რევოლუცია ონკოლოგიაში: mRNA ვაქცინები და იმუნოთერაპია - მკურნალი.გე

ეს არის mRNA ტექნოლოგია, რომელიც ყველასთვის ცნობილი გახდა COVID-19-ის პანდემიის დროს. თუმცა, ამ ტექნოლოგიის ნამდვილი რევოლუციური პოტენციალი სულ ახლახანს გამოვლინდა - ონკოლოგიაში. მეცნიერები ამბობენ, რომ mRNA-ზე დაფუძნებულ პერსონალიზებულ კიბოს ვაქცინებს შეუძლიათ რადიკალურად შეცვალონ დაავადების მკურნალობის არსებული მიდგომები და შესაძლოა, კიბოს წინააღმდეგ ბრძოლაში გარდამტეხი მომენტი დადგეს.

ეს მიღწევა იმუნოთერაპიის ახალ ეპოქას იწყებს. იმუნოთერაპია მკურნალობის მეთოდია, რომელიც პაციენტის იმუნურ სისტემას ააქტიურებს კიბოს უჯრედების ამოსაცნობად და გასანადგურებლად. არსებული იმუნოთერაპიული პრეპარატები ეფექტურია, მაგრამ ხშირად აქვთ გვერდითი მოვლენები და ყველა ტიპის სიმსივნეზე არ მოქმედებენ. სწორედ აქ შემოდის mRNA ვაქცინები.

პერსონალიზებული ვაქცინები: როგორ მუშაობს ეს სასწაული?

ტრადიციული ვაქცინებისგან განსხვავებით, რომლებიც ინფექციური დაავადებების პრევენციისთვის გამოიყენება, ახალი კიბოს ვაქცინები ინდივიდუალურად იქმნება თითოეული პაციენტისთვის. პროცესი ასე მიმდინარეობს: პირველ რიგში, ექიმები იღებენ სიმსივნის ქსოვილის ნიმუშს პაციენტისგან. შემდეგ, გენეტიკური ანალიზის დახმარებით, სწავლობენ სიმსივნის უჯრედების უნიკალურ მუტაციებსა და ცილებს, რომლებიც სიმსივნეს ახასიათებს. ამ მუტაციებს ნეოანტიგენებს უწოდებენ.

შემდეგ, მეცნიერები იყენებენ ამ ინფორმაციას mRNA-ს შესაქმნელად. ეს mRNA „ასწავლის“ პაციენტის იმუნურ სისტემას, რომ ამოიცნოს და შეებრძოლოს სწორედ ამ უნიკალურ ნეოანტიგენებს. მარტივად რომ ვთქვათ, ვაქცინა აწვდის ინსტრუქციებს ორგანიზმს, თუ როგორ უნდა აღმოაჩინოს მტერი (კიბოს უჯრედები) და როგორ გაანადგუროს იგი. ეს მიდგომა უნიკალურია, რადგან ვაქცინა ზუსტად იმ ნიშნებს ეძებს, რომლებიც მხოლოდ პაციენტის კიბოს უჯრედებს აქვთ, ჯანმრთელი უჯრედების დაზიანების გარეშე.

შთამბეჭდავი კლინიკური კვლევები და მომავლის პერსპექტივები

ამჟამად, mRNA კიბოს ვაქცინები კლინიკური კვლევების ფაზაშია. ერთ-ერთმა კვლევამ, რომელიც Pfizer-მა და BioNTech-მა ჩაატარეს, განსაკუთრებით შთამბეჭდავი შედეგები აჩვენა. კვლევა მოიცავდა მაღალი რისკის მქონე მელანომის (კანის კიბოს) მქონე პაციენტებს. მათ, ვისაც ვაქცინა ქიმიოთერაპიასთან ერთად დაენიშნათ, დაავადების განმეორების ან სიკვდილის რისკი მნიშვნელოვნად შეუმცირდათ, ვიდრე მათ, ვინც მხოლოდ ქიმიოთერაპიას იღებდა.

ეს კვლევები გვაძლევს იმედს, რომ ეს ტექნოლოგია შეიძლება წარმატებით გამოიყენონ სხვა ტიპის სიმსივნეების სამკურნალოდ, როგორიცაა პანკრეასის, ფილტვის და მსხვილი ნაწლავის კიბო. თუმცა, მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ეს ჯერ კიდევ კვლევის საწყის ეტაპზეა. მეცნიერებს წინ კიდევ ბევრი გამოწვევა აქვთ, მათ შორის ვაქცინის უსაფრთხოების და გვერდითი მოვლენების სრულად შესწავლა, წარმოების პროცესის გამარტივება და ტექნოლოგიის უფრო ფართოდ ხელმისაწვდომი გახდომა.

მიუხედავად ამისა, mRNA ტექნოლოგია უკვე აღიარებულია, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე პერსპექტიული მიმართულება ონკოლოგიაში. ამ ტექნოლოგიას შეუძლია რადიკალურად შეცვალოს კიბოს მკურნალობის პარადიგმა - აღარ იქნება საჭირო მხოლოდ არსებული დაავადების მკურნალობა, არამედ შესაძლებელი გახდება ორგანიზმის სწავლება, რომ თვითონ გაუმკლავდეს სიმსივნეს. ეს კი მართლაც სენსაციური მოვლენაა, რომელიც კაცობრიობას სრულად განკურნებული კიბოს იმედს აძლევს.

რამდენად ძვირადღირებული იქნება პერსონალიზებული ვაქცინის დამზადება?

პერსონალიზებული mRNA ვაქცინების დამზადება, ამ ეტაპზე, საკმაოდ ძვირადღირებული პროცესია, რადგან ის მოითხოვს მაღალტექნოლოგიურ და ინდივიდუალურ მიდგომას. თითოეული პაციენტისთვის ვაქცინა უნდა დამზადდეს უნიკალურად, მისი სიმსივნის გენეტიკური ანალიზის საფუძველზე, რაც დროის, ადამიანური რესურსისა და ფინანსების დიდ დანახარჯს გულისხმობს.

პროცესის ღირებულება რამდენიმე ფაქტორზეა დამოკიდებული:

• გენეტიკური ანალიზი: სიმსივნის ქსოვილისა და პაციენტის დნმ-ის დეტალური ანალიზი, რომელიც ათასობით დოლარი ჯდება.

• ლაბორატორიული წარმოება: mRNA მოლეკულის შექმნა და მისი ლიპიდურ ნანონაწილაკებში მოთავსება (რათა ორგანიზმში უსაფრთხოდ მივიდეს), რაც ასევე ძვირადღირებული პროცესია.

• კვლევა და განვითარება: ამ ეტაპზე, ვაქცინები კლინიკური კვლევების ნაწილია, რაც თავისთავად მოითხოვს უზარმაზარ ფინანსურ ინვესტიციებს.

ზოგიერთი შეფასებით, ასეთი ვაქცინის დამზადება შეიძლება მილიონ დოლარამდე ან მეტიც კი დაჯდეს. თუმცა, მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ კვლევების პროგრესთან ერთად, მეცნიერები ცდილობენ, ამ პროცესის ღირებულება შეამცირონ. მაგალითად, ზოგიერთი ახალი მეთოდი მიზნად ისახავს ხარჯების ათეულ ათასობით დოლარამდე დაწევას.

საბოლოო ჯამში, ვაქცინების ფასი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად სწრაფად განვითარდება ტექნოლოგია და რამდენად გამარტივდება მისი წარმოება ფართო მასშტაბით. მიუხედავად მაღალი საწყისი ღირებულებისა, პერსონალიზებული ვაქცინების პოტენციური ეფექტურობა კიბოს მკურნალობაში მათ სამედიცინო და ფინანსურ ინვესტიციად აქცევს.

პირველი შედეგები

mRNA კიბოს ვაქცინების კვლევები აქტიურ ფაზაშია და პირველი კონკრეტული შედეგები უკვე არსებობს, რაც მეცნიერებსა და ექიმებს დიდ იმედს აძლევს. მიუხედავად იმისა, რომ კვლევები სხვადასხვა კომპანიასა და უნივერსიტეტში მიმდინარეობს, ყველაზე შთამბეჭდავი შედეგები ამ ეტაპზე კომპანია Moderna-სა და Merck-ის ერთობლივ პროექტს აქვს.

მათი კვლევა, სახელწოდებით mRNA-4157 (V940), ფოკუსირებულია მაღალი რისკის მქონე მელანომის (კანის კიბოს) მკურნალობაზე. კვლევაში მონაწილე პაციენტებს, რომელთაც სიმსივნე ქირურგიული ჩარევით მოკვეთეს, უნიშნავდნენ ან მხოლოდ სტანდარტულ იმუნოთერაპიულ პრეპარატს (Keytruda), ან ამ პრეპარატსა და პერსონალიზებულ mRNA ვაქცინას ერთად.

კვლევის ძირითადი შედეგები

• მელანომის განმეორების რისკი: კვლევის მონაცემების მიხედვით, იმ პაციენტებში, რომლებმაც ვაქცინა და იმუნოთერაპია ერთად მიიღეს, დაავადების განმეორების ან სიკვდილის რისკი 49%-ით შემცირდა იმ ჯგუფთან შედარებით, რომელიც მხოლოდ იმუნოთერაპიას იღებდა. ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი და კლინიკურად შთამბეჭდავი მაჩვენებელი.

• მეტასტაზების რისკი: ვაქცინის გამოყენებამ 62%-ით შეამცირა კიბოს სხვა ორგანოებზე გავრცელების (მეტასტაზების) ან სიკვდილის რისკი.

• გვერდითი მოვლენები: ვაქცინის უსაფრთხოების პროფილი შეფასდა როგორც დამაკმაყოფილებელი. გვერდითი მოვლენების უმრავლესობა იყო მსუბუქი ან ზომიერი.

რა მნიშვნელობა აქვს ამ შედეგებს?

ეს შედეგები უნიკალურია და მნიშვნელოვანი რამდენიმე მიზეზის გამო:

• პირველი დადებითი შედეგი: ეს არის პირველი შემთხვევა, როდესაც კიბოს ვაქცინამ რანდომიზებულ კლინიკურ კვლევაში ასეთი დადებითი და მკაფიო ეფექტი აჩვენა. ეს ადასტურებს, რომ პერსონალიზებული mRNA მიდგომა კიბოსთან ბრძოლაში რეალურად მუშაობს.

• ახალი პარადიგმა: ვაქცინამ აჩვენა, რომ მას შეუძლია გააძლიეროს არსებული იმუნოთერაპიის ეფექტი, რაც მკურნალობის სრულიად ახალ გზებს ხსნის. ვაქცინა, როგორც მკურნალობის კომბინირებული ნაწილი, აძლიერებს იმუნური სისტემის პასუხს და ეხმარება მას სიმსივნის უჯრედების უკეთ ამოცნობაში.

• გარდამავალი ეტაპი: ამ შთამბეჭდავი შედეგების საფუძველზე, Moderna-მ და Merck-მა უკვე დაიწყეს კლინიკური კვლევის მესამე ფაზა, რომელიც ბოლო და გადამწყვეტი ეტაპია ვაქცინის დამტკიცებამდე. ასევე, მიმდინარეობს კვლევები სხვა ტიპის სიმსივნეებზე, მათ შორის ფილტვის კიბოზე, სადაც ასევე დამაიმედებელი შედეგები გამოვლინდა.

ეს არ არის მხოლოდ თეორია, არამედ მკაფიო, ემპირიული მონაცემები, რომლებიც ადასტურებენ, რომ mRNA ტექნოლოგია კიბოს მკურნალობის მომავალი შეიძლება გახდეს. რა თქმა უნდა, ჯერ კიდევ ბევრი გამოწვევაა, მაგრამ ამჟამინდელი შედეგები გვაძლევს საფუძველს, ვიყოთ ოპტიმისტურად განწყობილი.