სათესლე ჯირკვლების ანომალიებისა და დაავადებების დიაგნოსტიკა და მკურნალობა
- ბატონო დავით, რა არის მამაკაცის სასქესო ჯირკვლები და რა ფუნქციას ასრულებენ?
- მამაკაცის სასქესო ჯირკვლები წყვილი ორგანოა, რომელიც სათესლე პარკში მდებარეობს და ასრულებს რეპროდუქციულ (სპერმატოგენეზი - გამოიმუშავებენ სასქესო უჯრედებს - სპერმატოზოიდებს) და ენდოკრინულ (წარმოქმნიან მამაკაცის სასქესო ჰორმონს - ტესტოსტერონს) ფუნქციას.
- სათესლე ჯირკვლების რა სახის ანომალიები არსებობს და რა გართულებები შეიძლება გამოიწვიოს?
- სათესლე ჯირკვლების ანომალიები იყოფა:
- მდებარეობით;
- რაოდენობრივ;
- სტრუქტურულ ანომალიებად.
მდებარეობითს განეკუთვნება - კრიპტორქიზმი, როდესაც სათესლე ჯირკვალი არ არის ჩამოსული სათესლე პარკში და შესაძლებელია ემბრიონული განვითარების დროს შეკავდეს საზარდულის არხში ან მუცლის ღრუში. ასეთ შემთხვევაში არსებობს შეკავებულ სათესლე ჯირკვალში სიმსივნური პროცესის განვითარების რისკი.
რაოდენობრივი - ანორქიზმი, როდესაც არ აღინიშნება არც ერთი სათესლე ჯირკვალი და წარმოადგენს ჰიპოგონადიზმის მიზეზს.
მონორქიზმი - დაბადებით მხოლოდ ერთი სათესლე ჯირკვალი.
პოლიორქიზმი - მესამე დამატებითი სათესლე ჯირკვალი სათესლე ბაგირაკისა და დანამატის გარეშე.
სტრუქტურული - ჰიპოპლაზია, განუვითარებელი სათესლე ჯირკვალი, შესაძლებელია იყოს ცალმხრივი ან ორმხრივი. ორმხრივის დროს დარღვეულია რეპროდუქციული და ენდოკრინული ფუნქცია.
- როგორ ხდება ანომალიების დიაგნოსტიკა და მკურნალობა?
- დიაგნოსტიკა ემყარება სათესლე პარკის პალპაციას, ულტრაბგერით, კომპიუტერულ ტომოგრაფიასა და მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიულ კვლევას, ჩვენების მიხედვით, ლაპაროსკოპიას.
რაც შეეხება მკურნალობას - კრიპტორქიზმის დროს კეთდება ორქიდოპექსია - სათესლე ჯირკვლის ფიქსაცია სათესლე პარკში და ის უნდა გაკეთდეს ადრეულ ასაკში.
პოლიორქიზმის დროს - კვეთენ დამატებით სათესლე ჯირკვალს.
ანორქიზმის დროს - მიმართავენ ჰორმონოთერაპიას.
- რა პათოლოგიური პროცესები შეიძლება განვითარდეს სათესლე ჯირკვლებში და როგორია მკურნალობის ტაქტიკა?
- სათესლე ჯირკვლებში განვითარებულ პათოლოგიურ პროცესებს განეკუთვნება:
- სათესლე ჯირკვლების ტრავმა (ღია და დახურული);
- სათესლე ჯირკვლის შემოგრეხა მისი მკვებავი სისხლძარღვების დახშობით;
- ანთებითი პროცესები - ორქოეპიდიდიმიტი, ტუბერკულოზი;
- სათესლე ჯირკვლის კიბო;
- ვარიკოცელე (სათესლე ჯირკვლისა და ბაგირაკის ვენების ვარიკოზული გაგანიერება), ჰიდროცელე (სათესლე ჯირკვლის გარსების წყალმანკი), სპერმატოცელე (სათესლე ჯირკვლის დანამატის ცისტა).
ტრავმის დროს ოპერაციული მკურნალობის ჩვენება განისაზღვრება ტრავმის სახისა და დაზიანების სიმძიმის მიხედვით. დიდი ზომის ტრავმული ჰემატომა ჯირკვლის სტრუქტურის დარღვევით ან მისი მკვებავი სისხლძარღვების დაზიანებით საჭიროებს ორქექტომიას.
სათესლე ჯირკვლის შემოგრეხის დროს ოპერაციული მკურნალობა ითვალისწინებს შემოგრეხილი ჯირკვლის გასწორებას, მისი სისხლის მიმოქცევის აღსადგენად და სათესლე პარკში ფიქსაციას, რაც უნდა განხორციელდეს შემოგრეხის დაწყებიდან 18-20 საათის განმავლობაში. დაგვიანების შემთხვევაში ჯირკვალში ვითარდება შეუქცევადი პროცესები, რაც, შესაძლებელია, ორქექტომიით დამთავრდეს.
ორქოეპიდიდიმიტი და ტუბერკულოზი საჭიროებს კონსერვატულ მკურნალობას (ანტიტუბერკულოზური და ანტიბიოტიკოთერაპია). კონსერვატული მკურნალობის უშედეგობისა და ჩირქოვანი პროცესით გართულების შემთხვევაში ნაჩვენებია ოპერაციული მკურნალობა - ორქექტომია.
სათესლე ჯირკვლის კიბოს დროს კეთდება ინგუინალური ორქექტომია, ანუ ჯირკვლის ამოკვეთა სათესლე ბაგირაკთან ერთად. სიმსივნის მორფოლოგიური ტიპის მიხედვით განისაზღვრება ქიმიო- და სხივური თერაპიის ჩატარება.
ვარიკოცელეს ოპერაციული მკურნალობის ჩვენებაა ჯირკვლის არეში შემაწუხებელი ტკივილი და უშვილობა. ოპერაციულად კეთდება ვარიკოზული ვენების ლიგირება.
ჰიდროცელე და სპერმატოცელე არ არის ჯანმრთელობისთვის საშიში დაავადება. ოპერაციული მკურნალობა განისაზღვრება მათი ზომისა და შესაძლო დისკომფორტის მიხედვით.
- რა შემთხვევებში კვეთენ ორივე სათესლე ჯირკვალს?
- ორივე სათესლე ჯირკვლის ამოკვეთა, ანუ ქირურგიული კასტრაცია, ნაჩვენებია ორმხრივი სიმსივნური დაავადების დროს; ასევე ცეცხლსასროლი ან ცივი იარაღით მიღებული ტრავმის დროს, როდესაც დაზიანებულია მკვებავი სისხლძარღვები და ჯირკვლების პარენქიმა და მათი მთლიანობის აღდგენა ტექნიკურად შეუძლებელია.
ქირურგიული კასტრაცია კეთდება პროსტატის კიბოს შორს წასული შემთხვევების (T3, T4) დროსაც ტესტოსტერონის ბლოკირებისთვის, რომელიც პროსტატის კიბოს გავრცელების ხელშემწყობი ფაქტორია.
ქირურგიული კასტრაციის შემდეგ ვითარდება ჰიპოგონადიზმი - ერექციული დისფუნქცია და უნაყოფობა.
კასტრაციის შემდეგ ახალგაზრდა ასაკში შესაძლებელია ჰორმონოთერაპიის გამოყენება, რითაც შესაძლებელი ხდება მამაკაცის მეორეული სასქესო ნიშნების შენარჩუნება, მაგრამ ვერ აღდგება რეპროდუქციული ფუნქცია.