მეცნიერებმა სისხლში დაბერების ახალი ბიოქიმიური ნიშნები აღმოაჩინეს
აშშ-ის სოფლის მეურნეობის დეპარტამენტის ჟან მაიერის სახელობის ადამიანის კვების კვლევითი ცენტრის (HNRCA) მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ძაღლებში სისხლში ცირკულირებადი მცირე მოლეკულების დაახლოებით 40% ასაკთან ერთად იცვლება. ამ მოლეკულების უმეტესობა ადამიანებშიც გვხვდება. შედეგები გამოქვეყნდა ჟურნალში Aging Cell.
კვლევა ეფუძნება თითქმის 800 ძაღლის სისხლის ნიმუშების ანალიზს. მეცნიერებმა ყურადღება გაამახვილეს ე.წ. მეტაბოლიტებზე - მცირე მოლეკულებზე, რომლებიც ცილების, დნმ-ის და სხვა უჯრედული სტრუქტურების საშენ მასალას წარმოადგენენ და მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ უჯრედულ ფუნქციონირებაში.
კვლევის ავტორებმა აღმოაჩინეს, რომ იშვიათად შესწავლილი მეტაბოლიტების სპეციალური ჯგუფი - პოსტ-ტრანსლაციურად მოდიფიცირებული ამინომჟავები (PTMA) - მჭიდრო კავშირშია სხვადასხვა ჯიშის, სქესისა და ზომის ძაღლების დაბერებასთან. ეს ნაერთები ორგანიზმში შეიძლება ორი გზით წარმოიქმნას: ისინი წარმოიქმნება ნაწლავის ბაქტერიების მიერ საკვების მონელების დროს, ან ცილების დაშლის დროს. ანალიზმა აჩვენა, რომ თირკმლის ფუნქცია გადამწყვეტ როლს ასრულებს PTMA-ს დაგროვებაში. თირკმელები, როგორც წესი, ფილტრავენ სისხლს, აშორებენ ცილის დაშლის პროდუქტებს, მაგრამ როდესაც თირკმლის ფუნქცია უარესდება, ამინომჟავების პოსტტრანსლაციური მოდიფიკაციები გროვდება. ეს შეიძლება ხსნიდეს, თუ რატომ ბერდება ზოგიერთი ძაღლი სხვებზე ჯანმრთელად.
მეცნიერებმა აღნიშნეს, რომ PTMA ასევე წარმოიქმნება ადამიანის ორგანიზმში, მაგალითად, ინსულინის, ზოგიერთი სხვა ჰორმონის და ცილის მომწიფების დროს. ცილის მოდიფიკაციაში მონაწილე გენებში მუტაციები იწვევს სხვადასხვა დარღვევებს.
მკვლევარები ახლა გეგმავენ იმავე ძაღლებში რამდენიმე წლის განმავლობაში მეტაბოლიტების ცვლილებების მონიტორინგს. ისინი აპირებენ გამოყონ ნაწლავის მიკრობები, რომელთა რაოდენობაც იცვლება ასაკთან ერთად და ასევე შეამოწმონ, ასოცირდება თუ არა PTMA კუნთოვანი მასის ცვლილებებთან.
მომავალში გუნდს სურს გაიგოს, შეუძლია თუ არა ამ ბიომარკერებს ასახოს დაბერების ტემპი და იწინასწარმეტყველოს ჯანმრთელობის მდგომარეობა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა, ასევე შეადარონ მიღებული მონაცემები ადამიანებში მსგავს პროცესებს.
მეცნიერებმა დაადგინეს ასაკი, როდესაც იწყება ბიოლოგიური დაბერება
გერმანელმა მკვლევარებმა აღმოაჩინეს, რომ ბიოლოგიური დაბერება იწყება სქესობრივი მომწიფებისთანავე.
ჟურნალ „Aging-US“-ში გამოქვეყნებულ კვლევაში მკვლევარებმა გააანალიზეს 280 ადამიანის სისხლის ნიმუში დაბადებიდან 18 წლამდე და შეისწავლეს რიბოსომული დნმ-ის (rDNA) აქტივობა. ბავშვებსა და მოზარდებში აქტიური rDNA ასლების რაოდენობა სტაბილური დარჩა ან გაიზარდა კიდეც, რაც მიუთითებს უჯრედული „ახალგაზრდობის“ შენარჩუნებაზე.
სქესობრივი მომწიფების შემდეგ სიტუაცია მნიშვნელოვნად იცვლება: მეთილირების დონე იზრდება, ხოლო აქტიური rDNA ასლების რაოდენობა მცირდება, რაც იწვევს დაბერების მოლეკულურ პროცესებს. მეცნიერები აღნიშნავენ, რომ დაბერება არ არის თანდათანობითი პროცესი, არამედ მექანიზმი, რომელიც აქტიურდება მას შემდეგ, რაც სხეული რეპროდუქციულ სიმწიფეს აღწევს.