ე.წ. „ესპანკას“ მომაკვდინებელ პანდემიაში კლიმატს ადანაშაულებენ
კარგად დადასტურებული ფაქტია, რომ დასავლეთის ფრონტზე 1914-1918 წლებში გამართული პირველი მსოფლიო ომის მრავალი ბრძოლის შედეგზე გავლენა იქონია იმ დროს ევროპაში არსებულმა უჩვეულო ამინდის პირობებმა - მუდმივი ძლიერი წვიმა და დაბალი ტემპერატურა. კლიმატოლოგი და ისტორიკოსი ალექსანდრე ფ. მორი და მისი კოლეგები ვარაუდობენ, რომ ამ წლების განმავლობაში ევროპაში შეიძლება ყოფილიყო ას წელიწადში ერთხელ განვითარებული კლიმატის ანომალიები, რამაც განაპირობა გრიპის „ისპანკას“ პანდემიის დროს სიკვდილიანობის უპრეცედენტო მაღალი მაჩვენებელი (გრიპის ვირუსის შტამი H1N1) 1917-1919 წლებში, რომელმაც სხვადასხვა წყაროების მიხედვით 50-დან 100 მილიონამდე ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა.
მკვლევარებმა გააანალიზეს ღრმა ყინულის ნიმუშები, რომლებიც მიღებული იყო მყინვარი Colle Nifetti-ის ბურღვით, რომელიც მდებარეობს ევროპის ალპების გულში, მონტე როზას მასივში (4450 მეტრი ზღვის დონიდან). მეცნიერები დაინტერესდნენ ყინულის ფენებში ნატრიუმის და ქლორის კონცენტრაციის ცვალებადობით, რაც ასახავს ზღვის ჰაერის პროპორციას, რომელიც კონტინენტის თავზე ატმოსფეროდან მოდის ჩრდილო ატლანტიკიდან.
გაირკვა, რომ ზუსტად 1914 წლიდან 1919 წლამდე პერიოდში იყო ცივი და ნოტიო ჰაერის არანორმალურად ძლიერი შემოდინება ევროპის ატმოსფეროში ატლანტის ოკეანედან, რამაც განსაზღვრა ამინდი კონტინენტზე.
მეცნიერებმა შეადარეს ზღვის ჰაერის შესახებ მონაცემები იმავე წლებში ევროპის ქვეყნების მოსახლეობის სიკვდილიანობასთან, ასევე იმავე პერიოდის მეტეოროლოგიურ მონაცემებთან. გაირკვა, რომ მოსახლეობის სიკვდილიანობის სტატისტიკაში პიკური მნიშვნელობები ან დაემთხვა, ან მოხდა ჩრდილო ატლანტიკური ჰაერის მორიგი ძლიერი შემოდინების და ამინდის გაუარესების შემდეგ.
მაგალითად, 1918 წლის შემოდგომაზე, გრიპის მეორე ტალღის აწევა, რომელსაც თან ახლდა ევროპის მოსახლეობაში სიკვდილიანობის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი, დაიწყო ატლანტიკური ჰაერის ძლიერი შემოდინებისთანავე, რამაც გამოიწვია ხანგრძლივი სიცივე და წვიმიანი ამინდი.
კიდევ ერთი ფაქტორი, რომელმაც ხელი შეუწყო ესპანური გრიპის პანდემიის გაძლიერებას, შეიძლება იყოს იხვის მიგრირებადი ქცევის ცვლილება (გრიპის გამომწვევი აგენტის, H1N1 გრიპის ვირუსის მთავარი ცხოველური რეზერვუარი), ვარაუდობენ მორი და მისი კოლეგები. ამას შეიძლება გამოეწვია მოსახლეობის ინფექციის რისკის გაზრდა ინფიცირებული იხვების განავლით დაბინძურებული წყლის საშუალებით.
”მე არ ვამბობ, რომ კლიმატის ანომალიამ გამოიწვია პანდემია, მაგრამ ამან დაამძიმა ისედაც ფეთქებადი სიტუაცია,” - განმარტა მორმა. „ატმოსფერული და კლიმატური ცვლილებები, როგორიც 1914-1919 წლებში იყო, დროდადრო ხდება და ისინი პირდაპირ გავლენას ახდენენ კაცობრიობაზე, ბევრ ფაქტორზე, მათ შორის ჩვენს გარშემო არსებულ ცხოველებზე. ცხოველების მიგრაცია, რომლებიც დაავადებების გადამტანები არიან დამოკიდებულია გარემოს ცვალებადობაზე და იმაზე, თუ როგორ ვმოქმედებთ ამ გარემოზე.”