დასახელდა გულის დაავადებების ფარული მაპროვოცირებელი ფაქტორი
ღამით ხელოვნური სინათლის რეგულარულმა ზემოქმედებამ შეიძლება მნიშვნელოვნად გაზარდოს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების განვითარების რისკი. ამ დასკვნამდე მივიდნენ ბრიტანელი მეცნიერები. კვლევის წინასწარი ვერსია გამოქვეყნდა medRxiv პორტალზე.
კვლევაში 88 ათასზე მეტმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა. ყველა მოხალისე ერთი კვირის განმავლობაში მაჯაზე სპეციალურ სენსორებს ატარებდა, რომლებიც განათების დონეს იწერდა. ეს მონაცემები შემდეგ შედარდა სუბიექტების სამედიცინო ისტორიას მომდევნო 9,5 წლის განმავლობაში.
გაირკვა, რომ ადამიანებს, რომლებიც ღამით უფრო ხშირად იყვნენ კაშკაშა სინათლის ზემოქმედების ქვეშ, მნიშვნელოვნად ჰქონდათ გაზრდილი გულის კორონარული დაავადების, მიოკარდიუმის ინფარქტის, გულის უკმარისობის, არითმიის და ინსულტის რისკი.
ღამის განათებასა და გულის დაავადებებს შორის კავშირი შენარჩუნდა სხვა რისკ-ფაქტორების - ფიზიკური აქტივობის დონის, კვებისა და ძილის ხარისხის, ცუდი ჩვევების არსებობისა და გენეტიკური მახასიათებლების - გათვალისწინების შემდეგაც. უფრო მეტიც, უარყოფითი ეფექტი განსაკუთრებით გამოხატული იყო ქალებსა და საშუალო ასაკზე უმცროს ადამიანებში.
კვლევის ავტორები ამას ცირკადული რიტმების დარღვევით ხსნიან - შინაგანი ბიოლოგიური საათები, რომლებიც არეგულირებენ გულის მუშაობას, მეტაბოლიზმს და ჰორმონალურ დონეს. ღამით კაშკაშა შუქი გავლენას ახდენს ამ რიტმების აქტივობაზე, რაც იწვევს ორგანიზმის სისტემების ჩავარდნებს. მკვლევარები გვირჩევენ, თუ შესაძლებელია, საძინებელში სინათლის წყაროების გამორთვას და საღამოს ეკრანებისა და ნათურების სიკაშკაშის შემცირებას.
რატომ შეიძლება გვტკიოდეს გული?
სამწუხაროდ, გულის დაავადებების ძირითადი მიზეზები დაკავშირებულია მიოკარდიუმის სისხლის მიმოქცევის დარღვევასთან. შემთხვევათა 95%-ში მიოკარდიუმის იშემია ან გულის იშემიური დაავადება (IGH) ხდება მიოკარდიუმის სისხლით მომარაგების დარღვევის ფონზე.
კარდიომიოციტების ფუნქცია ირღვევა, ზოგიერთ სიტუაციაში ზოგიერთი მათგანი კვდება და იცვლება შემაერთებელი ქსოვილით. მიოკარდიუმის იშემიასთან დაკავშირებულია ისეთი დაავადებები, როგორიცაა სტენოკარდია და მიოკარდიუმის ინფარქტი.
ძირითადი დაავადებები, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიოს გულის ტკივილი:
- სტენოკარდია;
- წინაგულების ფიბრილაცია;
- ჰიპერტენზია;
- კარდიოსკლეროზი;
- ათეროსკლეროზი;
- მიოკარდიტი;
- კარდიომიოპათია;
- რევმატიზმი;
- ინფექციური ენდოკარდიტი;
- სარქვლის დისფუნქცია (მათ შორის თანდაყოლილი);
- თანდაყოლილი მანკები.
ყველა ამ დაავადებას აქვს მათთვის დამახასიათებელი სიმპტომები და ტკივილის საკუთარი ტიპი. ზოგიერთი შეიძლება განვითარდეს ტკივილის გარეშე, მაგრამ ხასიათდებოდეს სხვა სიმპტომებით (მაგალითად, თხელი ან იისფერი კანი, თითების დისტალური ფალანგების გასქელება, დაღლილობა და ა.შ.). ზოგი კი შეიძლება სრულიად უსიმპტომო იყოს და შემთხვევით, პროფილაქტიკური გასინჯვისას გამოვლინდეს.
როგორ შევინარჩუნოთ გულის ჯანმრთელობა
კარდიოლოგები გვაძლევენ შემდეგ რჩევებს:
- აკონტროლეთ წონა;
- დაიცავით დიეტა: შეამცირეთ ტკბილეულის და ტკბილი გაზიანი სასმელების, ცხიმიანი ხორცის და დელიკატესების მოხმარება, დაამატეთ თევზი თქვენს რაციონში;
- ფრთხილად იყავით სუფრის მარილის მოხმარებასთან (არაუმეტეს 5 გ/დღეში);
- სიარული, ლაშქრობა, ცურვა ფიზიკური აქტივობის გაზრდის შესანიშნავი საშუალებაა;
- თავი დაანებეთ მოწევას.
იაპონელი მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების დაახლოებით ნახევრის მიზეზები გენეტიკური ფაქტორებითაა განპირობებული, ხოლო მეორე ნახევარი დაკავშირებულია გარე გავლენებთან, მათ შორის დიეტასთან.
მკვლევარებმა აღნიშნეს, რომ ჯანსაღი ცხოვრების წესი სისხლის მიმოქცევის დაავადებების მნიშვნელოვანი შემაკავებელი ფაქტორია, თუნდაც მათთვის, ვისაც მათ მიმართ გენეტიკური მიდრეკილება აქვს.
მეცნიერები მკაცრად გვირჩევენ თევზის რაციონში ჩართვას. ფაქტია, რომ თევზის ქონი შეიცავს პოლიუჯერ ომეგა-3 ცხიმოვან მჟავებს, რომლებსაც კარდიოპროტექტორული თვისებები აქვს.