მართალია, ხერხემლისა და ზურგის ტვინის დაზიანება არცთუ ისე ხშირია (მათ წილად მოდის ტრავმების საერთო რაოდენობის 1-4%), მაგრამ სიმძიმე და ინვალიდიზაციის მაღალი მაჩვენებელი ამ სახის ტრავმებს ყველაზე მძიმე და სოციალურად მნიშვნელოვან დაზიანებათა რიცხვში აქცევს. ხერხემლის ტრავმების, მათი მკურნალობისა და რეაბილიტაციის შესახებ გვესაუბრება კლინიკური მედიცინის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის ნეიროქირურგიული განყოფილების ექიმი, მედიცინის დოქტორი, ნეიროქირურგი ლევან თოფურიძე.

ნებისმიერ ჩვენგანს სპორტის ახალი ამბებისა თუ აღმოსავლური ორთაბრძოლების ამსახველი ფილმების ყურებისას ერთხელ მაინც უნახავს ასეთი ტრავმა. ამ ტიპის ტრავმები ძვლებისა თუ კუნთების გადაჭარბებული დატვირთვის შედეგია. უფრო ხშირად რბილი ქსოვილები - კუნთები, მყესები და იოგები - ზიანდება. გაგაცნობთ პირველი დახმარების წესებს, რომლებიც კუნთების სხვადასხვა სახის ტრავმის დროს გამოგადგებათ.  

5 წლის წინ წავიქეცი, მუხლებზე დავვარდი. ექიმთან არ ვყოფილვარ, რადგან ტკივილებმა რამდენიმე დღეში გამიარა. მას შემდეგ ამინდის ცვლილებისას ერთი მუხლი მტეხს, ხოლო მეორე მუხლის ქვემოთ, უფრო სწორად, ქვემოთ და ოდნავ გვერდით, გამიჩნდა რბილი ამონაბერი. ტკივილით არ მტკივა, მაგრამ მაინც ვწუხვარ. ვის მივმართო? რაც შეეხება კითხვაში აღნიშნულ ტრავმის შემდგომ უმტკივნეულო გამობერილობას - ეს შეიძლება ეგრეთ წოდებული ჰიგრომა (სასახსრე პარკის ქრონიკული ანთების შედეგად განვითარებული სიმსივნისებრი წარმონაქმნი) იყოს. სიტყვა "სიმსივნისებრი" ნუ შეგაშინებთ - ასე უწოდებენ ექიმები ყოველგვარ გამობერილობას, შესივებას. ასეა თუ ისე, კარგი იქნება, ახლა მაინც თუ მიაკითხავთ ექიმს (ორთოპედს), რომელიც მუხლის ექოსკოპიასთან ერთად სხვა საჭირო გამოკვლევებსაც ჩაგიტარებთ და აუცილებელ რჩევა-დარიგებას მოგცემთ.

დავდივართ და არც კი ვფიქრობთ იმაზე, როგორ დატვირთვას განიცდის, რა სამუშაოს ასრულებს ამ დროს ჩვენი ტერფი, მაგრამ უეცრად შეიძლება უცნაური ტკივილი ვიგრძნოთ და მაშინღა გავაცნობიეროთ, რაოდენ დიდია სხეულის ამ ნაწილის დატვირთვა და რარიგ კომფორტულია სიარული, როცა ტერფი ჯანსაღია. ტერფის რა სახის ტრავმული დაზიანებაა განსაკუთრებით ხშირი, რა უნდა ვიცოდეთ ტრავმისგან თავის დასაცავად, რა განაპირობებს ტერფის ხშირ დეფორმაციას? - ამ და სხვა კითხვებზე კლინიკა "ტრავმატოლოგის" ტრავმატოლოგ-ორთოპედი, მედიცინის აკადემიური დოქტორი გელა ჩადუნელი გვიპასუხებს.

ძვლების მოტეხილობის დროს დროულად და სწორად ჩატარებულ პირველ დახმარებას ხშირად გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს. დაშავებულის აჩქარებით, დახმარების გარეშე გადაყვანა, უფრო მეტად კი არასწორი პირველი დახმარება შესაძლოა მძიმე გართულებათა დასაბამად იქცეს. სწორედ ამ დეტალებზე გვესაუბრება სამედიცინო ცენტრ "იუნონას" ტრავმატოლოგ-ორთოპედი კობა დიასამიძე.- რას გულისხმობს პირველი დახმარება მწვავე მოტეხილობის დროს?- მწვავე ტრავმა შედეგია ადამიანის ორგანიზმზე გარეგანი ფაქტორების ერთმომენტიანი უეცარი ზემოქმედებისა, რომელიც იწვევს როგორც რბილი, ასევე ძვლოვანი ქსოვილების სტრუქტურის, ანატომიური მთლიანობისა და ფიზიოლოგიური ფუნქციის მწვავე მოშლას. არსებობს სხვადასხვა ტიპის ტრავმა - იზოლირებული, კომბინირებული, შერწყმული, მრავლობითი... პირველი დახმარება დამოკიდებულია ტრავმის სახეობაზე, ხასიათსა და დაზიანების ხარისხზე.

ძვლის მოტეხილობა ტრავმის საკმაოდ გავრცელებული ტიპია. მისი მკურნალობის პრობლემაც ყოველთვის აქტუალური იყო. სხვათა შორის, ყველა ცივილიზაციაში არსებობდა "ძვლების ჩამსწორებელი" - ადამიანი, რომლის პროფესიაც ადამიანებისა და ცხოველების მოტეხილი კიდურების აღდგენა გახლდათ. მკითხველს ალბათ დააინტერესებს ეს ინფორმაცია: როდესაც მეცნიერებმა შეისწავლეს იმ 36 ნეანდერტალელის ჩონჩხი, რომელთაც ნამკურნალევი მოტეხილობები ჰქონდათ, აღმოჩნდა, რომ მკურნალობის შედეგი მხოლოდ 11 შემთხვევაში არ იყო დამაკმაყოფილებელი. ეს ფაქტი იმაზე მეტყველებს, რომ ცივილიზაციის განვითარების ამ ეტაპზე მოტეხილობათა სამედიცინო დახმარების ეფექტურობა 70%-ზე მეტს აღწევდა. პირველყოფილმა ადამიანებმა უკვე ბევრი რამ იცოდნენ მოტეხილობის შესახებ და მათი მკურნალობაც შეეძლოთ. მოტეხილობის მკურნალობის ძირითადი პრინციპები ანტიკური ეპოქიდან დღემდე არ შეცვლილა, თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ თანამედროვე ტრავმატოლოგიამ შესაძლებელი გახადა მრავლობითი მოტეხილობის, რთული ტრავმების, არასწორი შეხორცების და სხვა დაზიანებათა დროს ძვლების ანატომიური სტრუქტურის აღდგენა.

გვესაუბრება გორის სამხედრო ჰოსპიტლის ექიმი, ტრავმატოლოგი ზურაბ ლომიძე.- როდის ითვლება მოტეხილობა პათოლოგიურად და რით განსხვავდება ის ჩვეულებრივი მოტეხილობისგან?- მოგეხსენებათ, ჩვეულებრივი მოტეხილობა ჯანსაღი ძვლის მნიშვნელოვანი ტრავმული დაზიანების შედეგია. მისგან განსხვავებით, პათოლოგიურია მოტეხილობა, რომელიც მცირე ტრავმის შედეგად ან სპონტანურად (თავისთავად) ვითარდება. ის ქალებში უფრო ხშირად გვხვდება, ვიდრე მამაკაცებში. წესისამებრ, პათოლოგიური მოტეხილობა ვითარდება ძვალში, რომელიც უკვე დაზიანებულია პათოლოგიური პროცესით - ოსტეოპოროზით, ძვლის კეთილთვისებიანი ან ავთვისებიანი სიმსივნით ან სხვა ლოკალიზაციის სიმსივნეთა მეტასტაზებით. გარდა ამისა, პათოლოგიური მოტეხილობა შეიძლება იყოს ამა თუ იმ გენეტიკური პათოლოგიის, ჰორმონული დარღვევის, ვიტამინების დეფიციტისა თუ ძვლის ტვინის დაავადების განსაკუთრებით ადრეული გამოვლინება. ეს იმას ნიშნავს, რომ მოტეხილობა ვითარდება ჯერ კიდევ იმ ეტაპზე, როდესაც ჩამოთვლილ დაავადებათა კლინიკური სურათი სრულად არ არის გაშლილი. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, პათოლოგიური მოტეხილობა დაავადების პირველი სიმპტომია. ამის გამო პათოლოგიური მოტეხილობის შემთხვევაში ტრავმატოლოგები ყოველთვის ითვალისწინებენ მთელი რიგი პათოლოგიის მსგავსი გამოვლინების შესაძლებლობას და სათანადო სადიაგნოსტიკო კვლევებს გეგმავენ.

ოსტეოართროზი საყრდენ-მამოძრავებელი აპარატის ქრონიკული დისტროფიული (დეგენერაციული) დაავადებაა.