დასახელდა სიბრმავის აშკარა მიზეზი
ფილტვის ფიბროზმა, სისხლში ჟანგბადის დონის სისტემური შემცირების გამო, შეიძლება გამოიწვიოს მხედველობის დაქვეითება. ამის შესახებ Daily Mail-ს ოფთალმოლოგმა სტივენ ჰანანმა (გლაზგოს კალედონიის უნივერსიტეტი) განუცხადა.
ექსპერტმა განმარტა, რომ ფილტვის ფიბროზი არის პათოლოგიური პროცესი, რომლის დროსაც ფილტვის ნორმალური, ფუნქციური ქსოვილი იცვლება შემაერთებელი ქსოვილით. ნაწიბუროვანი ქსოვილის წარმოქმნა შეიძლება გამოწვეული იყოს პნევმონიით, ბრონქიტით, ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადებით, ტუბერკულოზით, დაბინძურებული ჰაერის ინჰალაციით, აუტოიმუნური დაავადებებით და მძიმე კორონავირუსული ინფექციით.
„როდესაც ფილტვის ქსოვილი დაზიანებულია, სუნთქვა რთულდება და სისხლში შემავალი ჟანგბადის რაოდენობა მცირდება. ჟანგბადის ასეთი შიმშილი იწვევს არა მხოლოდ ქოშინს, ხველას, დაღლილობას და სისუსტეს, არამედ აზიანებს თვალის ჯანმრთელობას“, - განმარტა დოქტორმა ჰანანმა.
ექიმის თქმით, ჟანგბადის სატურაციის სისტემური შემცირება არღვევს ბადურასა და მხედველობის ნერვის ფუნქციონირებას, რამაც დროთა განმავლობაში შეიძლება გამოიწვიოს მხედველობის დაქვეითება.
„ფილტვის ფიბროზით გამოწვეული მხედველობის ცვლილებები შეიძლება მერყეობდეს მხედველობის დაბინდვიდან მძიმე შემთხვევებში ბადურას დაზიანებამდე. ორგანიზმში ჟანგბადის ნაკლებობამ ასევე შეიძლება გამოიწვიოს თვალშიდა სისხლძარღვების ხილული ცვლილებები: ისინი შეიძლება უფრო შესამჩნევი და მუქი გახდეს“, - განაცხა ოფთალმოლოგმა.
ექიმმა დასძინა, რომ ფილტვის ფიბროზის კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობამ შეიძლება გაზარდოს კატარაქტის განვითარების რისკი. კატარაქტა ეს არის ოფთალმოლოგიური დაავადება, რომლის დროსაც თვალის ბროლი ბუნდოვანი ხდება.
- „ფილტვის ფიბროზით დაავადებულ ადამიანებს რეგულარულად სჭირდებათ ოფთალმოლოგის გამოკვლევა. ჟანგბადის დონის მონიტორინგი, წყლის ბალანსის შენარჩუნება და მშრალი თვალის სიმპტომების აღმოფხვრა დამატენიანებელი წვეთებით ასევე შეიძლება დაეხმაროს მხედველობის შენარჩუნებას“, - დაასკვნა ექსპერტმა.
მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ახალი უჯრედები, რომლებიც შეიძლება დაეხმაროს სიბრმავის მკურნალობაში
ტრანსპლანტაციებმა წარმატებით დაიცვა თაგვების მხედველობა. მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ადამიანის ბადურაში ღეროვანი უჯრედების დიდი ხნის ნანატრი პოპულაცია, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას სიბრმავის წამყვანი მიზეზის სამკურნალოდ. მათ თაგვებში წარმატებით გადანერგეს ლაბორატორიაში გამოზრდილი მსგავსი უჯრედები.
ბადურაზე ხვდება სინათლის სხივი, რომელიც გარდაიქმნება სიგნალებად. ამ უკანასკნელს ტვინი ინტერპრეტირებს იმის დასადგენად, თუ რას ვხედავთ. ბადურას მდგომარეობის გაუარესება მსოფლიოში სიბრმავის წამყვანი მიზეზია. ის შეიძლება გამოწვეული იყოს მრავალი ფაქტორით, მათ შორის ასაკით, დიაბეტით და ფიზიკური დაზიანებით, ხოლო დეგენერაციამ შეიძლება გამოიწვიოს თვალის ისეთი გავრცელებული დაავადებები, როგორიცაა მაკულური დეგენერაცია და პიგმენტური რეტინიტი.
პოტენციური გამოსავალია დაზიანებული უჯრედების ღეროვანი უჯრედებით ჩანაცვლება, რომლებსაც შესაბამის პირობებში შეუძლიათ ორგანიზმში ნებისმიერი ტიპის უჯრედად გარდაქმნა. თუმცა, აქამდე მეცნიერებს არ შეეძლოთ შესაფერისი ღეროვანი უჯრედების პოვნა.
ახალ კვლევაში, გუნდმა ლაბორატორიაში გააანალიზა უჯრედების აქტივობა ნაყოფის ბადურის ნიმუშებში. მკვლევარებმა აღმოაჩინეს ბადურის ღეროვანი უჯრედების ორი ტიპი პერსპექტიული რეგენერაციული თვისებებით: ადამიანის ბადურის ნერვული ღეროვანი უჯრედები (hNRSCs) და ბადურის პიგმენტური ეპითელიუმის (RPE) ღეროვანი უჯრედები.
მკვლევარებმა აღმოაჩინეს, რომ ორივე ტიპის უჯრედს, რომელიც ბადურის გარეთა კიდეზე მდებარეობს, შეუძლია თვითკლონირება. თუმცა, გარკვეულ პირობებში მხოლოდ hNRSCs-ს შეუძლია ბადურის სხვა ტიპის უჯრედებად გარდაქმნა.
ცალკე ექსპერიმენტში, მკვლევარებმა ადამიანის ბადურის მინიატურული რეპლიკები გაზარდეს პეტრის ჭურჭელში. ეს 3-D ქსოვილის მოდელები, რომლებიც ცნობილია როგორც ორგანოიდები, უკეთ ამსგავსებენ ადამიანის ორგანოების უნიკალურ მახასიათებლებს. ამ ორგანოიდებში არსებული უჯრედების ანალიზმა აჩვენა, რომ ისინი შეიცავდნენ ღეროვან უჯრედებს, რომლებიც ნაყოფის ქსოვილის ნიმუშებში ნაპოვნი ღეროვანი უჯრედების მსგავსია.
პიგმენტური რეტინიტის მსგავსი დაავადების მქონე თაგვების ბადურაში გადანერგვისას, ორგანოიდებიდან მიღებული ღეროვანი უჯრედები განვითარდა ბადურას სინათლის სიგნალების აღმოსაჩენად და დასამუშავებლად საჭირო უჯრედებად. ბადურას ამ ახალმა უჯრედებმა საბოლოოდ გააუმჯობესეს თაგვების მხედველობა იმ მღრღნელებთან შედარებით, რომლებმაც უჯრედები არ მიიღეს. ეს ეფექტი შენარჩუნდა მთელი ექსპერიმენტის განმავლობაში, 24 კვირამდე.
გუნდმა კვლევა გამოაქვეყნა ჟურნალ „Science Translational Medicine“-ში. ეს წინასწარი შედეგები მიუთითებს, რომ hNRSC-ების გამოყენება შესაძლებელია ადამიანებში ბადურას დაავადებების ახალი მკურნალობის შესამუშავებლად. თუმცა, ამ უჯრედების პოტენციალის დასადასტურებლად ადამიანებში მხედველობის აღდგენისთვის დამატებითი კვლევები იქნება საჭირო.
ადრე, კალიფორნიის უნივერსიტეტის (ირვინი) მკვლევარებმა აჩვენეს, თუ როგორ იწვევს განმეორებითი სტრესი ცვლილებებს ბადურაში. რეგულარული სტრესული გამოცდილება იწვევს მხედველობის სიმახვილის შემცირებას, მხედველობის ნერვის ატროფიას და გლაუკომის განვითარებას.