მეცნიერებმა ტვინში უძილობის გამომწვევი მიზეზი იპოვეს
ტვინის რეგიონების აქტივობისა და კავშირის ცვლილებები გამოავლინა.
მეცნიერების აზრით, ეს ცვლილებები შესაძლოა ძილსა და სიფხიზლეს შორის ბალანსის დარღვევას უკავშირდებოდეს, რაც ამ დარღვევის ერთ-ერთი მთავარი მახასიათებელია. ნაშრომი გამოქვეყნდა ჟურნალში Brain Imaging and Behavior (BIB).
უძილობა ძილის დარღვევაა, რომლის დროსაც ადამიანს უჭირს ჩაძინება, ხშირად იღვიძებს ან ვერ იძინებს ადრე გაღვიძების შემდეგ. ეს მდგომარეობა შეიძლება გაგრძელდეს რამდენიმე დღიდან თვემდე, რაც გავლენას ახდენს კონცენტრაციაზე, განწყობასა და ცხოვრების ხარისხზე.
კვლევაში მონაწილეობდა უძილობის მქონე 29 ადამიანი და 28 ჯანმრთელი მოხალისე, რომლებიც თავსებადები იყვნენ ასაკის, სქესისა და განათლების დონის მიხედვით. ყველა მონაწილეს ჩაუტარდა მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია და მათი ძილის ხარისხი და ემოციური მდგომარეობა შეფასდა სტანდარტული კითხვარების გამოყენებით. მეცნიერებმა გაზომეს ის, რასაც ისინი „დინამიურ ცენტრალურობას“ უწოდებენ - პარამეტრი, რომელიც ასახავს, თუ რამდენად აქტიურად და ხშირად ურთიერთქმედებენ ტვინის გარკვეული უბნები სხვა რეგიონებთან. ეს მაჩვენებელი საშუალებას გვაძლევს, სტატიკური მეთოდებისგან განსხვავებით, უფრო მეტად აღმოვაჩინოთ ტვინის ქსელებში მყისიერი ცვლილებები. უძილობის მქონე ადამიანებს აღენიშნებოდათ გაზრდილი აქტივობა სენსორული ინფორმაციის დამუშავებასთან დაკავშირებულ ადგილებში, როგორიცაა კეფის და საფეთქლის ხვეულები.
ამავდროულად, აქტივობა შემცირდა ემოციებზე, მეხსიერებასა და შეგრძნებების ინტეგრაციაზე პასუხისმგებელ ადგილებში -ნუშესებრ სხეულში და თალამუსში.
„შედეგები ადასტურებს, რომ უძილობის მქონე პაციენტებში ირღვევა სენსორულ ქერქსა და სუბკორტიკალურ სტრუქტურებს შორის ურთიერთქმედება, რაც შეიძლება დაკავშირებული იყოს ტვინის აგზნებადობის მომატებასთან და ძილ-ღვიძილის ციკლის დარღვევასთან“, - დაასკვნეს ავტორებმა.
გამოვლინდა ზაფხულის უეცარი უძილობის მიზეზები
ზაფხულში უძილობის მიზეზი თერმორეგულაციის დარღვევაა.
ზაფხულის უძილობის მთავარი დამნაშავე თერმორეგულაციის დარღვევაა. ადამიანის ტვინს ღრმა ძილისთვის სხეულის ტემპერატურის დაახლოებით 0.5-1 გრადუსით შემცირება სჭირდება. ცხელი გარემო ხელს უშლის ამ ბუნებრივ გაგრილების პროცესს. სხეულს უბრალოდ არ შეუძლია ზედმეტი სითბოს „გამოდევნა“ და ძილი ხდება ზედაპირული და წყვეტილი.
ჰორმონალურმა დისბალანსმაც შეიძლება გამოიწვიოს უძილობა.
ძილის ჰორმონი მელატონინი უკეთესად გამომუშავდება გრილ და ბნელ პირობებში, ხოლო ზაფხულის დახუთული ღამეები, განსაკუთრებით ქალაქში, სადაც ქუჩის ნათურებზე შუქი შუაღამისასაც კია, თრგუნავს მის გამომუშავებას. მელატონინის ნაკლებობის გამო, ტვინი არ იღებს მკაფიო სიგნალს, რომ „ძილის დროა“.
ძილის ხარისხი ასევე შეიძლება გაუარესდეს დღის გახანგრძლივების გამოც, რაც არღვევს ცირკადულ რიტმებს. გარდა ამისა, თავად სიცხისგან დისკომფორტს შეუძლია ხელი შეუშალოს ჩაძინებასა და მოდუნებას.
ტვინის გამორთვისა და კარგი ძილის საშუალებებია: უპირველეს ყოვლისა, დაწექით და ადექით ერთსა და იმავე დროს, შაბათ-კვირასაც კი, შეზღუდეთ ტელეფონებისა და კომპიუტერების გამოყენება დაძინებამდე ერთი-ორი საათით ადრე, არ ჭამოთ ზედმეტად საღამოს და არ დალიოთ ყავა 15:00 საათის შემდეგ.