კოგნიტარიატი: რას ნიშნავს ინტელექტუალური მუშაკების ახალი ტერმინი?
თანამედროვე სამყაროში, სადაც ცოდნა ეკონომიკის მთავარ რესურსად იქცევა, ტერმინი „კოგნიტარიატი“ სულ უფრო ხშირად ისმის სოციოლოგიურ და ეკონომიკურ დისკუსიებში. ეს სიტყვა, რომელიც აერთიანებს „კოგნიტურის“ (აზროვნებასთან დაკავშირებული) და „პროლეტარიატის“ ცნებებს, აღწერს ახალ სოციალურ ჯგუფს - ინტელექტუალურ მუშაკებს, რომლებიც, მაღალი კვალიფიკაციის მიუხედავად, ხშირად განიცდიან ექსპლუატაციას და არასტაბილურ მდგომარეობას.
რა არის კოგნიტარიატი?
კოგნიტარიატი არის სოციალური ჯგუფი, რომელიც შედგება მაღალკვალიფიციური სპეციალისტებისგან, რომელთა საქმიანობა დაკავშირებულია ცოდნის წარმოებასთან, დამუშავებასთან და გავრცელებასთან, მაგრამ რომელთა სამუშაო პირობები ხშირად არ შეესაბამება მათი ცოდნის დონეს. ეს არის „ცოდნის პროლეტარიატი“, რომელიც, კლასიკური პროლეტარიატის მსგავსად, არაერთი პრობლემის წინაშე დგას:
- ექსპლუატაცია;
- დაბალი ხელფასები;
ბაზრისა და ხელფასების არასტაბილურობა.ტერმინი ხაზს უსვამს პარადოქსს: ერთი მხრივ, კოგნიტარულ მუშაკებს აქვთ ღირებული კაპიტალი, მაგრამ მეორე მხრივ, ციფრული კაპიტალიზმის პირობებში, მათი შრომა ხშირად უფასურდება. ისინი მუშაობენ ისეთ სფეროებში, რომლებიც მოითხოვს მაღალ კვალიფიკაციას, როგორიცაა პროგრამირება, მეცნიერება, განათლება, ჟურნალისტიკა ან დიზაინი, მაგრამ მათი შემოსავალი და სოციალური გარანტიები ხშირად შორს არის მოლოდინებისგან.
კოგნიტარიატი ასევე ასოცირდება არასტაბილურ დასაქმებასთან და გრძელვადიანი პერსპექტივების ნაკლებობასთან.
გარდა ამისა, კოგნიტარიატი არ არის მხოლოდ პროფესიული ჯგუფი, არამედ სოციალური ფენომენია, რომელიც ასახავს პოსტინდუსტრიული საზოგადოების წინააღმდეგობებს:
მაღალი კვალიფიკაცია, დაბალი ანაზღაურება: კოგნიტარულ მუშაკებს ხშირად აქვთ უმაღლესი განათლება, მაგრამ მათი ხელფასები არ შეესაბამება მომზადების დონეს;
- არასტაბილურობა: მოკლევადიანი კონტრაქტები და სოციალური გარანტიების არარსებობა მათი მუშაობის ტიპური პირობებია;
- ფსიქო-ემოციური სტრესი: სამუშაო მოითხოვს მუდმივ ყურადღებას, რაც იწვევს გადაწვას და სტრესს;
- არამატერიალური შრომა: კოგნიტარიატი აწარმოებს ცოდნას, ინფორმაციას, კულტურულ შინაარსის პროდუქტს, მაგრამ არა ფიზიკურ სიკეთეებს;
- ცოდნის ექსპლუატაცია: კომპანიები ინტელექტუალური შრომით იღებენ მოგებას, მუშაკებს უხდიან მათი წვლილის ღირებულების მხოლოდ მცირე ნაწილს.
და ბოლოს, კოგნიტარიატი არ მოიცავს „თეთრსაყელოიანებს“ - ჩვეულებრივ ოფისის მუშაკებს: განსხვავება ისაა, რომ მის წარმომადგენლებს ხშირად ართმევენ პრივილეგიებს, როგორიცაა სტაბილურობა ან კარიერული ზრდა. ისინი შუალედურ პოზიციაში არიან: მათი უნარები ღირებულია, მაგრამ შრომის ბაზარი მათ დაუცველს ხდის.
ვის ეწოდება კოგნიტარიატი? არსებობს საკმაოდ ბევრი პროფესია, რომელიც შეიძლება მივაკუთვნოთ კოგნიტარიატის ფენომენს - და სხვადასხვა ასაკის და არა მხოლოდ ჰუმანიტარული განათლების მქონე ადამიანებს შეუძლიათ მათთან დაკავშირება.
კოლეჯის პროფესორები
აშშ-ში მცირე კოლეჯების პროფესორებს ხშირად აქვთ მაგისტრის ან დოქტორის ხარისხი, მაგრამ მუშაობენ დროებითი კონტრაქტებით დაბალი ხელფასებით და სოციალური შეღავათების გარეშე. მათი სამუშაო მნიშვნელოვანია სტუდენტების მოსამზადებლად, მაგრამ არ უზრუნველყოფს სოციალურ მობილობას.
ჟურნალისტები და კონტენტის ავტორები
ჟურნალისტს, რომელიც წერს სტატიებს ონლაინ გამოცემებისთვის, შეიძლება ჰქონდეს ცოდნა და მრავალწლიანი გამოცდილება, მაგრამ იმუშაოს ისეთი ჰონორარით, რომელიც ძლივს ფარავს ხარჯებს. მის მასალებს მრავალი ნახვა მოაქვს პლატფორმებზე, მაგრამ შემოსავალი მფლობელებს ხვდებათ.
მკვლევარები
ახალგაზრდა მეცნიერი, რომელსაც აქვს დოქტორის ხარისხი, ატარებს კვლევას უნივერსიტეტში, მაგრამ იღებს მინიმალურ სტიპენდიას ან მუშაობს გრანტებისთვის. მის აღმოჩენებს შეუძლია მილიონები მოუტანოს კომპანიებს, მაგრამ ის თავად რჩება არასტაბილურ მდგომარეობაში.
როგორ მოქმედებს ინტელექტუალური შრომა ფსიქიკაზე
ადამიანებმა ისწავლეს უზარმაზარი ინფორმაციის დამუშავება, სხვადასხვა მიმართულებით საკუთარი თავის და ბოლო ამოსუნთქვაზე უნარების განვითარებაც კი. ერთგვარი ზეადამიანები, რომლებმაც ყოველთვის ყველაფერი იციან ყველაფრის შესახებ და შეუძლიათ ნებისმიერი საუბრის წარმართვა, მაგრამ ამისთვის უზარმაზარ ფასს იხდიან. ეს არის უფსკრული მათ სხეულთან და ემოციებთან. ეს ფენომენი კარგად არის ახსნილი კოგნიტური დატვირთვის თეორიით, რომელიც 1988 წელს ჩამოაყალიბა ავსტრალიელმა ნეიროფიზიოლოგმა და საგანმანათლებლო ფსიქოლოგმა ჯონ სველერმა.
ადამიანები, რომლებიც ძირითადად ინტელექტუალურ საქმიანობას ეწევიან, უგულებელყოფენ თავიანთი სხეულის საჭიროებებს. ფსიქოლოგები და ექიმები აქ გაერთიანებულნი არიან: სიმსუქნე, ფსიქიკური ჯანმრთელობის გაუარესება მხოლოდ რამდენიმე ეფექტია ასეთი დისბალანსის.
რას იწვევს ეს? მაგალითად, იმ ფაქტს, რომ მუდმივი სტრესი არ აუმჯობესებს ტვინის ფუნქციას, პირიქით, აქვეითებს მას. გარდა ამისა, გადატვირთვა იწვევს პროდუქტიულობის შემცირებას, აზროვნების შენელებას და ახალი იდეების გენერირების უნარის გაუარესებას - და, გადაწვას.
კიდევ ერთი საინტერესო ფაქტი: გონებრივი და ფიზიკური სამუშაო მოიცავს ტვინის სხვადასხვა უბანს და იწვევს სხვადასხვა ჰორმონის გამომუშავებას.
კვლევები აჩვენებს, რომ ადამიანები, რომლებიც ძირითადად ინტელექტუალურ საქმიანობით არიან დაკავებულნი, უფრო მიდრეკილნი არიან დეპრესიისკენ. ფიზიკური აქტივობის ნაკლებობა ტვინს ართმევს საჭირო სტიმულაციას და შეიძლება დაარღვიოს ჰორმონული ბალანსი.
როგორ გავიგოთ, რომ გონებრივი შრომით ხართ გადატვირთული
- რამდენად ხშირად გიჭირთ კონცენტრაცია?
- ამჩნევთ თუ არა მეხსიერების გაუარესებას? გიჭირთ თუ არა ახალი ინფორმაციის დამახსოვრება?
- ოდესმე გავიწყდებათ, სად დადეთ ნივთები ან რას აპირებდით?
- გიჭირთ თუ არა გადაწყვეტილებების მიღება?
- ამჩნევთ თუ არა, რომ უფრო გაღიზიანებული ან ფეთქებადი გახდით?
- რამდენად სწრაფად იღლებით გონებრივი შრომით?
- გაქვთ თუ არა თავის ტკივილი ან ფსიქიკურ სტრესთან დაკავშირებული სხვა ფიზიკური სიმპტომები?
- გრძნობთ თუ არა, რომ თქვენი ტვინი უფრო ნელა მუშაობს, ვიდრე ადრე?
- გიჭირთ დავალებებს შორის გადართვა? რამდენად ხშირად გრძნობთ თავს დაღლილად ან გამოფიტულად დღის განმავლობაში?
- როგორ ისვენებთ და როგორ აღიდგენთ თავს სამსახურიდან/სკოლიდან?
- როგორ აფასებთ თქვენს ენერგიის დონეს კვირის განმავლობაში?
- რა არის თქვენი ჰობი და ინტერესები? რამდენად ხშირად ასრულებთ მათ?
- როგორ აფასებთ თქვენი ძილის ხარისხს? ჩვეულებრივ, რამდენ საათს გძინავთ?
ამ კითხვებზე პასუხის გაცემა დაგეხმარებათ უკეთ გაიგოთ, გჭირდებათ თუ არა ფსიქოლოგიური დახმარება.