მეცნიერებმა კუს დღეგრძელობის საიდუმლო გამოავლინეს
გაირკვა, რომ მსოფლიოს ზოოპარკებში მცხოვრები კუების 1%-ზე ნაკლებს ჰქონდა სიმსივნე და ამ იშვიათ შემთხვევებშიც კი დაავადება თითქმის არ ვრცელდებოდა მთელ სხეულზე. ნაშრომი გამოქვეყნდა ჟურნალ BioScience-ში.
კვლევის ხელმძღვანელმა, დოქტორმა ილენია კიარიმ, ხაზგასმით აღნიშნა, რომ კუ - განსაკუთრებით გიგანტური კუ, როგორიცაა გალაპაგოსი - დიდი ზომასთან ერთად, წარმოუდგენლად დიდხანს ცოცხლობენ. ბიოლოგიის კანონების თანახმად, ეს უნდა ნიშნავდეს კიბოს განვითარების მაღალ რისკს: მეტი უჯრედი - მუტაციის მეტი შანსი. თუმცა, როგორც ჩანს, კუები ამ წესს გვერდს უვლიან.
კვლევამ მოიცვა ასობით კუ ევროპისა და შეერთებული შტატების ზოოპარკებიდან. ცხოველების ჯანმრთელობის შესახებ მრავალწლიანი ჩანაწერების და ზოოპარკებს შორის მჭიდრო თანამშრომლობის წყალობით, მეცნიერებმა შეძლეს იმ ნიმუშების იდენტიფიცირება, რომლებიც ადრე დაფარული იყო. ავტორები ვარაუდობენ, რომ მიზეზი უნიკალური თავდაცვის მექანიზმებია: ნელი მეტაბოლიზმი, უჯრედული სტრესის შემცირებული დონე და სპეციალური გენები, რომლებიც იცავს დნმ-ის დაზიანებისგან.
- ეს ყველაფერი კუს პერსპექტიულ მოდელად აქცევს არა მხოლოდ კიბოსადმი რეზისტენტობის, არამედ ჯანსაღი დაბერების მექანიზმების შესწავლისთვისაც.
„ჩვენი კვლევა აჩვენებს, თუ რამდენად იშვიათია კიბოს შემთხვევები კუებში. ესენი ნამდვილად უნიკალური ცხოველები არიან, რომელთა ბიოლოგიას შეუძლია კაცობრიობას უთხრას, თუ როგორ ებრძოლოს დაბერებას და კიბოს“, - აღნიშნა კიარიმ.
მისმა კოლეგამ, ბირმინგემის უნივერსიტეტის დოქტორმა სკოტ გლებერმანმა დაასკვნა: „ბიომრავალფეროვნება მრავალი ადამიანის პრობლემის გადაჭრის გასაღებია. კუებმა შესაძლოა უკვე იპოვეს პასუხები იმ კითხვებზე, რომლებზეც ახლა ვიწყებთ ფიქრს“.
დასახელდა დღეგრძელობისთვის სხეულის ყველაზე მნიშვნელოვანი სისტემები
ტვინისა და იმუნური სისტემის დაბერების სიჩქარეს შეიძლება გაცილებით მნიშვნელოვანი გავლენა ჰქონდეს სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე, ვიდრე გულის ან ფილტვების მდგომარეობას.
ეს არის დასკვნა, რომელიც გამოაქვეყნეს მაუნთ სინაის (ნიუ-იორკი) იკანის სამედიცინო სკოლის მეცნიერებმა. მათი ნაშრომის შედეგები გამოქვეყნდა ჟურნალ Nature-ში.
მეცნიერებმა გააანალიზეს თითქმის სამი ათასი ცილის დონე ბრიტანული ბიობანკის პროექტის 44 ათასზე მეტი მონაწილის სისხლის ნიმუშებში. მოხალისეები 40-დან 70 წლამდე ასაკის იყვნენ.
ორგანიზმში ამ ცილების განაწილების შესახებ მონაცემების საფუძველზე, მკვლევარებმა შეაფასეს 11 ძირითადი სისტემისა და ორგანოს მდგომარეობა - მათ შორის ტვინის, გულის, ფილტვების, ღვიძლის, თირკმელების, ნაწლავების, პანკრეასის, კუნთების, ცხიმოვანი ქსოვილისა და იმუნური სისტემის.
შემდეგ გუნდმა გამოიყენა ხელოვნური ინტელექტის მოდელები, რომლებსაც შეუძლიათ სისხლის შემადგენლობის საფუძველზე ამ უბნების „ასაკის“ პროგნოზირება. ამან შესაძლებელი გახადა იმ შემთხვევების იდენტიფიცირება, როდესაც ცალკეული ორგანოები სხვებზე სწრაფად ან ნელა ბერდებოდნენ.
გაირკვა, რომ სხეულის მინიმუმ ერთი ნაადრევად „გაცვეთილი“ კომპონენტის არსებობა მნიშვნელოვნად ზრდიდა ადრეული სიკვდილის რისკს.
გულისა და იმუნური სისტემის დაბერება განსაკუთრებით საშიში იყო - ასეთ ადამიანებში მომდევნო 11 წლის განმავლობაში ფატალური შედეგის ალბათობა 1,5-3-ჯერ მეტი იყო.
ამავდროულად, ბიოლოგიურად ახალგაზრდა ტვინმა და იმუნურმა სისტემამ, პირიქით, შეამცირა სიკვდილის რისკი. ყველაზე გამოხატული დამცავი ეფექტი დაფიქსირდა მონაწილეებში, რომელთა ორივე სისტემა განსაკუთრებით კარგ მდგომარეობაში იყო.
„ტვინი და იმუნური სისტემა ორგანიზმში მრავალ სხვა პროცესს კოორდინაციას ახდენენ. მათმა დისფუნქციამ შეიძლება გამოიწვიოს კასკადური დარღვევები, რაც გასაკვირი არ არის სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე ზემოქმედების თვალსაზრისით“, - განმარტავს კვლევის ერთ-ერთი ავტორი, ჰამილტონ სე-ჰვი ოჰი.
თუმცა, მეცნიერები აღნიშნავენ, რომ ცილოვანი მარკერები ყოველთვის იდეალურად არ ასახავს შინაგანი ორგანოების მდგომარეობას. ზოგიერთი ექსპერტი ამტკიცებს, რომ სისხლში ცილების დონე შეიძლება თანაბრად ზუსტად არ მიუთითებდეს სხვადასხვა ქსოვილის დაბერებაზე, რაც ნიშნავს, რომ შედეგებში ზოგიერთი ორგანოს მაჩვენებლები შეიძლება გადაჭარბებული იყოს.