ლალი ჩხიკვაძე

სამგანზომილებიანი სიბრძნის სკალა (3D-WS) ზომავს სიბრძნეს, რომელიც განიხილება, როგორც ლატენტური ცვლადი, რომელიც განისაზღვრება პიროვნების შემეცნებითი, რეფლექსური და აფექტური კომპონენტებით.

წინა კვლევების შედეგებზე დაყრდნობით, კალიფორნიის უნივერსიტეტის მედიცინის სკოლის ფსიქოლოგებმა (სან დიეგო UC San Diego Center for Healthy Aging) დაასკვნეს, რომ სიბრძნის კონცეფცია მოიცავს შვიდ ძირითად კომპონენტს - თვითშეფასებას, პროსოციალურ ქცევას (ემპათია, თანაგრძნობა, ალტრუიზმი), საკუთარი ემოციების დარეგულირებისა და კონტროლის უნარი, მრავალფეროვანი და განსხვავებული აზრის მიღების შესაძლებლობა, ხასიათის სიმტკიცე, სხვებისთვის სწორი და სასარგებლო რჩევების მიცემის უნარი და სულიერება (მაღალზნეობრივი ხასიათი).

სად იმალება სიბრძნე?

მეცნიერთა ჯგუფი დოქტორ იესტის ხელმძღვანელობით, ტვინის ფუნქციონირების უახლეს მონაცემებზე დაყრდნობით (მათ შორის ნეიროვიზუალიზაცია მაგნიტურ-რეზონანსული გამოსახულების გამოყენებით), ვარაუდობს, რომ სიბრძნე დაკავშირებულია ტვინის კონკრეტული უბნების მუშაობის ინტენსივობასთან. შედეგად, შეიქმნა ტესტი, რომელიც ამოწმებს ქცევით პასუხებს, რომლებზეც პასუხისმგებელია ეს სფეროები.

მაგალითად, სოციალური და ქცევითი დამოკიდებულებები, როგორიცაა თანაგრძნობა, ალტრუიზმი და სოციალური თანამშრომლობა, კონტროლდება პრეფრონტალური ქერქით. სხვა „სიბრძნის კომპონენტები“ დაკავშირებულია ლიმბურ სისტემასთან, ნუშურასთან ან სპეციფიკურ ნეიროტრანსმიტერებთან, განსაკუთრებით მონოამინებთან. ასეთი „კომპონენტები“ მოიცავს, მაგალითად, პრაგმატიზმს, ემოციურ რეგულაციას, სოციალური გადაწყვეტილების მიღებას, რეფლექსიას და თვითრეფლექსიას, ტოლერანტობას და გაურკვევლობასთან ეფექტურად გამკლავების უნარს.

მანამდე მკვლევარებმა უკვე შეიმუშავეს სკალა, რომელიც საშუალებას გაძლევთ შეაფასოთ ადამიანის სიბრძნის ხარისხი. აღნიშნული შკალა შედგება 28 ელემენტისგან. თუმცა, როგორც ახალმა კვლევამ აჩვენა, არანაკლებ ზუსტია „სიბრძნის შკალის“ მოკლე ვერსია, რომელშიც მხოლოდ შვიდი ელემენტია.

კვლევაში 20-დან 82 წლამდე ასაკის ორ ათასზე მეტმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა. შკალაზე 1-დან 5-მდე (სადაც 1 ნიშნავს სრულიად არ ვეთანხმები და5 ნიშნავს სრულიად ვეთანხმები), მათ უნდა შეეფასებინათ რამდენად ეთანხმებოდნენ შვიდ წინადადებას. სიბრძნის კონცეფციის შვიდივე ძირითადი კომპონენტის ამსახველი განცხადებები იყო:

• როგორც წესი, რაც შეიძლება დიდხანს მინდა გადავდო მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღება;

• ზეწოლის ქვეშ მყოფ სიტუაციაში მე სიმშვიდეს ვინარჩუნებ;

• თავს ვარიდებ თვითკრიტიკას;

• ვერიდები ისეთ სიტუაციებს, როდესაც ჩემი აზრით, ჩემი დახმარება იქნება საჭირო;

• ხშირად უბრალოდ არ ვიცი რა ვუთხრა იმ ადამიანებს, ვინც რჩევას მეკითხება;

• ძალიან მომწონს, როცა პრობლემაზე სხვადასხვა თვალსაზრისს ვაწყდები;

• ჩემი მორალური რწმენა მაძლევს შინაგან ძალას.

კვლევის წამყვანი ავტორის, დილიპ იესტეს (Dilip V. Jeste) თქმით, წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ადამიანის სიბრძნის ხარისხი პირდაპირ კავშირშია მის ჯანმრთელობასთან, სიმდიდრესთან და დღეგრძელობასთან – რაც უფრო მაღალია ქულა „სიბრძნის შკალაზე“, მით უკეთესია ეს მაჩვენებლები. ახალი კვლევა ასევე აჩვენებს, რომ რაც უფრო ჭკვიანია ადამიანი, მით უფრო ბედნიერია, მით უფრო გამძლეა, მით უკეთესია მისი ფსიქიკური კეთილდღეობა და ნაკლებად იტანჯება მარტოობით, დეპრესიით და შფოთვით.