მეცნიერებმა ქრონიკული დაღლილობის სინდრომის საიდუმლო ამოხსნეს
ედინბურგის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ჩაატარეს ახალი კვლევა, რომელმაც აჩვენა, რომ ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი არ არის დამოკიდებული ადამიანის ფსიქოლოგიურ პრობლემებზე, არამედ განისაზღვრება გენებით, წერს Daily Mail.
მკვლევარების თქმით, სწორედ მემკვიდრეობით გენებს, უფრო ზუსტად რვა განსხვავებულ გენეტიკურ მარკერს, შეუძლია გავლენა მოახდინოს ქრონიკული დაღლილობის სინდრომის (CFS) ან მიალგიური ენცეფალომიელიტის (ME) განვითარების რისკზე.
„ME/CFS სერიოზული დაავადებაა და ახლა ჩვენ ვიცით, რომ ადამიანის გენეტიკას შეუძლია სასწორის გადახრა იმის სასარგებლოდ, დაესმება თუ არა მათ ამ დაავადების დიაგნოზი“, - თქვა კვლევის ხელმძღვანელმა პროფესორმა კრის პონტინგმა.
მისი თქმით, გუნდმა გააანალიზა CFS-ით დაავადებული 15 000 ადამიანის დნმ, რაც ამ სფეროში ყველაზე ფართომასშტაბიანი კვლევაა.
აღმოჩნდა, რომ ამ ადამიანებში დნმ-ის რვა უბანი დაკავშირებულია იმუნურ და ნერვულ სისტემებთან დაკავშირებულ გენებთან. ასეთი ადამიანები, როგორც წესი, როდესაც ავადდებიან, მაგალითად, ინფექციებით, გამოჯანმრთელების შემდეგ დიდი ხნის განმავლობაში გრძნობენ მის სიმპტომებს - სისუსტეს, თავის ტკივილს, დაღლილობას.
პონტინგმა დასძინა, რომ ზოგადად, ქრონიკული დაღლილობის სინდრომის საერთო ნიშნებია - თავში „ნისლი“, ენერგიის მუდმივი ნაკლებობა, თავის ტკივილი.
რა სიმპტომები შეიძლება ახლდეს მომატებულ დაღლილობას?
დაღლილობა თავისთავად სიმპტომია, მაგრამ მისი შეგრძნება შეიძლება იყოს შემდეგნაირი:
- ენერგიის ნაკლებობა, როდესაც უახლოეს ადამიანებთანაც კი არ გვყოფნის ძალა კომუნიკაციისთვის, რომ აღარაფერი ვთქვათ სამსახურზე;
- ძილიანობა, რომელიც დილით ან დღის შუა პერიოდში ჩნდება და რომელთანაც გამკლავება საკმაოდ რთულია;
- კონცენტრაციისა და აზროვნების სირთულეები, როდესაც ძნელია ამოცანებზე ფოკუსირება და რაიმე ახლის დამახსოვრება;
- აპათია, როდესაც არაფრის კეთების სურვილი არ არის, ზოგადად ცხოვრებისადმი ინტერესის ნაკლებობა.
მომატებული დაღლილობის მიზეზები
მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ დაღლილობა შეიძლება იყოს ორგანიზმის სიგნალი ადეკვატური დასვენების საჭიროების შესახებ ან კონკრეტული პათოლოგიის სიმპტომი სხვადასხვა ეტაპზე, რომელიც მოითხოვს სამედიცინო გამოკვლევას და მკურნალობას.
ანემია
ანემიის, ანუ სისხლში ერითროციტებისა და ჰემოგლობინის ნაკლებობის დროს, ადამიანი შეიძლება უჩიოდეს დაღლილობას, თავბრუსხვევას, სიცივის შეგრძნებას, გაღიზიანებას.
ანემიის მრავალი მიზეზი არსებობს: ეს შეიძლება იყოს ორგანიზმში რკინის, ფოლიუმის მჟავას ან B12 ვიტამინის ნაკლებობა. ქრონიკული დაავადებები, როგორიცაა დიაბეტი ან თირკმლის დაავადება, ასევე შეიძლება იყოს ანემიის გამომწვევი. ბუასილი, წყლული ან კიბო ასევე ამ მდგომარეობის ხშირი მიზეზებია.
არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატების მიღებამ, როგორიცაა იბუპროფენი ან ასპირინი, ასევე შეიძლება გამოიწვიოს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის პრობლემები და სისხლდენა - და, შესაბამისად, ერითროციტების რაოდენობის შემცირება. რკინის დეფიციტით გამოწვეული ანემიის დროს, რკინის დანამატების და რკინით მდიდარი საკვების, როგორიცაა უცხიმო ხორცი, ღვიძლი, ლობიო, მიღება შეიძლება ეფექტური აღმოჩნდეს.
ქრონიკული დაღლილობა
ეს არის დამოუკიდებელი დაავადება, რომელსაც ეწოდება "ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი". ადამიანი, რომელსაც ეს მდგომარეობა დაუდგინდა, მუდმივად დაღლილად გრძნობს თავს, მას ნამდვილად არ შეუძლია დასვენება, მაშინაც კი, თუ 10 საათის განმავლობაში ეძინა ან შვებულებაში წავიდა.
ამ პათოლოგიის მიზეზი ყველაზე ხშირად ნერვულ სისტემაზე ძლიერი ფსიქოემოციური სტრესია. ყველაზე ხშირად, ავადდებიან 25-დან 45 წლამდე ასაკის ყველაზე შრომისუნარიანი ადამიანები, რომლებიც დიდ ქალაქებში ცხოვრობენ.
ძილის დარღვევები
ადამიანმა, რომელიც მუდმივად შუაღამის შემდეგ იძინებს და ადრე დგება, გარკვეული დროის შემდეგ შეიძლება შეამჩნიოს მომატებული დაღლილობის ყველა სიმპტომი. რაც არ უნდა მოსაწყენად და ტრივიალურად ჟღერდეს ეს, მიზანშეწონილია შუაღამემდე დაიძინოთ და დაახლოებით 8 საათი იძინოთ. ზოგიერთ ადამიანს საკმარისი ძილისთვის 7 საათი სჭირდება, ზოგს კი მინიმუმ 9 - და ეს აბსოლუტურად ნორმალურია.
ზოგიერთი ადამიანი ფიქრობს, რომ საკმარისად სძინავს. მაგრამ ძილის აპნოე, როდესაც ადამიანი ღამით მცირე ხნით წყვეტს სუნთქვას, ხელს უშლის მათ კარგად დასვენებაში. ამ ეტაპზე ძილი წყდება და ადამიანი დილით დაღლილობას გრძნობს, მაგრამ ღამით გაღვიძება არ ახსოვს. როგორც წესი, ეს პათოლოგია გვხვდება ჭარბწონიან ადამიანებში, ამიტომ მნიშვნელოვანია სხეულის მასის ინდექსის (BMI) ნორმალური მაცვენებლის შენარჩუნება.
არაბალანსირებული კვება
თუ არაჯანსაღ საკვებს ან ძალიან ცოტას მივირთმევთ, ჩვენი მდგომარეობა თანდათან გაუარესდება, მათ შორის გამოვლინდება მომატებული დაღლილობის სიმპტომები.
მდგომარეობაზე განსაკუთრებით უარყოფითად მოქმედებს მარტივი ნახშირწყლების მაღალი შემცველობის მქონე პროდუქტები, როგორიცაა ცომეული, სწრაფად მოსამზადებელი ბურღულეული, შემწვარი, ცხიმიანი საკვები, ალკოჰოლისა და კოფეინის სიჭარბე.
გირჩევთ, არ გამოტოვოთ საუზმე, მიირთვათ მთლიანი და არა გადამუშავებული მარცვლეული, რაციონში დაამატეთ ჯანსაღი ცხიმები და ცილები, შეზღუდოთ კოფეინსა და ალკოჰოლზე დამოკიდებულება, ჩაანაცვლოთ გაზიანი სასმელები და წვენები წყლით. აკონტროლეთ კვების სიხშირე და რაოდენობა. ეს მარტივი ცვლილებები არა მხოლოდ ენერგიის დონის ამაღლებას, არამედ საერთო ჯანმრთელობის გაუმჯობესებასაც უწყობს ხელს.
ჰიპოთირეოზი
ფარისებრი ჯირკვალი აკონტროლებს მეტაბოლიზმს, ანუ სიჩქარეს, რომლითაც ორგანიზმი საკვებს ენერგიად გარდაქმნის. როდესაც ფარისებრი ჯირკვალი არასაკმარისად აქტიურია, მეტაბოლიზმი ძალიან ნელდება და ადამიანმა შეიძლება იგრძნოს დაღლილობა და მოიმატოს წონაში.
დიაბეტი
ეს შეიძლება იყოს როგორც ტიპი 1, ასევე ტიპი 2 დიაბეტი. დიაბეტით დაავადებული ადამიანის სისხლში შაქრის ანომალიურად მაღალი დონე რჩება ორგანიზმის უჯრედებში მოხვედრის ნაცვლად, სადაც ის შეიძლება ენერგიად გარდაიქმნას. შედეგად, სხეული გამოფიტულია და ადამიანი შეიძლება გრძნობდეს დაღლილობას, მაშინაც კი, თუ მას აქვს კარგი კვება და დასვენება.