მეცნიერები ცხიმიანი საკვების მოულოდნელ საფრთხეებზე გვაფრთხილებენ
ცხიმიანი საკვების ქრონიკული მოხმარება იწვევს ქიმიურ დისბალანსს, რომელიც ნაწლავებსა და ტვინს შორის კავშირს არღვევს. მეცნიერთა საერთაშორისო ჯგუფის მონაცემებით, ჭარბი ნაჯერი ცხიმი მკვეთრად ზრდის სეროტონინის დონეს ნაწლავებში, მაგრამ ამავდროულად ამცირებს მის მარაგს ტვინში - იმ ადგილებში, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან განწყობაზე, მეხსიერებასა და მადის კონტროლზე. კვლევა გამოქვეყნდა ჟურნალ „Nutritional Neuroscience“-ში (NN).
სეროტონინის დაახლოებით 95% სინთეზირდება ნაწლავებში, სადაც ის არეგულირებს საკვების მოძრაობას და სისხლის მიმოქცევას. დარჩენილი, კრიტიკულად მცირე რაოდენობა, ხელს უწყობს ტვინის ფუნქციონირებას, გავლენას ახდენს ემოციებზე, სწავლასა და დანაყრების გრძნობაზე. ეს ორი სისტემა მუდმივ დიალოგს ინარჩუნებს ნაწლავ-ტვინის ღერძის მეშვეობით. მიმოხილვის ავტორები ცდილობდნენ გაეგოთ, თუ როგორ არღვევს ცხიმიანი დიეტა ამ დიალოგს.
ნაწლავებში მდებარე ენტეროქრომაფინის უჯრედები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ. ცხიმიანი საკვების ზემოქმედებისას ისინი იწყებენ ჭარბი სეროტონინის სინთეზს, რადგან ფერმენტები, რომლებიც ამ პროცესს იწვევენ, ჩვეულებრივზე მეტად აქტიურდებიან. ამავდროულად, ირღვევა სატრანსპორტო ცილების მუშაობა, რომლებიც ჭარბი სეროტონინის „გაწმენდას“ გულისხმობს. შედეგად, ნაწლავები გადატვირთულია ამ მოლეკულით და მისი სიჭარბე იწვევს ანთებას და ლორწოვანი გარსის დაზიანებას. ნაწლავის კედელი უფრო გამტარი ხდება, რაც ნაერთებს, რომლებმაც ჩვეულებრივ არ უნდა დატოვონ საჭმლის მომნელებელი ტრაქტი, სისხლში მოხვედრის საშუალებას აძლევს.
ამასობაში, ტვინში საპირისპირო სიტუაცია ვითარდება. ჰიპოკამპში - მეხსიერებისა და ემოციური სტაბილურობის რეგიონში - სეროტონინი სწრაფად ნადგურდება.
მიზეზი არის ფერმენტ მონოამინოქსიდაზა A-ს აქტივობის მომატება, რომელიც ნეიროტრანსმიტერებს უფრო სწრაფად „ამუშავებს“, ვიდრე ტვინს შეუძლია მათი გამოყენება. შედეგად, ტვინი ნაკლებად ახერხებს დანაყრების ამოცნობას, რაც იწვევს ჭარბ კვებას და მეტაბოლურ დისბალანსს.
ავტორების აზრით, ნაწლავის მიკრობიოტა შეიძლება იყოს ამ დარღვევების ჯაჭვის მთავარი მედიატორი. ჯანსაღი ბაქტერიები წარმოქმნიან მოკლეჯაჭვიან ცხიმოვან მჟავებს, რომლებიც იცავს ტვინს და არეგულირებს სეროტონინის მეტაბოლიზმის ფერმენტებს. ცხიმიანი საკვები ღარიბია ბოჭკოვანით, რაც სასარგებლო ბაქტერიებს საკვებ ნივთიერებებს ართმევს. დამცავი მჟავების - კერძოდ, აცეტატის და ბუტირატის - დონე მცირდება. შედეგად, სეროტონინის რეცეპტორების მგრძნობელობა ქვეითდება და ანთება იზრდება.
მადის ჰორმონები - ლეპტინი და გრელინი - დამატებით როლს ასრულებენ. ცხიმიანი დიეტა ცვლის მათ კონცენტრაციას და არღვევს სეროტონინთან ურთიერთქმედებას. კორტიზოლის მომატებული დონე, რაც ტიპიურია ცხიმიანი საკვების რეგულარულად მომხმარებელ ადამიანებში, ასევე ზრდის სეროტონინის დაშლას, რადგან ეს ჰორმონი ააქტიურებს სეროტონინის დამშლელ ფერმენტებს.
მკვლევრებმა ხაზი გაუსვეს, რომ შედეგად, სხეული ორმაგ დარტყმას განიცდის: ნაწლავები ანთებითია და გადატვირთულია სეროტონინით, ხოლო ტვინი განიცდის სეროტონინის ქრონიკულ დეფიციტს. ეს იწვევს ობსესიურ შიმშილს, წონაში მატებას, სტრესისადმი ტოლერანტობის დაქვეითებას და ემოციურ დარღვევებს, რაც თავის მხრივ იწვევს შემდგომ ჭარბ კვებას.