სოიის სასარგებლო თვისებები
მას ხშირად სასწაულ-მცენარედ მოიხსენიებენ, მცენარეული ცილების ჭარბად შემცველობის გამო. სოიის თესლის მასის საშუალოდ 40% ცილებზე მოდის. ზოგიერთი სახეობის თესლი კი 48-50%-მდე ცილას შეიცავს. სრულფასოვანი ცილების გარდა სოია მდიდარია აგრეთვე ვიტამინებით, მიკროელემენტებით, ფიტოესტროგენებითა და უჯრედისით. სოიისგან დღეს სხვადასხვა პროდუქტი იწარმოება. თითოეული მათგანი მაღალი კვებითი ღირებულების გარდა ჯანმრთელობისათვის განსაკუთრებული მარგებლობით გამოირჩევა.
ანტიოქსიდანტები - სოიის პროდუქტები შეიცავს დიდი რაოდენობით ანტიოქსიდანტებს ანუ ნივთიერებებს, რომლებიც იცავს უჯრედს მავნე "თავისუფალი რადიკალების" ზემოქმედებისაგან. მოგეხსენებათ, ეს მავნე რადიკალები განაპირობებენ უჯრედთა ნაადრევად დაბერებას, დაზიანებასა და გადაგვარებას.
თირკმლის დაავადება - დადგენილია, რომ თირკმელები სოიაში შემავალ ცილას ცხოველურ ცილებთან შედარებით გაცილებით ადვილად "იტანს", შესაბამისად, სოიის პროდუქტებით კვება ანელებს და აფერხებს თირკმელების დაზიანებას ამ ორგანოს ფუნქციური უკმარისობით დაავადებულ პირებში.
იმუნიტეტი - გამოკვლევებმა აჩვენა, რომ სოიაში შემავალი პეპტიდები (ამინომჟავათა ჯაჭვები) ამაღლებენ იმუნიტეტს ანუ ორგანიზმის სენშეუვალობას სხვადასხვა დაავადებისადმი.
ოსტეოპოროზი - სოიის პროდუქტებით კვება ხელს უწყობს ძვლოვანი მასის შენარჩუნებას, შესაბამისად, ის ოსტეოპოროზის ანუ ძვლის გამეჩხერების საუკეთესო პროფილაქტიკური საშუალებაა.
შაქრიანი დიაბეტი - კლინიკური დაკვირვებებით გაირკვა, რომ დიაბეტიანთა საკვებ რაციონში სოიის პროდუქტების ჩართვა მნიშვნელოვნად აქვეითებს სისხლში შაქრის დონეს და ამცირებს ინსულინდამოკიდებულებას პირველი ტიპის შაქრიანი დიაბეტის დროს. გარდა ამისა, ხელს უწყობს სხეულის მასის დაქვეითებას.
ქოლესტერინი - სოია განაპირობებს ქოლესტერინის დონის ნორმალიზებას სისხლში. საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის დაავადებები - სოიის პროდუქტებში დიდი რაოდენობით საკვები ბოჭკოების (უჯრედისის) შემცველობა ხელს უწყობს ნაწლავთა მოტორული ფუნქციის ნორმალიზებას, რაც თავის მხრივ ხელს უშლის შეკრულობის განვითარებას და საუკეთესოდ წმენდს ნაწლავებს.
მკერდისა და პროსტატის კიბო - მეცნიერული დაკვირვებებით დადგენილია, რომ დასავლეთში მცხოვრებ ქალბატონებში მკერდის კიბოს შემთხვევები 8-10-ჯერ უფრო ხშირია ვიდრე აზიელ ქალბატონებში, რომელთა დიეტაც, როგორც წესი, სოიაზეა დაფუძნებული. იაპონელი მამაკაცების საფუძვლიანი გამოკვლევებით კი დადასტურებულია პირდაპირი დამოკიდებულება ტოფუს - სოიის ხაჭოს სისტემატურად საკვებად გამოყენებასა და წინამდებარე ჯირკვლის - პროსტატის - კიბოთი დაავადების შემცირებას შორის. ამერიკაში ჩატარებულმა გამოკვლევებმა აჩვენა, რომ სოიაში შემავალი ნივთიერებები მნიშვნელოვნად ამცირებს ფილტვისა და სწორი ნაწლავის კიბოთი დაავადების რისკსაც.
ალები და ალერგია - როგორც ცნობილია, იაპონელი ქალებისათვის ევროპელებისაგან განსხვავებით მენოპაუზის პერიოდში მტანჯავი ალები პრაქტიკულად უცხოა. ამ ფაქტს სპეციალისტები სოიაში შემავალ ფიტოესტროგენებს უკავშირებენ. ძროხის რძეზე ალერგიული რეაქციის მქონე ბავშვებისათვის რეკომენდებულია სწორედ სოიის რძე.
უყურადღებობის სინდრომი - მოგეხსენებათ, რომ ფიზიკური და გონებრივი შრომისუნარიანობის დაქვეითება პირდაპირ კავშირშია ცილების ნაკლებობასთან. ყოველივე აღნიშნული კი თავის მხრივ მიზეზია ნევროზების, უყურადღებობისა და გაფანტულობისა, განსაკუთრებით ბავშვებში. სოიის პროდუქტების ჩართვა საკვებ რაციონში ხელს უშლის ამ პრობლემების განვითარებას.
საინტერესო ცნობები
კიბოს ნაციონალურმა ინსტიტუტმა (აშშ, ვაშინგტონი) 1990 წელს გამოაქვეყნა 15-წლიანი კვლევის შედეგები. ამ მონაცემებით სოიის პროდუქტები მდიდარია ანტიკანცეროგენული (სიმსივნის საწინააღმდეგო) ნივთიერებებით, რომლებიც გარკვეულწილად აფერხებენ და აკონტოლებენ კიბოს ზრდა-განვითარებას. ზოგიერთი ანტიკანცეროგენი პირდაპირ აფერხებს სიმსიმვნის განვითარებას, სხვები კი განაპირობებენ წარმონაქმნების ნელ ზრდას ან საერთოდ აჩერებენ პათოლოგიურ პროცესს. გარდა აღნიშნული ნაერთებისა სოია შეიცავს ისეთ კომპონენტებს, რომლებიც აიძულებს ორგანიზმს სწრაფად "მოინელოს" და განთავისუფლდეს პოტენციური კანცეროგენებისგან (სიმსივნის გამომწვევი ნივთიერებებისგან). სოია შეიცავს შაქრების - რაფინოზასა და სტაქიოზას მნიშვნელოვან რაოდენობას. მათ ბიფიდობაქტერიები საკვებ წყაროდ იყენებენ. ბიფიდობაქტერიების რაოდენობის ზრდა ამცირებს დისბაქტერიოზითა და კიბოთი დაავადების რისკს. სოიის სასარგებლო და ორგანიზმისათვის მნიშვნელოვან კომპონენტებს შორის აღსანიშნავია ლეციტინი და ქოლინი, რომლებიც მონაწილეობენ ტვინისა და ზოგადად ნერვული ქსოვილის უჯრედთა განახლებაში, პასუხისმგებელნი არიან ისეთ ფუნქციებზე, როგორიცაა აზროვნება, კონცენტრაცია, დასწავლა, მოძრაობითი აქტივობა და სხვა მრავალი. ასევე ხელს უწყობენ ცხიმების მეტაბოლიზმსა და ქოლესტერინის რეგულაციას სისხლში.