ქრონიკული დაღლილობის მკურნალობის ახალი მეთოდის ძიებაში
ახალმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინდრომი იმუნური სისტემის ფუნქციის დარღვევაზეა დაფუძნებული, რაც ორგანიზმის დაცვას დაავადების წყაროდ აქცევს.
კოლუმბიის უნივერსიტეტის მეილმენის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სკოლის მეცნიერებმა აჩვენეს, რომ ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი (CFS) დაკავშირებულია ზედმეტად აქტიურ იმუნურ სისტემასთან, რომელიც ინფექციებზე ძალადობრივად რეაგირებს და თავად ორგანიზმს აზიანებს. ამ თემაზე კვლევა გამოქვეყნდა ჟურნალ npj Metabolic Health and Disease-ში.
CFS ანუ მიალგიური ენცეფალომიელიტი ხასიათდება მუდმივი დაღლილობით, კონცენტრაციის დარღვევით და მდგომარეობის მკვეთრი გაუარესებით მცირე დატვირთვის შემდეგაც კი. ექსპერტების აზრით, მსოფლიოში მილიონობით ადამიანი ამ სინდრომის წინაშე დგას და ის მრავალი თვალსაზრისით პოსტ-COVID სინდრომს ჰგავს. ეს ხაზს უსვამს მის ინფექციურ ბუნებას.
ახალ კვლევაში ექსპერტებმა შეადარეს ქრონიკული დაღლილობის მქონე პაციენტებისა და ჯანმრთელი მოხალისეების სისხლის ნიმუშები. მათ გააანალიზეს მეტაბოლური მოლეკულები, ცილები და იმუნური უჯრედების რეაქცია სიმულირებული ვირუსული ან ბაქტერიული შეტევის მიმართ. აღმოჩნდა, რომ ქრონიკული დაღლილობის სინდრომის მქონე ადამიანებში უჯრედები უფრო ჭარბად წარმოქმნიან ციტოკინებს, ანთების გამომწვევ მოლეკულებს. ეს ხსნის, თუ რატომ ცხოვრობს ორგანიზმი „მუდმივი განგაშის“ რეჟიმში და არ აღდგება.
ასევე გამოვლინდა ენერგიის გამომუშავების ჩავარდნები უჯრედულ დონეზე, ლიპიდური მეტაბოლიზმის დარღვევები და ნაწლავის ბარიერული ფუნქციის შესუსტება. ეს ყველაფერი ხელს უწყობს ქრონიკულ ანთებას და აძლიერებს სიმპტომებს. ასეთი პროცესები განსაკუთრებით გამოხატულია ხანდაზმულ ქალებში, რაც შეიძლება დაკავშირებული იყოს ჰორმონალური დონის ცვლილებებთან.
ავტორების თქმით, აღმოჩენა ხელს შეუწყობს სინდრომის ქვეტიპების იდენტიფიცირებას და მკურნალობის მეთოდების ძიებას. მომავალში, შესაძლოა, ვისაუბროთ ნაწლავის მიკრობიოტის აღდგენაზე, მეტაბოლიზმის რეგულირებასა და იმუნური პასუხების ზუსტად განსაზღვრაზე.
ხელოვნური ინტელექტი ექიმებზე ადრე ამოიცნობს ადამიანების კომის შემდგომ გამოჯანმრთელებას
ამერიკელმა მეცნიერებმა შექმნეს ალგორითმი, რომელსაც შეუძლია ექიმებამდე შეამჩნიოს ცნობიერების ფარული ნიშნები კომატოზურ მდგომარეობაში მყოფ პაციენტებში. ამან შეიძლება გავლენა მოახდინოს პროგნოზზე და დააჩქაროს რეაბილიტაციის დაწყება.
ხშირად, ადამიანი ტვინის მძიმე დაზიანების შემდეგ, არ მოძრაობს ან არ რეაგირებს მაგრამ ბოლო წლების კვლევები აჩვენებს, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში ცნობიერება შენარჩუნებულია. ამ ფენომენს ლატენტური ცნობიერება ეწოდება. ექიმები, როგორც წესი, ვიზუალურ ნიშნებს ეყრდნობიან, როგორიცაა რეაქცია ხმაზე ან გამღიზიანებლებზე (ნემსის ჩხვლეტა), მაგრამ ეს მეთოდები ყოველთვის ზუსტი არ არის და ხშირად შეუძლებელია შეუიარაღებელი თვალით უმცირესი მოძრაობების აღმოჩენაც კი.
სტოუნი ბრუკის უნივერსიტეტის მეცნიერთა ჯგუფმა კომაში მყოფი 37 პაციენტის ვიდეო ჩაწერა. ადამიანებს ისეთი მარტივი ბრძანებები ეძლეოდათ, როგორიცაა „გაახილე თვალები“ ან „ენა გამოყავი“. ალგორითმმა კანის ფორების დონეზე გააანალიზა უმცირესი მოძრაობები.
შედეგები შთამბეჭდავი იყო. სისტემამ თვალების გახელის მცდელობები 36 პაციენტიდან 30-ში და პირის მოძრაობები 17-დან 16-ში ჩაწერა. უფრო მეტიც, საშუალოდ, ამ ალგორითმმა აღნიშნული მცდელობები ექიმებთან შედარებით 4-8 დღით ადრე ამოიცნო. ზოგიერთი ადამიანის მოძრაობები სპეციალისტებისთვის შეუმჩნეველი დარჩა. დეტალები ხელმისაწვდომია Communications Medicine-ის პუბლიკაციაში.
ცნობიერების ადრეულმა გამოვლენამ შეიძლება შეცვალოს მკურნალობისადმი მიდგომა. თუ ადამიანი მგრძნობიარეა, ეს არგუმენტია აქტიური თერაპიისა და ადრეული რეაბილიტაციის სასარგებლოდ. როგორც კოლუმბიის უნივერსიტეტის ნევროლოგმა იან კლასენმა აღნიშნა, პალიატიური მზრუნველობისა და ინტენსიური მკურნალობის არჩევანში ერთი დღეც კი შეიძლება მნიშვნელოვანი იყოს. უფრო მეტიც, რაც უფრო ადრე დაიწყება მოტორული ფუნქციების აღდგენა, მით უფრო მაღალია გამოჯანმრთელების შანსი.
მკვლევრები გეგმავენ, გამოსცადონ, შეძლებენ თუ არა პაციენტები სხვა მარტივ კითხვებზე პასუხის გაცემას. თუ ეს გაამართლებს, მაშინ ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ მეტყველების ან მოძრაობის უნარი, შეძლებენ გარე სამყაროსთან „კომუნიკაციას“ და მიიღონ გადაწყვეტილებები მკურნალობის შესახებ. ეს არა მხოლოდ სამედიცინო, არამედ შესანიშნავ ეთიკურ პერსპექტივასაც ხსნის.