ვეგეტარიანელობა და ძუძუთი კვება
როგორ წარიმართება ძუძუთა ჩვილის ზრდა-განვითარება, როდესაც დედას კვების ასეთი რეჟიმი აქვს? ამის შესახებ პედიატრი მაკა მაისურაძე გვესაუბრება.
რა პრობლემა შეიძლება შეექმნას ჩვილს, როდესაც დედა ვეგეტარიანელია ან მარხულობს?
- ძუძუთი კვების პერიოდში დედა პასუხს აგებს არა მხოლოდ საკუთარ, არამედ ჩვილის ჯანმრთელობაზეც. პასუხისმგებლობა გულისხმობს ჩვილის უზრუნველყოფას სრულფასოვანი საკვებით - დედის რძით. დედის რძის რაოდენობა და ხარისხი მრავალ ფაქტორზეა დამოკიდებული, უმთავრესი მათგანი კი თვით დედის კვებაა. დედის რძის ხარისხი იმით განისაზღვრება, რამდენად მდიდარია იგი ბავშვისთვის აუცილებელი საკვები ნივთიერებებით, ვიტამინებითა და მიკროელემენტებით.
დედის რძეში ცილების რაოდენობა პრაქტიკულად არ არის დამოკიდებული დედის მიერ საკვებით მიღებული ცილების რაოდენობაზე, ცხიმების, ვიტამინებისა და მინერალური ნივთიერებების შემცველობა კი დედის რაციონის მიხედვით იცვლება. ამიტომაც უნდა ერიდოს მეძუძური დედა უცხიმო და ძალზე ცხიმიან საკვებს. მისი რაციონის ენერგეტიკული ღირებულება ჩვეულებრივზე 500-700 კკალ-ით მეტი უნდა იყოს.
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
ვეგეტარიანელები მცენარეული პროდუქტებით იკვებებიან. მცენარეული საკვები მდიდარია ნახშირწყლებით, უჯრედისით, რომელიც ძნელი მოსანელებელია როგორც მოზრდილის, ასევე ჩვილის ორგანიზმისთვის. იგი აძლიერებს ნაწლავებში დუღილის პროცესს, რაც როგორც დედისთვის, ასევე ჩვილისთვისაც მუცლის შებერილობის, აირების დაგროვების, ნაწლავთა ჭვლის მიზეზად იქცევა. ჩვილი, რომლის დედაც უპირატესად მცენარეულ საკვებს მიირთმევს, ჭირვეულია, მოუსვენრად სძინავს, ხშირად იღვიძებს...
დამატებით რა უნდა მიიღოს ვეგეტარიანელმა დედამ, რომ სრულფასოვანი რძე ჰქონდეს?
- ვეგეტარიანელი დედის რძეში ძალიან ცოტაა ვიტამინი B12, მეტადრე მაშინ, როცა ქალი არ იღებს პოლივიტამინებს ან ვიტამინიზებულ პროდუქტებს. ეს იმიტომ, რომ ცხოველური საკვები ცილების, რკინისა და ვიტამინ B12-ის ძირითადი წყაროა. ამ შემთხვევაში ჩვილისთვის აუცილებელია ვიტამინ B12-ის დამატებით მიღება მთელი ორი წლის განმავლობაში ანუ მანამდე, სანამ თავად არ დაიწყებს ვიტამინიზებული პროდუქტებიდან ამ ვიტამინის საჭირო ოდენობის მიღებას.
რას იწვევს ვიტამინ B12-ის დეფიციტი?
- უწინარეს ყოვლისა, ანემიას. ამ დროს ბავშვის ორგანოები და ორგანოთა სისტემები განიცდიან ჟანგბადის შიმშილს, რის გამოც ბავშვი ზრდითა და განვითარებით ასაკს ჩამორჩება. ანემია ვლინდება უმადობით, სისუსტით, წონის მატების შენელებით, კანისა და ხილული ლორწოვანი გარსების სიფითრით, ჭირვეულობით, ძილის რეჟიმის დარღვევით. სისხლის საერთო ანალიზში ყურადღებას იპყრობს ფერადობის მაჩვენებლის (ფარბე ინდექსის) დაქვეითება. როცა მისი მაჩვენებელი 0,9-ზე ნაკლებია - ეს ანემიაზე მიუთითებს, მხოლოდ არა რკინადეფიციტურზე, არამედ ფოლიუმდეფიციტურზე (რასაც, წესისამებრ, თან სდევს ვიტამინ B12-ის დეფიციტიც). ამ დეფიციტის შევსება კი საჭიროა ვიტამინ B12-ისა და ფოლიუმის მჟავას კომბინირებული გამოყენებით.
როდესაც დედა ლაქტოვეგეტარიანელია, მაინც საჭიროა ვიტამინ B12-ის დამატებითი მიღება?
- თუ დედა მცენარეულ საკვებთან ერთად რძის ნაწარმსაც მიირთმევს, საკვები დანამატების მიღება საჭირო არ არის - იმ პირობით, რომ ქალი საკმარისი რაოდენობით მიიღებს რძესა და კვერცხს. ორგანიზმს B12-ის დეფიციტი არ დაემუქრება, თუ ქალი ყოველდღე მიიღებს 3 ჭიქა (600 მლ) რძეს ან მიირთმევს 1 ცალ კვერცხს და დალევს 2 ჭიქა რძეს. შეიძლება, რაციონში ჩაერთოს რძის პროდუქტებიც - ხაჭო, ყველი, მაწონი და სხვა.
არცთუ იშვიათად ვეგეტარიანელ დედას რძის ნაკლებობის გამო ჩვილისთვის საკვების დამატება უხდება. საჭიროა თუ არა ასეთ დროს მისთვის საკვებდანამატების მიღება?
- როდესაც რძის უკმარისობის გამო ჩვილი დამატებით საკვებს იღებს, იგი შერეულ კვებაზეა. თუ შერეულ კვებაზე მყოფი ჩვილი დღე-ღამეში 75მლ-ზე ნაკლებ ადაპტირებულ ნარევს იღებს, საკვებდანამატების (პოლივიტამინების) მიცემა საჭიროა, თუ 75მლ-ზე მეტს იღებს - არა.
რა განსხვავებაა საკვებდანამატებსა და დამატებით საკვებს შორის?
- საკვებდანამატს იმიტომ ჰქვია საკვებდანამატი, რომ ძირითადი საკვების დამატებაა. ძირითადი საკვები კი ან დედის რძეა, ან - ხელოვნური კვებისას - ადაპტირებული ნარევი. ბავშვს დანამატს ვაძლევთ ძირითადი საკვების შემდეგ ან კვებათა შორის შუალედში. საკვებდანამატებად პოლივიტამინებთან ერთად შეიძლება გამოვიყენოთ ხილისა და კენკრის წვენი ან პიურე, ხაჭო, ქათმის კვერცხის გული. ამ გზით შესაძლებელია, ორგანიზმი ზრდისა და განვითარებისთვის საჭირო ვიტამინებით, მიკროელემენტებით და საკვები ნივთიერებებით უზრუნველვყოთ.
თუ დედა ვეგეტარიანელია, როგორი უნდა იყოს პირველი ორი წლის განმავლობაში ბავშვის რაციონი?
- თუ ჩვილი ძუძუთი იზრდებოდა, პირველი ორი წლის განმავლობაში მის რაციონში არ უნდა შევზღუდოთ ცხიმების შემცველობა. ამასთან, რაციონი შეთანხმებული უნდა იყოს პირად პედიატრთან. დედის რძე ჩვილისთვის იდეალური საკვებია - ის დაახლოებით 54%-ით ცხიმისაგან შედგება. 1 ჭიქა დედის რძე შეიცავს 175 კალორიას. ამდენად, ჩვილისთვის საჭირო ცხიმებისა და ენერგიის რაოდენობას თვით ბუნება გვკარნახობს. მოგეხსენებათ, ცხიმი ენერგიის წყაროა, ვეგეტარიანული რაციონი კი ცხიმებით ღარიბია. სამაგიეროდ, მდიდარია უჯრედისით (ნახშირწყლებით).
ამიტომ გაითვალისწინეთ: როცა ბავშვი მყარი საკვების მიღებაზე გადავა:
- მისი რაციონი გაამდიდრეთ ცილოვანი პროდუქტებით, სანაცვლოდ შეამცირეთ ნახშირწყლები.
- ნუ ეცდებით ცხიმის შეზღუდვას. ნუ მისცემთ უცხიმო რძეს და რძის ნაწარმს. უხვად გამოიყენეთ მზესუმზირას, ზეითუნის ხარისხიანი ზეთი.
- თავი არიდეთ უჯრედისით მდიდარ საკვებს.
- ფაფები ძირითადად ყავისფერი ბრინჯისა და შვრიისგან მოუმზადეთ.
- ბევრს ნუ აჭმევთ უმ ხილსა და ბოსტნეულს.
- კვებათა შორის შუალედებში დამატებით მიეცით კალორიებით მდიდარი საკვები, მაგალითად, ყველი და პური, შინ გამომცხვარი ხილის კექსი ან იოგურტი.
რას ურჩევთ დედას?
- თუ ქალისთვის ვეგეტარიანელობა ცხოვრებისეული პრინციპია, რომლიდან გადახვევას არ აპირებს, მაშინ ორსულობისა თუ ძუძუთი კვების დროს მან სათანადოდ უნდა მოამარაგოს თავისი ორგანიზმი რკინითა და ვიტამინ B12-ით. ამაში პირადი ექიმი დაეხმარება - შეურჩევს კვების რაციონს და ვიტამინების კომპლექსს. ქალი პასუხისმგებლობით უნდა მოეკიდოს ექიმის რჩევებს და ყური მიუგდოს თავის გულისხმას - შვილის ჯანმრთელობა ხომ ყოველგვარ პრინციპზე მნიშვნელოვანია!
