გამოვლენილია ადამიანის ჯანმრთელობისთვის გლობალური საფრთხის წყარო
პლასტმასით დაბინძურება ადამიანის ჯანმრთელობისთვის „სერიოზულ, მზარდ და ნაკლებად აღიარებულ“ საფრთხედ იქნა მიჩნეული. ჟურნალ „ The Lancet “-ში გამოქვეყნებული ახალი მიმოხილვა გვაფრთხილებს, რომ პლასტმასი დიდ ზიანს აყენებს ადამიანის ჯანმრთელობას და ყოველწლიურად იწვევს სიკვდილიანობის და ავადობის ზრდას. ეკონომიკური დანაკარგები კი 1,5 ტრილიონ დოლარს აჭარბებს.
მიმოხილვის ავტორები პლასტმასის გავლენას ადარებენ ისეთ ცნობილ საფრთხეებს, როგორიცაა ტყვიით დაბინძურება. განსაკუთრებით შემაშფოთებელია მიკროპლასტიკი და ნანონაწილაკები, რომლებიც უკვე აღმოჩენილია ადამიანის სხეულში, მათ შორის გულის, ფილტვებისა და პლაცენტის ქსოვილებში.
მიუხედავად იმისა, რომ ამ ნაწილაკების ჯანმრთელობაზე სრული გავლენა ჯერ არ არის შესწავლილი, კვლევები უკვე აჩვენებს მათ პოტენციურ კავშირს ანთებასთან, მეტაბოლურ დარღვევებთან და რეპროდუქციულ პრობლემებთან.
მიმოხილვა დაემთხვა გაეროს მოლაპარაკებების ახალი რაუნდის დაწყებას ჟენევაში, სადაც თითქმის 180 ქვეყნის წარმომადგენლები კიდევ ერთხელ შეეცდებიან შეთანხმდნენ მსოფლიოში პირველ იურიდიულად სავალდებულო ხელშეკრულებაზე პლასტმასით დაბინძურების წინააღმდეგ საბრძოლველად. ავტორები მოუწოდებდნენ დელეგატებს, არ გაუშვან ხელიდან საერთაშორისო თანამშრომლობის შანსი გლობალური კრიზისის წინააღმდეგ ბრძოლაში.
ანგარიშის თანახმად, 1950 წლიდან მოყოლებული, პლასტმასის გლობალური წარმოება წელიწადში 2-დან 475 მილიონ ტონამდე გაიზარდა და 2060 წლისთვის შესაძლოა გასამმაგდეს. ამავდროულად, მთლიანი მოცულობის 10 პროცენტზე ნაკლები გადამუშავდება. ექსპერტები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ მკაცრი საერთაშორისო ზომების გარეშე, სიტუაცია მხოლოდ გაუარესდება და პლასტმასის ჯანმრთელობაზე ზემოქმედება გაიზრდება.
სითხის პლასტმასის ბოთლებიდან დალევა ზრდის არტერიულ წნევას
დუნაის კერძო უნივერსიტეტის (ავსტრია) სამედიცინო ფაკულტეტის მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ პლასტმასის ბოთლებიდან დალევამ შეიძლება გაზარდოს არტერიული წნევა.
ამის შესახებ Daily Mail-ი ჟურნალ Microplastics-ში გამოქვეყნებული კვლევის შედეგებზე დაყრდნობით წერს.
- ექსპერტებმა დაადგინეს, რომ მიკროპლასტიკებმა, რომლებიც სისხლში ხვდება პლასტმასის ბოთლებში არსებული სითხეებით, შეიძლება უარყოფითად იმოქმედონ გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე. მეცნიერთა აზრით, მიკროპლასტიკური ნაწილაკები არა მხოლოდ პლასტმასის ბოთლებში არსებულ სასმელებში, არამედ შუშის ბოთლებში შენახულ სითხეებშიც აღმოაჩინეს.
- ახალ კვლევაში მონაწილეობდა რვა მამაკაცი და ქალი, რომლებსაც ექსპერიმენტის დროს სთხოვდნენ ონკანის წყლის დალევას, პლასტმასის და მინის ბოთლების სასმელებისგან თავის არიდებას. ექსპერიმენტის ბოლოს მონაწილეებს არტერიული წნევა გაუზომეს. აღმოჩნდა, რომ ორი კვირის შემდეგ მათი წნევის მაჩვენებელი შესამჩნევად შემცირდა.
მიკროპლასტიკი არის მიკროსკოპული ფრაგმენტები, რომლებიც წარმოიქმნება პლასტმასის დაშლის შედეგად ულტრაიისფერი გამოსხივების ან მექანიკური სტრესის გავლენის შედეგად, როგორიცაა ბოთლზე დარტყმა.
მეცნიერებმა მიკროპლასტიკური ნაწილაკები აღმოაჩინეს ადამიანის ბიოლოგიურ ქსოვილებში, მათ შორის გულში, ღვიძლში, თირკმელებში და პლაცენტაშიც კი.
გარდა ამისა, მიკროპლასტიკა აღმოაჩინეს მოლუსკებში, ბოსტნეულში, ხილსა და მარილში. 2018 წელს კი მკვლევარებმა აღმოაჩინეს, რომ ყველა გამოსაკვლევი კუს სხეულში ყველაზე პატარა ნაწილაკები იყო. პლასტმასის უმეტესი ნაწილი აღმოჩნდა ხმელთაშუა ზღვაში მცხოვრებ ცხოველებში.
ერთჯერადი ბოთლები შეიცავს განსაკუთრებით დიდი რაოდენობით მიკროპლასტიკს - საშუალოდ ორჯერ მეტს, ვიდრე ონკანის წყალი. მეცნიერებმა ჩაატარეს ექსპერიმენტი: გახსნეს და დახურეს ბოთლი პლასტმასის თავსახურით, შემდეგ კი დაადგინეს, რომ ასეთი მექანიკური მოქმედებით წყალში მიკროპლასტიკების კონცენტრაცია გაიზარდა.