფრილი). არტერიული წნევის ავთვისებიანი მიმდინარეობის ფონზე ნეფროსკლეროზის სწრაფი განვითარებისა და თირკმლის უკმარისობის პროგრესირების შემთხვევაში რენინ-ანგიოტენზინური მექანიზმის გათიშვის მიზნით მიმართავენ თირკმლის არტერიის ემბოლიზაციას ან ნეფრექტომიას (თირკმლის ამოკვეთა). ამის შემდეგ ავადმყოფი გადაჰყავთ ჰემოდიალიზზე ან უნერგავენ დონორის თირკმელს. თირკმელების ქრონიკული უკმარისობის კონსერვატიული მკურნალობა მიზნად ისახავს დაავადების სიმძიმის შემცირებას. ინიშნება შრომისა და დასვენების საგანგებო რეჟიმი, დიეტა, მედიკამენტური მკურნალობა. ავადმყოფი უნდა ერიდოს გადაჭარბებულ ფიზიკურ დატვირთვას. თირკმლის ქრონიკული უკმარისობის მძიმე და ტერმინალურ სტადიაში კონსერვატიული მკურნალობა უშედეგოა, ამიტომ ცვლის პროდუქტებისგან სისხლის გასაწმენდად მიმართავენ ჰემოდიალიზს: ზედა ან ქვედა კიდურის ზედაპირული სისხლძარღვიდან აღებულ სისხლს ატარებენ სპეციალურ სისტემაში, სადაც ის ხელოვნური მემბრანის გავლით კონტაქტში შედის მადიალიზებელ სითხესთან. ამ ხსნარსა და სისხლს შორის არსებული კონცენტრაციული განსხვავების წყალობით დაავადებულის სისხლიდან ცვლის პროდუქტები მადიალიზებელ სითხეში გადადის, გაწმენდილი სისხლი კი ავადმყოფს უკანვე უბრუნდება. კვირაში ტარდება დიალიზის 3 სეანსი. ერთი სეანსი 4-5 საათს გრძელდება. დიალიზი საშუალებას იძლევა, თირკმელების ქრონიკული უკმარისობით დაავადებულს სიცოცხლე 20-25 წლამდე გაუხანგრძლივდეს. თირკმლის გადანერგვა თირკმლის ქრონიკული უკმარისობის მკურნალობის რადიკალური მეთოდია. ნეფროსკლეროზის პროფილაქტიკა გულისხმობს იმ დაავადებათა დროულ მკურნალობას, რომლებსაც ამ მდგომარეობამდე მივყავართ.

12

შემდეგი >