რა კავშირი აქვს მაღალ არტერიულ წნევას ერექციულ დისფუნქციასთან
ერექციის დროს სასქესო ასოს გლუვ კუნთებს თავის ტვინიდან მიეწოდება შესაბამისი იმპულსები, შედეგად მღვიმოვანი სხეულის ხარიხები დუნდება, არტერიათა სანათური კი ფართოვდება. საბოლოოდ, ასოს მღვიმოვანი სხეულის მღვიმეები სისხლით ივსება. სწორედ მღვიმეების სისხლით ავსება განსაზღვრავს ასოს დაჭიმვის (ერექციის) დონეს. ასოს არტერიის საბოლოო ტოტები ხარიხების ქსოვილს მიჰყვება, ასოს ზომების ცვალებადობის გამო სპირალურად არის დახვეული და ასოს დაჭიმულობის შესაბამისად იცვლის ზომებს. ამ ნიშნის გამო მათ ეწოდება ჭავლისებრი (ხვეული) არტერიები, დასაწყის ვენებს კი დიდი სანათურის გამო - მღვიმოვანი ვენები.
სისხლის ნაკადის წნევის გამო მღვიმოვანი სხეულის გარემომცველი ქსოვილის ზეწოლით სასქესო ასოს ვენები იჭყლიტება. შედეგად სისხლი მღვიმეებში გროვდება, სასქესო ასო ფართოვდება, იმატებს მოცულობაში. ერექციის დასრულებისკვალად ასოს გლუვი კუნთები კვლავ იკუმშება, რის გამოც სისხლს შეუძლია ვენებში თავისუფლად გადაადგილება. სასქესო ასოს მოცულობა მცირდება და საწყის მდგომარეობას უბრუნდება.
იმპოტენციის განვითარებაზე მრავალი ფაქტორი მოქმედებს. მათ შორის ერთ-ერთია მაღალი არტერიული წნევა. ამერიკის გერიატრიული საზოგადოების ჟურნალში ჯერ კიდევ 1988 წელს დაიბეჭდა საინტერესო კვლევის შედეგები. როგორც გამოცემაშია მითითებული, არტერიული ჰიპერტონიით დაავადებული 40-დან 79 წლის ასაკის პაციენტების 49%-ს ერექციული დისფუნქცია აღენიშნებოდა. მოგვიანებით ჩატარებული კვლევების თანახმად კი, რომელთა შედეგებიც გამოქვეყნდა 2000 წელს ჟურნალ “უროლოგიაში” (აშშ), მაღალი არტერიული წნევის მქონე პაციენტთა 68%-ს იმავდროულად სხვადასხვა დონის ერექციული დისფუნქციის პრობლემაც ჰქონდა. ამასთან, იმპოტენციით დატანჯულ პაციენტთა 45%-ს ჰიპერტონიის მძიმე ფორმა აღენიშნებოდა.
ჰიპერტონიის დროს ირღვევა სასქესო ასოს მღვიმოვანი სხეულის სისხლით ავსებაზე პასუხისმგებელი არტერიების გაფართოება. გარდა ამისა, ირღვევა ასოს გლუვკუნთოვანი აპარატის მოდუნების უნარი (ფუნქცია) ტვინიდან მოსული იმპულსაციის საპასუხოდ. ყოველივე ამის შედეგად, ასოს მღვიმოვანი სხეულის მღვიმეებში ვერ აღწევს სათანადო რაოდენობით სისხლი ნორმალური ერეგირებისათვის. ყოველივე ზემოთ აღნიშნულს ემატება ისიც, რომ ჰიპერტონიის მქონე ზოგიერთ მამაკაცს სისხლში ტესტოსტერონის დაბალი დონე აღენიშნება. მოგეხსენებათ, ტესტოსტერონი მთავარი მამრობითი სასქესო ჰორმონია (მთავარი “მამაკაცური ჰორმონი”, როგორც მას ხშირად უწოდებენ), რომელიც დიდ როლს თამაშობს სქესობრივ აგზნებაში.
არაერთი კვლევითაა დადასტურებული, რომ ჰიპერტონიამ თავისთავადაც შეიძლება გამოიწვიოს იმპოტენცია. მაგალითად, ათეროსკლეროზის დროს, რომელიც თავად არის არტერიული ჰიპერტენზიის რისკფაქტორი, აღინიშნება ათერომული ფოლაქების განვითარება საზოგადოდ არტერიათა კედლებზე, მათ შორის, თეძოს არტერიების კედლებსა და აორტის ბიფურკაციის (გაყოფა-დანაწევრების) ადგილზე. სასქესო ასოს არტერიები კი სწორედ ამ მსხვილი არტერიებისაგან გამოიყოფა (უფრო კონკრეტულად, ასოს ღრმა და ზედაპირული არტერიები შიგნითა და გარეთა სასირცხო არტერიების ტოტებია). პათოლოგიური პროცესის გამო, საბოლოოდ, არტერიათა სანათური ვიწროვდება და მათში სისხლის ნაკადი ირღვევა.
საყურადღებოა ისიც, რომ ჰიპერტონიის სამკურნალო ზოგიერთი პრეპარატი, გვერდითი მოვლენის სახით, ასევე იწვევს ერექციულ დისფუნქციას. ასეთი ეფექტის მქონე პრეპარატებს შორის გამოიყოფა შარდმდენები (დიურეზული საშუალებები) და ბეტაბლოკატორები.
დიურეზული საშუალებები (ე.წ. დიურეტიკები) ის პრეპარატებია, რომლებიც თირკმლის საშუალებით აძლიერებს ორგანიზმიდან სითხის გამოდევნას. ისინი რეალურად სისხლის მიმოქცევის ქსელში (კალაპოტში) ამცირებენ სისხლის მოცულობას, შედეგად, ერექციის პროცესში სისხლის ნაკადი სასქესო ასოსკენაც მცირდება. გარდა ამისა, შარდმდენები ორგანიზმში თუთიის შემცველობას ამცირებს. თუთია კი ტესტოსტერონის პროდუქციისა და საზოგადოდ, წინამდებარე ჯირკვლის (პროსტატის) ნორმალური ფუნქციობისათვის უმნიშვნელოვანესი მინერალია. ბეტაბლოკატორებიც ხელს უწყობს იმპოტენციის განვითარებას, ამცირებს რა ნერვული იმპულსებით სასქესო ასოს კუნთოვანი აპარატის სტიმულაციას. გარდა ამისა, აღნიშნული პრეპარატები არღვევს არტერიათა გაფართოების უნარს ერექციის დროს და სასქესო ასომდე ბევრად ნაკლები სისხლი მოედინება. ისიც ცნობილია, რომ ბეტაბლოკატორები დეპრესიის აღმოცენებაშიც აქტიურად მონაწილეობს, ფსიქოლოგიურ განწყობას კი, ერექციის ფუნქციისა და საზოგადოდ, სქესობრივი აქტის ნორმალურად წარმართვისათვის დიდი მნიშვნელობა აქვს.
საყურადღებოა შემდეგიც, ჰიპერტონიასთან შეუღლებული ზოგიერთი მავნე ჩვევა აღრმავებს როგორც არტერიული ჰიპერტენზიის მიმდინარეობას, ასევე იმპოტენციის განვითარებას. ეს ეხება კონკრეტულად თამბაქოს მოწევას. მოწევა იწვევს წვრილი არტერიების შევიწროებას, აზიანებს სისხლძარღვთა კედლებს, არის ათეროსკლეროზული პროცესების განვითარების მთავარი რისკფაქტორი. ამიტომაც არ არის გასაკვირი, რომ არტერიული ჰიპერტენზიით დაავადებულ მწეველებთან იმპოტენცია გაცილებით მაღალი სიხშირით გვხვდება.